نشریه پیشرفت های نوین در روانشناسی، علوم تربیتی و آموزش و پرورش
پیاپی 8 (بهمن 1397)

شوخ طبعی و سازگاری یک دسته از توانایی ها و مهارت های غیر شناختی است که توانایی موفقیت فرد را در مقابله با فشارهای محیطی به وی‍ژه فرسودگی شغلی افزایش می دهد. هدف پژوهش حاضر، تعیین نقش شوخ طبعی و سازگاری اجتماعی در پیش بینی فرسودگی شغلی کارکنان دانشگاه پیام نور زاهدان بود. این مطالعه توصیفی- از نوع همبستگی در سال 1397 در زاهدان بود. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان دانشگاه پیام نور مرکز زاهدان که به روش سرشماری 70 نفر (کلیه افراد) انتخاب شدند. ابزار گرد آوری داده ها، سه پرسشنامه شوخ طبعی، سازگاری اجتماعی و فرسودگی شغلی بود. داده ها با استفاده با استفاده از آزمون میانگین و انحراف استاندارد و همبستگی با استفاده از نرم افزار 23 spss-تجزیه و تحلیل شدند. میزان شوخ طبع و فرسودگی شغلی کارکنان به ترتیب بالا و متوسط می باشد. بین شوخ طبعی و فرسودگی شغلی همبستگی معکوس در سطح 05/0 ≥ p وجود دارد. همچنین بین سازگاری اجتماعی و فرسودگی شغلی همبستگی معکوس در سطح 05/0 ≥ p وجود دارد. با توجه به ارتباط پیشنهاد می شود برنامه آموزشی در راستای کاهش فرسودگی شغلی انجام پذیرد.  

با توجه به تسریع روند پیشرفت های علمی و تکنولوژیکی و تغییر روزافزون سبک زندگی انسانها، امروزه لزوم انعطاف پذیری و تغییر در شیوه های قدیمی و نامناسب در آموزش و پرورش و بروزرسانی این روش ها، با در نظر داشتن قواعد و مقررات اساسی، بر همگان آشکار شده است. امروزه نظام های آموزشی تلاش می کنند تا از رویکرد مدرس محوری به فراگیر محوری و از رویکرد محتوامحوری به ساختن گرایی تغییر یابند. فعالیت های فوق برنامه به مجموعه فعالیت هایی که با هدف کمک به تحقق رشد و تعالی، شکوفایی استعدادها و مشارکت در برنامه های عملی کمک کند، گفته می شود، که این برنامه ها نیازهای فردی دانش آموزان و ویژگی های محلی و منطقه ای را مورد توجه قرار می دهد و در نهایت بر کیفیت و غنای برنامه ی درسی می افزاید. بنابراین از میان مهمترین ابعاد مناسب برای بررسی در حوزه فعالیت های فوق برنامه می توان به مواردی نظیر مهارتهای زندگی، مشارکت و مسئولیت پذیری دانش آموزان، اهمیت فعالیت و بازی، لزوم پژوهش محوری، نگارش و قدرت بیان، توان تحلیل و پرورش استعداد فردی اشاره کرد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه جایگاه فعالیتهای فوق برنامه در ارتقای آموزش و پرورش دوره ابتدایی انجام شد. از جمله سوالاتی که در اینجا قابل طرح و بررسی است، عبارتنداز: بررسی مسائل آمادگی، برنامه ریزی تحصیلی، توجه به تفاوت های فردی و نیازهای ویژه، لحاظ کردن مواد آموزشی مناسب، و در نهایت اینکه چه فعالیت ها و برنامه هایی باید مد نظر برنامه ریزان قرار گیرد؟    

پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش امیدواری در عزت نفس با نقش میانجی شادکامی در بین دانش آموزان سال آخر متوسطه دوم شهر بیرجند و مقایسه دختران و پسران انجام گرفته است روش پژوهش توصیفی همبستگی و جامعه آماری شامل 2003 نفر دانش آموز که با استفاده از نمونه گیری خوشه ایتعداد 320 نفر بعنوان افراد نمونه انتخاب گردید. برای سنجش متغیر شادکامی از پرسشنامه آکسفورد، آرجایل و لو (1989)، عزت نفس از پرسشنامه روزنبرگ (1979) و برای امیدواری از پرسشنامه اسنایدر (1991) استفاده گردیده است. روایی و پایایی پرسشنامه ها تامین شده است. تجزیه و تحلیل داده ها در سطح توصیفی (فراوانی، میانگین، انحراف معیار) و سطح استنباطی (همبستگی پیرسون، تحلیل واریانس و رگرسیون) انجام گرفت. نتایج حاکی از آن بود که امیدواری با دو متغیر شادکامی و عزت نفس رابطه دارد؛ اما عزت نفس و شادکامی رابطه معنی دار نداشتند و بنابراین سنجش نقش میانجی در این رابطه مقدور نبود. همچنین در مقایسه دختران و پسران تفاوت معناداری در وضعیت سه متغیر مذکور مشاهده نشد.  

این پژوهش با هدف مقایسه روش های کنار آمدن با مشکلات در دختران دوره ی دوم متوسطه رشته های علوم انسانی و تجربی اجرا شد. جامعه آماری پژوهش را دختران دوره ی دوم متوسطه رشته های علوم انسانی و تجربی در ناحیه یک کرمان، تشکیل می دهند. گروه نمونه به صورت تصادفی ساده تعداد 100 نفر انتخاب شدند. ابزار پژوهش ، پرسشنامه راهبردهای مقابله ای لازاروس (1988) با 23 سوال و متشکل از 4 خرده مقیاس دوریی جویی ازمشکلات، درخواست حمایت اجتماعی، مسئولیت پذیری و خویشتن داری است. داده ها با استفاده از آزمون شاپیرو- ویلک در بررسی فرض نرمال بودن توزیع متغیرها و آزمون t مستقل مورد تحلیل قرار گرفت. نتایج حاصل از آزمون t نشان داد کنار آمدن با مشکلات با مولفه های مسئولیت پذیری، خویشتن داری، حمایت اجتماعی و دوری جویی در دانش آموزان دختر رشته های علوم انسانی و تجربی به صورت معناداری (05/0p<) بیشتر بود. همچنین نتایج بیانگر آن بود روش کنار آمدن با مشکلات بین دانش آموزان دختر رشته علوم انسانی با دانش آموزان دختر رشته تجربی در مولفه های (مسئولیت پذیری، دوری جویی، حمایت اجتماعی) تفاوت معنادار بیشتری نسبت به دانش آموزان رشته علوم انسانی داشتند و میانگین (05/0p< یا 01/0p<) بیشتری را کسب کردند. همچنین بین مولفه خویشتن داری، تفاوتی بین دختران رشته علوم تجربی و انسانی وجود نداشت. بیشترین تفاوت در مولفه دوری جویی و کمترین تفاوت در مولفه درخواست حمایت اجتماعی بین این دو گروه از دختران رشته علوم انسانی و تجربی بود. با توجه به یافته های این تحقیق لازم است مدارس با برگزاری دوره های آموزش مهارت های اجتماعی و مهارت های زندگی جهت شناخت رفتار و مدیریت هیجانات و به کارگیری فنون حل مسئله در دانش آموزان برگذار شود، همچنین پیشنهاد میگردد با تدوین کتاب مهارت های زندگی در دسته عناوین کتابهای دوره دوم متوسطه که به شکل کارگاهی دانش آموزان را برای مقابله با مشکلات آینده آماده سازد.