رعایت استانداردها و کدها ابزاری در جهت شفاف سازی بودجه در ایران

این گزارش اقدامات مربوط به شفاف سازی بودجه ایران را ارزیابی می کند. گزارش مزبور بر اساس پیش نیازها و شرایط صندوق (یعنی بر اساس معیار فعالیت های مناسب در زمینه شفاف سازی بودجه) تهیه شده و در این باره با مقامات دولت ایران و سایر سازمان ها بحث هایی نیز صورت گرفته است. همچنین گزارش بر اساس پاسخ های مسئولان و دست اندرکاران به پرسشنامه هایی که در این باره تهیه شده نیز استوار است.
بخش عمومی در ایران بسیار گسترده بوده و ارتباط آن با دولت مرکزی، استان ها، شهرداری ها، شرکت ها و بانک های دولتی و بنیادها پیچیده است. با این حال با توجه به دوره زمانی اجرای برنامه سوم توسعه، مقامات مسئول برای شفاف سازی بودجه به ویژه راجع به فرآیند بودجه قدم هایی برداشته اند.
اهم این اقدامات عبارتند از: حذف یارانه های ضمنی ارزی (به دلیل یکسان سازی نرخ ارز)، تنظیم بودجه سایر یارانه های ضمنی (از جمله آن دسته از یارانه هایی که شامل کنترل های قیمتی می شوند) و در نهایت اتخاذ استانداردهای طبقه بندی بودجه به شکل موقت. در اینجا می بایست به این نکته توجه کرد که چارچوب حسابرسی بخش عمومی کشور ایران بسیار قانونمند بوده، و از استانداردهای بین المللی پیروی می کند.
قبل از آنکه کشور ایران به یک سطح بالایی از شفافیت بودجه ای دست پیدا کند، لازم است که در بعضی از زمینه ها کوشش بیشتری به عمل آورد. زمینه هایی که می تواند کانون اصلاحات آتی باشد و از نظر این گزارش از اولویت نخست برخوردار است، به قرار ذیل هستند.
الف) تبیین روابط مالی و مدیریتی در بخش عظیم دولتی و اقدام به شفاف سازی عملیات آنها. مسئله شفافیت بودجه ای می تواند از طریق بانک مرکزی با افزایش فعالیت های اقتصادی و جداسازی نقش های تجاری و غیرتجاری مؤسسات عمومی غیردولتی به ویژه بنیادها خود را بهتر نشان دهد و عمل کند. در مورد خصوصی سازی هدفمند مؤسسات انتفاعی وابسته به دولت این نتایج می تواند در جهت روشن شدن پیچیدگی های روابط بین شرکت های دولتی، مؤسسات عمومی غیردولتی و دولتی اهمیت داشته باشد. در این مورد لازم است تمامی فعالیت های شبه بودجه ای، مخارج مالیاتی و تعهدات مشروط، شناسایی شده و در نهایت به شکل کمی نشان داده شوند.
ب) افزایش کیفیت اطلاعات مالی. بسیار ضروری است که گزارش های مالی ماهانه به موقع تهیه شده و با حساب های پولی نیز سازگاری و انطباق داده شوند. هم