ارزیابی روابط علت و معلولی بین عملکرد دانه و اجزا آن در زنیان (Trachyspermum copticum L.) در شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.222.94.2.1575.32 زنیان (Trachyspermum copticum L.)، یکی از گیاهان معروف خانواده چتریان است که از نظر تولیدات دارویی و اقتصادی دارای اهمیت می باشد. به‎منظور تعیین مهمترین صفات موثر بر عملکرد دانه، آزمایشی به صورت کرت های خردشده در دو شرایط آبیاری معمولی و تنش خشکی به‎عنوان عامل اصلی و 36 اکوتیپ زنیان متعلق به 9 استان مختلف کشور به‎عنوان عامل فرعی در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با دو تکرار طی دو سال زراعی در کرمان انجام شد. نتایج تجزیه رگرسیون چندگانه خطی به‎روش گام به گام نشان داد که در شرایط تنش خشکی صفات تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر و عملکرد اسانس و در شرایط آبیاری معمولی صفات عملکرد بیولوژیک، وزن هزاردانه و تعداد دانه در چتر بیشترین تاثیر را بر عملکرد دانه داشتند که به‎ترتیب 87% و 99% از تغییرات به‎وسیله این صفات در دو شرایط تبیین شد. براساس نتایج تجزیه علیت، صفات تعداد چتر در بوته در شرایط تنش و عملکرد بیولوژیک در شرایط نرمال بیشترین اثر مستقیم را بر عملکرد دانه داشتند و به‎عنوان مهمترین اجزای عملکرد دانه شناخته شدند. این صفات می توانند به‎عنوان معیارهایی مناسب برای تسهیل فرآیند انتخاب غیرمستقیم و بررسی توانمندی عملکرد دانه در برنامه های به‎نژادی زنیان مدنظر قرار گیرند .