تحلیل سهم و نقش عوامل تعیین کننده هزینه تمام شده پرورش قزل آلای رنگین کمان (Onchorynchus mykiss) در ایران

تولید قزل آلا در ایران از 550 تن در سال 1369 به 1332 تن در سال 1374 و بیش از 62000 تن در سال 1387 رسید. در سالهای اخیر همه استانها بخصوص استانهای حاشیه رشته کوه های البرز و زاگرس بکار پرورش ماهی پرداخته اند و موفقیت بزرگی در پرورش قزل آلا در کشور مشاهده می شود. هر چند ممکن است ظرفیتهای توسعه روشن باشد لیکن تقاضای بازار و سودآوری پرورش دهنده ممکن است با مشکلاتی روبه رو شود. قزل آلای تولیدی معمولا بصورت تازه عرضه می گردد هر چند نمونه هایی از فرآورده های آن نیز در بازار دیده می شود. برای پرورش دهنده آگاهی از هزینه های تولید و روند تغییرات آن بسیار حیاتی می باشد. خصوصیات مزارع قزل آلا کاملا متفاوت می باشد و از مزارع کوچک 3 تنی تا مزارع بیش از 150 تنی در سیستمهای مختلف پرورشی در ایران وجود دارد. در این تحقیق بررسی مقدار تولید، هزینه ها و سودآوری مزارع قزل آلا به منظور روشن نمودن هزینه های پرورش و تغییرات آن در استانها و در مقیاسهای مختلف انجام شد. در سال 1384،60 مزرعه از ده استان اصلی تولیدکننده قزل آلا بصورت تصادفی انتخاب و مطالعه شد. نتایج نشان داد ساختار هزینه در مزارع مختلف متفاوت می باشد. هزینه غذا با بیشترین پراکنش 51 درصد و هزینه بچه ماهی و نیروی انسانی نیز هر کدام 11 درصد هزینه تمام شده پرورش را دارند. در سال 1384 هزینه تمام شده پرورش هر کیلوگرم قزل آلا 17800 ریال می باشد. آنالیز تحلیل حساسیت نشان می دهد هزینه غذا بسیار تاثیرگذار می باشد و کاهش 50 درصدی هزینه غذا، هزینه تمام شده پرورش هر کیلوگرم قزل آلا را بیش از 25 درصد کاهش می دهد. بطور کلی نتایج نشان می دهد مزارع با مقیاس بزرگ هزینه تمام شده کمتری دارند و هزینه تمام شده پرورش هر کیلوگرم قزل آلا در مزارع با مقیاس بزرگ 16452 ریال است.