اندازه گیری و تحلیل عوامل مؤثر بر بهره وری در بخش های غیرنفتی اقتصادایران و چشم انداز آن در برنامه سوم توسعه

امروزه بهبود بهره وری به عنوان بهترین و مؤثرترین روش دست یابی به رشد اقتصادی با توجه به کمیابی منابع تولید مطرح است. از طریق محاسبه و تحلیل شاخص های بهره وری عوامل تولید، می توان میزان کارآیی عملکرد بخش های اقتصادی را در استفاده از منابع تولیدبررسی نمود. در این مطالعه، ابتدا شاخص های بهره وری نیروی کار، سرمایه و کل عوامل محاسبه و پس از تحلیل روند گذشته، به بررسی عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی کار و سرمایه در کل بخش غیرنفتی و به تفکیک بخش های اقتصادی پرداخته ایم. در تحلیل عوامل مؤثر بربهره وری نیروی کار در کل بخش غیرنفتی از متغیرهای سرمایه سرانه، فاصله تولید بالفعل ازتولید بالقوه و درصد شاغلان دارای تحصیلات عالی سود جسته ایم. سرمایه سرانه و درصدشاغلان دارای آموزش عالی دارای تاثیر مثبت و فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه تاثیر منفی بر بهره وری نیروی کار دارد. برای تحلیل روند بهره وری سرمایه، از متغیرهای سرمایه سرانه، شاخص کاربری نیروی کار دارای آموزش عالی و شاخص کاربری نیروی کار فاقد آموزش عالی استفاده کرده ایم. سرمایه سرانه تاثیر منفی و شاخص های کاربری تاثیر مثبت بر بهره وری سرمایه دارند. در مورد بخش های غیرنفتی، برای تحلیل عوامل مؤثر بر بهره وری نیروی کار، ازمتغیرهای سرمایه سرانه، فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه و متغیر روند زمانی (به عنوان پیشرفت فنی) بهره گرفته ایم. تاثیر سرمایه سرانه و روند زمانی بر بهره وری نیروی کار مثبت وتاثیر فاصله تولید بالفعل از تولید بالقوه منفی می باشد. در مورد بهره وری سرمایه، فاصله تولیدبالفعل از تولید بالقوه و سرمایه سرانه اثر منفی دارند و اثر پیشرفت فنی باتوجه به علامت ضریب متغیر روند زمانی می تواند مثبت یا منفی باشد. در سه دهه اخیر، بخش کشاورزی بهترین و بخش سایر خدمات (خدمات بجز حمل و نقل و انبارداری و ارتباطات) بدترین عملکرد را در زمینه کارآیی استفاده از عوامل تولید داشته اند. به طور کلی، بخش های تولیدی ازبهره وری بالایی در استفاده از منابع برخوردار بوده اند. در مقابل، بخش های خدماتی در استفاده بهینه از عوامل تولید یا موفق نبوده اند یا موفقیت آنها ناچی