فقه، سیاست و زمانه؛ تاملی در قبض و بسط تاریخی فقه سیاسی

فقه دانش برتر تمدن اسلامی است و فقه سیاسی که حاصل تاملات فقی هانه است، از شاخه های آن به شمار می رود. این مقاله کوشیده است تا بین گزاره ها و نظریه های فقه سیاسی شیعه با زمانه و قدرت پیوند برقرار کرده و نسبت آن ها را دریابد. در این راستا روحانیت شیعه به مثابه یک نهاد در مواجهه تاریخی با زمانه و ساختار قدرت در نظر گرفته می شود که اندیشه ها متناسب با این ظرف زمانی و سیاسی ارائه شده و رابطه عالمان با سیاست در پرتو آن شکل گرفته است. دامنه زمانی مورد بررسی این مقاله از آغاز عصر غیبت کبری تا انقلاب اسلامی را در بر می گیرد تا تنوع و نسبت نظریه ها و قدرت بیشتر به چشم آید. حاصل این نگرش پیوند فقه و تاریخ است که می تواند وجوهی جدید از دانش فقه سیاسی را آشکار سازد.