مقایسه و ارزیابی نقش دانشمندان ایرانی و عرب در بیت الحکمه و تاثیر آنان بر تمدن اسلامی

بیت الحکمه (خانه دانش)، نخستین بنیاد علمی تمدن اسلامی، در زمان هارون الرشید (حک: 170193ه.ق)، به منظور حفظ و نگهداری کتب پیشنیان ایجاد شد؛ زیرا عنایت و توجه خلفای عباسی و بزرگان دربار به دانشمندان و مترجمان، موجب شد که کار ترجمه و تدوین کتب فزونی یابد. از سویی، با ایجاد کارگاه کاغذسازی در بغداد به همت خاندان برمکی، کار تصنیف و رونویسی از کتاب ها از سوی وراقان و نساخان افزایش یافت. این مرکز علمی، به واسطه شرایط زمینه ساز عصر عباسی و وجود حامیان، به اوج شکوفایی رسید. حال، سوال اصلی آن است که نخبگان و دانشمندان ایرانی و عرب در بیت الحکمه، در چه سمتی و به چه فعالیت های علمی اشتغال داشته اند؟ و این فعالیت ها تا چه حد در پیشبرد و اعتلای تمدن اسلامی موثر بوده؟ و کدام یک در این زمینه نقش و تاثیر بیشتری داشته اند؟ فرضیه پژوهش، این است که ایرانیان مرتبط با بیت الحکمه، چه در قالب خدمات اجرایی و چه در مقام تحقیق و ترجمه کتب، در رشد و تعالی تمدن اسلامی موثر بوده اند و در مقایسه با اعراب نقش فعال تری داشته اند. بنابراین، در این پژوهش سعی شده ضمن معرفی فعالیت های کارکنان بیت الحکمه، نقش دانشمندان ایرانی و عرب مرتبط با این مرکز علمی در پیشبرد و اعتلای تمدن اسلامی، مورد بحث و بررسی و مقایسه قرار گیرد.