ریخت شناسی استخوان دمه لامه و اهمیت آن در آرایه شناسی تعدادی از ماهیان آب شیرین ایران

در پژوهش حاضر ریخت شناسی استخوان دم لامه 12 گونه ماهی از 12 جنس، 9 خانواده و 6 راسته مختلف مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان دادند که استخوان دم لامه در ماهیان مورد مطالعه از نظر طول و عرض نسبت به طول کل یا طول سر ماهی، شکل آن از نمای شکمی، وجود و تعداد زائده خار مانند پشتی، وجود یا عدم وجود شکاف در قسمت قدامی، مسطح یا شیاردار بودن ناحیه شکمی، منشا تیغه پشتی (فاصله از بخش جلویی) و چندین ویژگی دیگر دارای تنوع هستند. سطح شکمی استخوان دم لامه کپور ماهیان مورد مطالعه عمدتا مسطح و مثلثی شکل است و سطح پشتی آن فاقد زائده یا خار میانی است. در آزاد ماهیان مطالعه شده سطح شکمی لوزی شکل و مسطح بوده، انتهایی ترین بخش جلویی آن چندان دو شاخه نیست و زائده میانی پشتی وجود ندارد. در کپور دندان ماهیان (Cyprinodontidae) و نیز خانواده Poecilidae یک زائده خار مانند در امتداد پشتی تیغه آنها وجود دارد. در سوف ماهی شکلانی مانند سیکلید هرمزگان (hormuzensis Iranocichla) و کفال ماهی شکلانی مانند بیاه (Liza abu) سطح شکمی استخوان دم لامه مثلثی شیاردار است و تنها یک خار در سطح پشتی آن دیده می شود. در ماهی صبور از شگ ماهیان دو زائده خار مانند طرفی وجود دارد. بر اساس یافته های فوق برای اولین بار کلیدی جهت شناسایی برخی از ماهیان آب شیرین ایران بر اساس شکل استخوان دم لامه تهیه گردید.