بررسی میزان آگاهی، نگرش، و عملکرد روانپزشکان در مورد بستری اجباری بیماران روانی و قوانین آن در سال 1385 در ایران

بستری اجباری بیماران روان پزشکی، معمولا برای حمایت از شخص مبتلا به بیماری و حمایت از جامعه در مقابل رفتارهای ناهنجار او انجام می شود و از طرفی بستری کردن بیماران می تواند اثرات مخرب ناخوشایندی برای آنان داشته باشد. متاسفانه درکشور ما قوانین اندکی درمورد بستری اجباری بیماران روانی در دست است. لذا هدف از انجام این مطالعه، بررسی آگاهی، نگرش و عملکرد روان پزشکان در این خصوص و ارائه راهکارهایی برای تدوین و بهبود کیفیت قوانین بهداشت روان می باشد.
پژوهش حاضر به صورت توصیفی و آینده نگر طراحی شده است. جامعه موردمطالعه کلیه روان پزشکان سراسر کشور که امکان تماس پستی از طریق اخذ آدرس آنها از انجمن روان پزشکان ایران وجود داشت، بود. ابزار سنجش در این مطالعه پرسش نامه ای خود ایفا حاوی 52 سوال ارزیابی کننده آگاهی، نگرش و عملکرد روان پزشکان و مشخصات جمعیت شناختی آنها بود. پرسشنامه ها از طریق پست جواب قبول برای روان پزشکان ارسال گردید و پس از بازگشت پرسش نامه های تکمیل شده، اطلاعات آنها بررسی گردید. جهت تجزیه و تحلیل نتایج نیز از روش های آمار توصیفی استفاده شد.
پس از پایان مهلت مقرر، 5/13 از پرسشنامه هاعودت داده شدند. سن روان پزشکان شرکت کننده، بین 35 تا 80 سال (میانگین سابقه کاری آنها 22/8 + 26/16) بود. از 5/12 درصد از آنها در طی مدت خدمت شان به علت بستری اجباری بیمارانشان شکایت شده بود و 3/51 درصد از آنها متون حقوق راجع به بیماران روانی را مطالعه کرده بودند و درصد بالایی از روانپزشکان از میزان آگاهی ضعیف تا متوسطی (بیش از 75 درصد) درمورد قوانین بستری اجباری بیماران روانی برخوردار بودند. نظر اکثر آنها این بود که در تصمیم گیری برای بستری اجباری بیماران روانی، روان پزشک یا ترکیبی از روان پزشک و پزشک قانونی باید دخالت داشته باشد. حدود 70 درصد از روان پزشکان قوانین موجود را بر طرف کننده ی نیازهای فعلی نمی دانستند. حدود 90 درصد از آنها گزارش کردند که بیماران روانی را بدون اخذ رضایت از آنها بستری می کنند. درصد بالایی از آنها نیز پایبندی محکمی به اخذ رضایت قیم قانونی برای بستری اجباری بیمار نداشتند و قوانین موجود را راهگشای مشکلات فعلی نمیدانستند و کشور را نیازمند تدوین قوانینی جدید در خصوص بستری اجباری بیماران روانی می دانستند. اکثر آنها پاسخ دادند که در بستری اجباری بیماران روانی نظرات خودشان را بر سایر مراجع مرتبط با بیمار ترجیح می دهند.
تحلیل نتایج پژوهش نشان داد که عواقب کمبود آگاهی، در نحوه عملکرد اکثر روانپزشکان به چشم می خورد. این یافته ها حاکی از نقایص فراوان در قوانین موجود و عدم آموزش روانپزشکان کشور در این راستا می باشد و لازم است که اقدامات عاجلی در خصوص تدوین قوانین کامل تر و آموزش فراگیرتر روانپزشکان صورت پذیرد.