تحلیل اسطوره زال در شاهنامه براساس نظریات یونگ

هدف پژوهش حاضر خوانش دوباره یکی از داستان های شاهنامه به عنوان یکی از متون ادبی کهن از دیدگاه کارل گوستاو یونگ(1961-1875) روانشناس و نظریه پرداز قرن بیستم است. تحقیقات و یافته های او در قلمرو اساطیر، دستمایه منتقدان بسیاری برای بررسی آثار ادبی قرار گرفته است. در این پژوهش اسطوره زال براساس نظریات یونگ به روش توصیفی- تحلیلی مورد مطالعه قرار گرفته و مفاهیم اساسی اندیشه یونگ مانند: فرآیند فردیت، خود، خودآگاه، ناخودآگاه همچنین کهن الگوهایی نظیر قهرمان، سایه، پرسونا، پیردانا، آنیما، آنیموس و مادر ارزیابی شده و چگونگی تبلور هریک در این داستان به عنوان مسئله اصلی تحقیق مشخص و به موقعیت های کهن الگویی نظیر تولد دوباره نیز اشاره شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که طبق نظریات یونگ اسطوره ها شاید دستخوش تحول و دگرگونی شوند، اما هرگز از بین نمی روند و محتوای آنها به صورت مستمر در شکل های گوناگون ظهور می یابد. در اسطوره زال، سیمرغ بیانگر کهن الگوی مادر، سام نمود کهن الگوی سایه، که تحول او را به پرسونا شاهد هستیم، رودابه نمود آنیما و زال تبلور کهن الگوی قهرمان است که پس از دشواری ها و گذر از آزمون های فراوان تولدی دوباره می یابد و در نیمه دوم زندگی اش کهن الگوی پیر دانا محسوب می شود. ضمن آنکه شخصیت زال در چارچوب فرآیند فردیت قابل تاویل است. نتیجه نشان می دهد که با استفاده از این شیوه تحلیل می توان درک بهتری از اسطوره ها داشت.