اثر آللوپاتی عصاره و بقایای اندام های گندم (Triticum aestivum L.) بر جوانه زنی، رشد و تولید بذر تاج خروس ریشه قرمز(Amaranthus retroflexus)

یکی از اجزای مدیریتی در سیستم های کشاورزی پایدار استفاده از ظرفیت آللوپاتی گیاهان زراعی برای کنترل جمعیت علف های هرز و توده ی بذری در خاک است. با توجه به فراوانی و اهمیت کنترل علف هرز تاج خروس در مزارع، این بررسی به منظور ارزیابی اثرات عصاره و بقایای حاصل از اندام های مختلف در مراحل رشدی و در مقادیر متفاوت گندم بر تاج خروس به صورت آزمایش فاکتوریل در سه تکرار در مزارع و گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تبریز در سال های 1387-1388 اجرا گردید. فاکتورهای مورد بررسی شامل عصاره و بقایای حاصل از اندام-های مختلف گندم در پنج سطح از عصاره و بقایای حاصل از برگ، ساقه، ریشه و کل اندام های گندم و شاهد، مقدار بقایای اضافه شده به خاک در پنج سطح شامل صفر(شاهد)، 50، 100، 150 و 200 گرم در مترمربع یا غلظت عصاره شامل صفر(شاهد)، 1 به 20، 1به 15، 1 به 10 و 1به 5 و بقایای مراحل مختلف گندم در سه سطح شامل مراحل رویشی، گلدهی، پر شدن دانه بودند. نتایج نشان داد که عصاره برگ حاصل از مراحل رویشی و گلدهی گندم، طول گیاهچه، درصد جوانه زنی و نسبت ریشه چه به ساقه چه ی تاج خروس را نسبت به سایر تیمارها کاهش بیش تری داد. نتایج آزمایش های گلخانه ای و مزرعه ای نشان دادند که عصاره و بقایای حاصل از اندام های مختلف گندم منجر به کاهش معنی دار ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک ریشه، برگ، ساقه و اندام هوایی، وزن هزار دانه و تولید دانه تاج خروس گردید. با افزایش میزان بقایای گندم در خاک محل رشد تاج خروس، کلیه ی صفات مورد بررسی این علف هرز کاهش بیش تری یافتند. بیش ترین کاهش سطح برگ، وزن خشک برگ و ساقه، وزن هزار دانه و تولید دانه ی تاج خروس با اضافه کردن 50 گرم بقایای گندم، به ترتیب معادل 31/25، 25/22، 13/51 و 03/28 درصد بود. این کاهش با افزایش بقایای گندم به 200 گرم به ترتیب به 08/53، 27/39، 68/89 و 38/67 درصد رسید، بنابراین وزن خشک ساقه و تولید دانه ی تاج خروس حساسیت بیشتری در برابر میزان بقایای گندم نسبت به سایر صفات از خود نشان دادند. در اثر بقایای گندم، کاهش توده ی بذری اضافه شده ی تاج خروس به خاک از حداقل 7 تا حداکثر 68 درصد بود. بقایای برگ گندم در مرحله ی گلدهی بیش ترین اثر کاهشی را بر اکثر صفات مورد بررسی و مخصوصا میزان بذر اضافه شده به بانک بذر خاک داشت. بنابراین استفاده از ظرفیت آللوپاتی گندم، می تواند منجر به کاهش جمعیت این علف هرز، مشکلات مصرف بیش از حد از علف کش ها و آلودگی های زیست محیطی ناشی از آن باشد.