شناسایی و پراکنش ماهیان رودخانه مهاباد چای در حوضه دریاچه ارومیه

این بررسی در قالب طرح مطالعه جامع شیلاتی دریاچه های سد ماکو و مهاباد و از اردیبهشت ماه 1377 تا خرداد ماه 1378 صورت گرفت. برای این منظور 16 ایستگاه در قالب 5 منطقه مطالعاتی انتخاب و نمونه برداری ماهیان بطور فصلی و با تورهای گوشگیر، پره، تور پرتابی و دستگاه صید برقی انجام شد. هدف از این بررسی شناسایی گونه ای، پراکنش زمانی و مکانی و فراوانی ماهیان این منطقه بود. نتایج این بررسی نشان داد که 18 گونه و زیر گونه ماهی متعلق به 4 خانواده از رده ماهیان استخوانی (Osteichthyes) در این رودخانه زندگی می نمایند. خانواده کپور ماهیان (Cyprinidae) با 15 گونه و زیر گونه و 98. 2 درصد تعداد ماهیان صید شده، بیشترین فراوانی را بخود اختصاص داده و در تمامی ایستگاه ها مشاهده شدند. خانواده های رفتگر ماهیان (Balitorida) ، اسبله ماهیان (Siluridae) و گامبوزیا ماهیان (Poeciliidae) دارای یک گونه بوده و فراوانی ناچیزی را داشتند که در بین آنها تنها ماهیان متعلق به خانواده Balitoridae در تمامی ایستگاه ها حضور داشتند. در بین ماهیان شناسایی شده، گونه های سیاه ماهی (Capoeta capoeta) با 41. 61 درصد، شاه کولی ارومیه (Chalcalburnus atropatenae) با 34. 16 درصد و مروارید ماهی ارومیه (Acanthalburnus urmianus) با 7. 91 درصد جمعیت از نظر فراوانی ملاحظه شدند (جمعا 83. 7 در صد) ، در حالیکه ماهی سیم (Abramis brama) و گامبوزیا (Gambusia holbrooki) کمترین فراوانی را بخود اختصاص داده و سایر ماهیان (13 گونه) در وضعیت بینابینی قرار داشتند 9 گونه از ماهیان در تمامی مناطق و سایر گونه ها در تعدادی از مناطق مطالعاتی حضور داشتند. همچنین 11 گونه از این ماهیان بومی و 7 گونه دیگر از ماهیان غیر بومی کشور بوده که از دسته اخیر 4 گونه (کپور علفخوار، کپور سر گنده، کپور نقره ای و کپور معمولی) توسط شیلات ایران به دریاچه سد مهاباد معرفی شده اند.
در این مطالعه برای نخستین بار گونه های ماهی آمورنما (Pseudorasbora parva) و کپور مخرج لوله ای (Rhodeus sericeus amarus) از منطقه مورد مطالعه مشاهده و گزارش می شود. در بین ماهیان شناسایی شده، گونه های عروس ماهی اولانوس (Leuciscus ulanus) ، شاه کولی ارومیه (Ch. atropatenae) و مروارید ماهی ارومیه (A. urmianus) از گونه های منحصر به ایران بوده (Endemic) و در حوضه دریاچه ارومیه زیست می نمایند که گونه نخست بدلیل ذخایر کم و پراکنش محدود در ایران بیشترین اهمیت را از نظر تنوع زیستی دارد.