کانی شناسی، زمین شیمی و نحوه تشکیل کانسار اسکارن آهن گوزل دره، جنوب شرق زنجان

کانسار آهن گوزل دره در 44 کیلومتری جنوب شرق زنجان، در پهنه البرز غربی- آذربایجان قرار دارد. نفوذ توده گرانیتوئید گوزل دره به درون سنگ های کربناتی منطقه مورد بررسی، موجب دگرگونی مجاورتی، تشکیل اسکارن و کانی سازی آهن همراه آن شده است. گرانیتوئید گوزل دره شامل گرانیت، گرانودیوریت و کوارتز مونزونیت و از نوع I است. این گرانیتوئید در محیط زمین ساختی کمان آتشفشانی و حاشیه فعال قاره ای تشکیل شده است و در محدوده سنگ های کالک آلکالن پتاسیم بالا و دسته شوشونیتی قرار می گیرد. کانی سازی آهن اغلب به شکل توده های نامنظم، عدسی و رگه ای با خلوص زیاد یافت می شود. مگنتیت فراوان ترین کانه سازنده کانسار است و هماتیت، پیریت و کالکوپیریت کانی های فرعی هستند. با توجه به ویژگی های سنگ شناختی، کانی شناختی و زمین شیمیایی، کانسار اسکارن آهن گوزل دره در سه مرحله تشکیل شده است: 1- جای گیری توده گرانیتوئید گوزل دره و دگرگونی همبری سنگ های میزبان کربناتی و تشکیل مرمر با بافت گرانوبلاستیک و کانی های سیلیکات کلسیم (-منیزیم) بدون آب، 2- متاسوماتیسم و جانشینی که در ادامه مرحله قبلی رخ داده و با کانی سازی جزئی مگنتیت در زون پیش رونده اسکارن همراه است و 3- سرد شدن توده گرانیتوئید گوزل دره و سامانه گرمابی- ماگمایی وابسته به آن که با تشکیل کانی های اپیدوت، ترمولیت (-اکتینولیت)، سرپانتین، تالک، کلریت، کلسیت و کوارتز در زون پس رونده اسکارنی همراه بوده و مسئول کانی سازی اصلی آهن است. عملکرد فرایندهای سوپرژن و هوازدگی بر روی سامانه بالا موجب تشکیل کانی های هماتیت، گوتیت، لیمونیت، مالاکیت و آزوریت شده و کانی ها و بافت های اولیه از پیش موجود را متلاشی کرده است.