وضعیت تن سنجی و شیرخواری در کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تهران و برخی عوامل موثر بر آن، سال 1384

فقر یکی از مهم ترین عوامل بروز سوء تغذیه به شمار می رود و از آنجا که تقریبا یک سوم خانواده های مادر سرپرست، جزء دهک های پایین درآمدی جامعه محسوب می شوند، خطر آسیب پذیری تغذیه ای کودکان در این خانوارها معمولا بیش از خانوارهای پدر سرپرست است. در این تحقیق، وضعیت سلامت تغذیه ای کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تهران در سال 1384 ارزیابی شد.
مطالعه حاضر، یک تحقیق توصیفی- مقطعی است که نمونه های آن با توجه به تراکم جمعیت کودکان زیر پنج سال تحت پوشش مناطق بیست گانه کمیته امداد امام خمینی (ره) شهر تهران، از هشت منطقه (در محدوده های شمال، جنوب، شرق، غرب و مرکز) انتخاب شدند. سپس در هر منطقه، همه کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست که دارای پرونده فعال بودند، پس از تکمیل فرم رضایت نامه توسط مادر، وارد مطالعه شدند (137n=). داده ها از طریق پرسشنامه، حاوی سوالاتی در مورد وضعیت دموگرافیک خانوار، چگونگی تغذیه کودک در دو سال اول زندگی، مصاحبه کارشناس تغذیه مجرب با مادران و همچنین مشاهده گردآوری شد. سپس وزن و قد کودکان با روش های استاندارد، اندازه گیری و با جداول NCHS به عنوان جامعه مرجع، مقایسه شدند. داده ها با استفاده از آزمون های مجذور کای و دقیق فیشر، با نرم افزارهای Epi Info و11.5 SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
میانگین و انحراف معیار سن مادران 7/4 ± 31 سال بود. 67 % مادران 2 تا 3 فرزند داشتند و کمتر از 10% آن ها شاغل بودند و به تامین درآمد خانوار کمک می کردند. مسکن 47 % آن ها به شکل رهن یا اجاره بود. بیشترین میزان سواد مادران (42%) در گروه راهنمایی و زیر دیپلم بود. در بررسی تاریخچه غذایی کودکان در 2 سال اول زندگی مشخص شد که 95 % کودکان، آغوز شیر مادر را دریافت کرده بودند. 67% کودکان مورد بررسی، در 6 ماه اول زندگی فقط شیر مادر خورده بودند. برای 53% کودکان مورد بررسی، تغذیه تکمیلی و برای 30% آن ها دادن غذای خانواده در سنین مناسب شروع شده بود. بررسی تن سنجی کودکان مورد مطالعه نشان داد که میزان کم وزنی، لاغری، اضافه وزن و کوتاه قدی به ترتیب 11%، 6 %، 5 % و10 % بود. تحلیل رگرسیون لجستیک هم نشان داد که نسبت شانس (OR) کم وزنی در دختران 39/6 برابر پسران (35/27-56/1: 95%CI) و نسبت شانس (OR) کم وزنی در کودکان مادران بی سواد یا دارای تحصیلات ابتدایی / نهضت 29/6 برابر مادران دارای تحصیلات دوره راهنمایی (60/29-23/1: 95%CI) بود.
کودکان زیر پنج سال خانوارهای مادر سرپرست از درجاتی از سوء تغذیه رنج می برند. با توجه به وجود مشکلات متعدد در این خانوارها، آموزش مادران در زمینه مسائل اجتماعی از جمله مهارت های زندگی، ارتقای سطح تحصیلات و تخصیص کمک های غذایی هدفمند توام با آموزش تغذیه برای بهبود وضعیت موجود توصیه می شود.