مروری بر حقوق متهم در نظام حقوقی ایران با رویکرد بر اسناد فراملی

برقراری عدالت کیفری یکی از مهمترین آرزوهای بشر در طول تاریخ بوده که تحقق آن در پرتو برگزاری دادرسی عادلانه مبتنی بر فراهم نمودن حق دادخواهی و دفاع ممکن خواهد شد. از منظر حقوق موضوعه، اصل 34 ق.ا.ج.ا.ا حق دادخواهی را به رسمیت شناخته و ضمانت اجرای تخلف از این اصل را که منجر به سلب حقوق اساسی فرد می شود، در ماده 570 ق.م.ا پیش بینی کرده است. همچنین بند 3 ماده 2 میثاق حقوق مدنی و سیاسی مصوب 1966، مواد 7 و 10 اعلامیه جهانی حقوق بشر و شهروند، بند ب ماده 19 بیانیه قاهره نیز به این حق اشاره نموده اند.
در این مقاله به طور اختصاصی به حقوق متهم در جریان برگزاری دادرسی عادلانه اشاره می گردد. لیکن از آنجا که حقوق متهم فرع بر حقوق شاکی بوده است و در واقع قانونگذار اولا و بالذات احقاق حقوق مدعی یا شاکی را مد نظر قرار داده؛ ثانیا و بالعرض حقوق متهم را نیز ملحوظ داشته است، لذا در قوانین بسیاری از کشورها در راستای تضمین حقوق شاکی به عنوان متضرر از جرم، راهکارهایی پیش بینی شده که در ضمن مقاله مباحث فوق مورد بررسی قرار گرفته و نتایجی ارائه می گردد.