مطالعه فراساختاری اشکال آپوپتوتیک سلولهای اسپرماتوژنیک به دنبال تیمار با بوسولفان در موش بالغ

شیمی درمانی دارای اثرات سوء بر اسپرماتو‍‍ژنز است و منجر به اولیگواسپرمی و یا آزواسپرمی برای مدت های طولانی می شود. مطالعات کمی در ارتباط با تغییرات فراساختاری سلول های زایای مردانه به دنبال تجویز بوسولفان (داروی ضد سرطان) وجود دارد. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تغییرات فراساختاری اشکال آپوپتوتیک سلول های زایای موش نر به دنبال تیمار با دوزهای مختلف بوسولفان می باشد.
مطالعه حاضر روی 32 موش نر بالغ 8 هفته ای انجام گرفت. حیوانات در 4 گروه شامل یک گروه کنترل که DMSO دریافت می کردند و در سه گروه مورد که به ترتیب دوزهای mg/kg10، 20 و 40 بوسولفان دریافت نمودند. بوسولفان به تک دوز و به صورت داخل صفاقی تزریق و پس از 35 روز بیضه ها در همه گروه ها تشریح شد و جهت مطالعه آپوپتوز با کمک میکروسکوپ الکترونی انتقالی TEMو روش تانل TUNELتحت بررسی قرار گرفت. همه یافته ها با روش آماری ANOVA و با استفاده از نرم افزار آماری SPSS با یکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. 05/0p< به عنوان سطح معنی داری در نظر گرفته شد.
تزریق بوسولفان به صورت تک دوز اشکال فراساختاری آپوپتوز را در همه گروه ها القاء کرد. تغییراتی مانند هیپرکروم شدن کناری هسته سلول های زایا به خصوص اسپرماتوگونی ها، تغییر شکل هسته سلول های زایا، جدا شدن سلول های زایا، حضور فضاهای بزرگ بین سلول های مجاور، چروکیدگی سلولی، حضور واکوئل در سلول های زایا و اجسام آپوپتوتیک در سلول های سرتولی غالبا مشاهده شد. بیشترین تغییرات فراساختاری آپوپتوز در اسپرماتوگونی ها و اسپرماتوسیت های اولیه مشاهده گردید. شیوع کم و خودبخودی آپوپتوز در گروه کنترل (57/0± 77/2%) به خصوص در اسپرماتوسیت های اولیه مشاهده شد. درصد سلول های آپوپتوتیک در مقاطع عرضی لوله های سمینیفروس در گروه های تحت درمان با 10 و mg/kg20 بوسولفان، به ترتیب (23/6±09/%54 و 32/7±23/58%) به صورت معنی دار افزایش یافت. درصد سلول های آپوپتوتیک در گروه تحت درمان با mg/kg40 بوسولفان، (67/5±16/28%) نیز افزایش داشت (001/0p<).
تزریق تک دوز بوسولفان در دوزهای mg/kg10، 20 و 40، آپوپتوز را در سلول های زایای نر به خصوص در اسپرماتوگونی ها و اسپرماتوسیت های اولیه القاء می کند. مقدار آپوپتوز در سلول های زایای نر در گروه های تحت درمان با بوسولفان، وابسته به دوز نمی باشد. کاهش در مقدار سلول های آپوپتوتیک در گروه تحت درمان با mg/kg40 بوسولفان، ممکن است ناشی از کاهش بیشتر تعداد سلول های زایا در مقایسه با گروه های تحت درمان با mg/kg20و10 باشد