ارزش گذاری اقتصادی منافع زیست محیطی برنامه های کاهش مصرف سموم شیمیایی (مطالعه موردی: استان خوزستان)

همواره در اثر استفاده نادرست و بی رویه سموم شیمیایی، اثرات جبران ناپذیری بر محیط زیست وارد می شود. اهمیت بالای اثر مخرب سموم موجب شده است که تلاش های زیادی در جهت کاهش مصرف سموم انجام بگیرد. از جمله این تلاش ها استفاده از ابزار اقتصادی است که در تبیین سیاست های مناسب می توان از آن ها بهره گرفت. در این راستا، می توان با محاسبه ارزش اقتصادی کاهش مصرف سموم و شناسایی عوامل موثر بر اجراء و موفقیت سیاست های کاهش مصرف و ارائه راه کارهای مناسب برگرفته از نتایج این بررسی ها، به تصمیم گیران و سیاست گذاران ذیربط در انتخاب سیاست های صحیح در زمینه عملیات کشاورزی پایدار کمک فراوانی نمود. بدین منظور در این مطالعه سعی شده است، منافع اقتصادی کاهش مصرف سموم شیمیایی در استان خوزستان ارزش گذاری شود. اطلاعات لازم برای انجام این کار از طریق تکمیل پرسشنامه از 180 بهره بردار کشاورزی استان خوزستان به روش نمونه گیری تصادفی دومرحله ای در سال 1387 جمع آوری شد. با استفاده از روش ارزش گذاری مشروط، تمایل به پرداخت کشاورزان جهت کاهش سه سطح خطر ناشی از مصرف سموم (بالا، متوسط و پایین) در پنج لایه زیست محیطی (انسان ها، پرندگان، آبزیان، حشرات مفید و حیوانات اهلی) مشخص گردید. در ادامه به منظور شناسایی عوامل موثر بر میزان تمایل به پرداخت کشاورزان از مدل توبیت که به روش دومرحله ای هکمن برآورد گردید، بهره گرفته شد. نتایج نشان دادند که بیش ترین تمایل به پرداخت برای کاهش اثرات زیان بار سموم در میان لایه ها به ترتیب به لایه انسان ها، پرندگان، حیوانات اهلی، آبزیان وحشرات مفید و در بین سطوح خطر به ترتیب سطح بالا، متوسط و پایین تعلق گرفت که در این میان منافع اقتصادی 15 کلاس زیست محیطی از 571623 ریال (لایه انسان/خطر بالا) الی 56926 ریال (لایه حشرات مفید/خطر پایین) به ازای هر خانوار در سال زراعی متغیر بود. براساس نتایج به دست آمده مشخص شد که متغیرهای درآمد، تعداد عملیات مدیریت تلفیقی آفات، درصد اهمیت قایل شدن کشاورزان به کاهش خطرات در هر لایه، آگاهی از ورود خطرات زیست محیطی سموم به هر لایه، مواجه شدن با ورود خطرات زیست محیطی به هر لایه و مالکیت شخصی، تاثیر مثبت و متغیرهای شدت تراکم آفات و سن، تاثیر منفی بر اقدام به به کارگیری عملیات کاهش مصرف سموم دارند. هم-چنین نتایج حاکی از آن بود که متغیرهای سبزی کاری و درصد عملیات مدیریت تلفیقی آفات بیشترین تاثیر مثبت و متغیرهای ذرت کاری و دستمزد کارگر وجین کننده بیشترین تاثیر منفی را روی میزان تمایل به پرداخت دارند.