ارتباط خصوصیات رویشگاهی با مقدار تولید ثعلب (Orchis palustris Jacq.) در چمنزارهای ترگور ارومیه

شناسه دیجیتال (DOR):98.1000/1735-0905.1398.35.240.94.2.1575.1607 بررسی ویژگی های رویشگاهی گیاهان دارویی و برآورد مقدار تولید آنها از ملزومات اساسی به منظور طراحی سند چشم انداز بهره برداری از محصولات فرعی است. گونه ثعلب (Orchis palustris Jacq.) یکی از گونه های دارویی مهم و با ارزش اقتصادی بالا است که در چمنزارهای منطقه ترگور ارومیه پراکنش چشمگیری دارد. از این رو، از بین محدوده های پراکنش چمنزار، شش محدوده که پراکنش گونه ثعلب در آنها از وضعیت یکنواخت تری برخوردار و دسترسی به آنها آسان تر بود، انتخاب گردید. در هر یک از محدوده ها با کاربرد 60 پلات 60×25 سانتی متر مربعی که به طور تصادفی در داخل 10 قاب 1 × 10 متر مربعی استقرار داشتند، تعداد پایه های ثعلب شمارش و صفات گیاهی شامل درصد پوشش تاجی، ارتفاع و مقدار تولید غده ثعلب اندازه گیری شد. همچنین در هر یک از مکان ها، سه نمونه مرکب خاک به صورت تصادفی تا عمق ریشه دوانی گونه های غالب برداشت و خصوصیات خاک شامل شن، سیلت، رس، اسیدیته، هدایت الکتریکی، ماده آلی و ازت کل اندازه گیری شد. عمق آب زیرزمینی هر یک از رویشگاه ها، به عنوان معیاری از سطح رطوبتی و ارتفاع از سطح دریا برای آنالیز ارتباط خصوصیات رویشگاهی با صفات گیاهی مورد توجه قرار گرفت. بدین منظور با توجه به طول گرادیان محاسبه شده، از روش آنالیز افزونگی (RDA) به عنوان روش خطی استفاده شد. نتایج آنالیز افزونگی نشان داد که صفات گیاهی و به ویژه وزن غده ثعلب، تحت تاثیر مستقیم مقدار ماده آلی، ازت کل و درصد رس رویشگاه ها می باشد. صفات مذکور با ارتفاع رویشگاه ها، عمق آب زیرزمینی و اسیدیته خاک ارتباط عکس دارند. در مجموع، گونه ثعلب رویشگاه های کم ارتفاع مانند دشت های آبرفتی با خاک های حاصلخیز، اسیدیته خنثی، بافت سنگین و آب زیرزمینی بالا را نسبت به دیگر مکان ها بیشتر ترجیح می دهد.