دگرگونی در نظریه های برنامه ریزی شهری و تاثیر آن بر روش های ارزیابی

مطرح شدن مقوله هایی چون انسانی کردن علم، ملاحظات ارزشی و اخلاقی، افکارعمومی، نظریات و تجربه های مردم و عوامل فرهنگی در دیدگاه های جدید برنامه ریزی، ازجمله در نظریه های انسان گرایانه و نظریه های مبتنی بر ارزش های اخلاقی، متفاوت با مبحث «عاری از ارزش بوده» در سنت منطق گرا و علم گرای برنامه ریزی می باشد. در یک روند تکاملی، برنامه ریزی عاری از ارزش، به تدریج، جای خود را به برنامه ریزی مبتنی بر ارزش ها می سپارد.روش های ارزیابی نیز در فرآیند اصلاح و تکمیل خود، از تحلیل هزینه و فایده خالص اقتصادی طرح ها، به تحلیل منافع گروه های متاثر از اقدامات برنامه ریزی و عدالت و مشارکت ومحیطزیست رسیده اند. از آن جا که نظریه های نو در برنامه ریزی شهری، تاکید خاصی بر تامین نیازهای جوامع شهری با در نظر گرفتن معیارهای جدید توسعه، از قبیل کیفیت زندگی، حقوق انسانی، عدالت اجتماعی، رفاه، آرامش و امنیت، زیبایی و آزادی دارند، لازم است روش های ارزیابی هدف ها و آثار طرح ها و برنامه ها متناسب با نیازی که به داوری ارزشی دارند با شرایطتازه منطبق گردند. برای تعریف معیارهای ارزیابی نیز به دلیل فراهم شدن امکان آزمون پذیری عینی قضاوت های ارزشی به وسیله مدل های پیشرفته معرفت علمی، شرایطبهتری فراهم شده است. در این مقاله، این فرض مطرح است که بین نظریه های برنامه ریزی و روش های ارزیابی، ارتباط آشکاری وجود دارد و بروز تحولات در سطح نظریه ها، برشیوه ها و فنون ارزیابی اثرمی گذارد. برای توجیه منطقی رابطه بین دو مقوله مذکور، از تحلیل روابط بین نظریه، روش ومدل (الگو)، که به واسطه مطالعات روش شناختی و فرانظریه ای یا معرفتی با یکدیگر مرتبطهستند، استفاده شده است. نظریه های برنامه ریزی و دگرگونی های پیش آمده در دیدگاه های رایج، روش های مهم و شناخته شده ارزیابی و هم چنین مباحث و افق های تازه در این عرصه هااز دیگر مطالب مطرح شده در نوشتار حاضر می باشد.