فصلنامه مدیریت دانش سازمانی
پیاپی 5 (دی 1383)

مدیریت دولتی نوین, به موازات جهانی سازی, به رویکردی غالب در اصلاح بخش دولتی کشورها تبدیل شده است. مدیریت دولتی ایران نیز برای تحقق آرمان های مصرح در قانون اساسی در زمینه ارایه خدمت به مردم، استراتژی مدیریت دولتی نوین را در پیش گرفته تا از آن طریق بخش دولتی رامتحول سازد. اما مدیریت دولتی نوین چیست؟ محورهای بنیادی آن کدامند؟ چه انتقاداتی بر این استراتژی وارد است و چه تدابیر احتیاطی باید در اجرای آن مد نظر قرار داد؟ هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسشها است. این شماره به عنوان بخش اول مقاله, به تبیین مفهوم مدیریت دولتی نوین, مبانی تئوریک و فلسفی مدیریت دولتی نوین و محورهای اساسی آن و نیز بررسی سابقه گرایش به این رویکرد در بخش دولتی ایران می پردازد. در بخش دوم از این مقاله (در شماره بعد) عمده ترین انتقادهای وارد بر این استراتژی مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد.

» پیتر دراکر در سال 1980 گفته بود که محور اصلی مشاغل از کار یدی به کار دانشی یا دانش محور تغییر یافته و این تغییر به سرعت رو به افزایش خواهد بود. مطالعات نیز نشان داده است که روند افزایش فعالیت های دانش محور. نه به صورت خطی بلکه روندی S شکل دارد که بیانگر شروعی کند، جهشی سریع و مجددا پیشرفتی آرام است. این مقاله ضمن تبیین تفاوت بین کار و کار کردن, به مهم ترین تفاوت های بین کار های یدی و کارهای دانشی می پردازد. شماری از این تفاوت ها عبارتند از: کار دانشی اطلاعات محور و کار یدی مواد محور است, کار دانشی با رفتارهای کاری ناآشکار و کار یدی با رفتارهای کاری آشکار همراه است, کار دانشی عمدتا بر قدرت تخصص و قدرت سیاسی مبتنی است در حالی که کار یدی اغلب بر قدرت پست و قدرت سیاسی تکیه می زند.

» در میان 15 اشتباه رایج مدیریت پروژه, برنامه ریزی و تعریف ناقص پروژه در صدر قرار دارد. در این مقاله تام موچال, استاد مدیریت پروژه راه های گریز از این دام را بیان می کند. به آخرین مرتبه ای که یک پروژه را برنامه ریزی و بسیار عالی اجرا کردید فکر کنید. آیا به انتظارات مورد نظر در مورد بودجه, ضرب الاجل تعیین شده و کیفیت محصول خود دست یافتید و مشارکتی حرفه ای و قوی با ذینفعان پروژه داشتید؟ اگر واقعا خوش شانس باشید, تنها یک یا حداکثر دو پروژه این چنینی را بتوانید نام ببرید. برای اینکه پروژه شما از زمان و بودجه پیش بینی شده فراتر نرود و کیفیت آن حفظ گردد باید از بزرگترین اشتباه مدیریت پروژه که همان برنامه ریزی و تعریف ناقص پروژه است دوری کنید. در واقع قبل از آغاز پروژه, مدیر پروژه باید اطمینان یابد که کارفرمای پروژه و ذینفعان اصلی آن درکی صحیح و شایسته از پروژه و ارتباطات مرتبط با آن دارند و پروژه و نتایج آن را با وضعیت موجود پذیرفته اند.

» یک طرح کسب و کار نوشته ای توصیفی و جامع در مورد کسب و کار یک موسسه است. این طرح حاوی گزارشی دقیق در خصوص تولیدات یا خدمات شرکت, روش های تولید, بازاریابی, منابع انسانی, تشکیلات, نیاز به زیر ساخت ها و تامین نیازهای مالی و نحوه استفاده از آنهاست. این طرح معمولا به صورت سالانه به روز شده و یک دوره زمانی سه تا پنج ساله آینده را متناسب با نوع کسب و کار و ماهیت موسسه مورد توجه قرار می دهد. افرادی که طرح کسب و کار موسسه را مطالعه می کنند عبارتند از کارکنان کلیدی و مهم, اعضای هیات مدیره, سهام داران, شرکای تجاری, وام دهندگان و سرمایه گذاران فعلی و آتی. طرح کسب و کار عاملی ضروری برای هر گونه درخواست به منظور تامین منابع مالی, سایر منابع تامین سرمایه گذاری و... است؛ بنابر این باید کامل, جامع, صادقانه, منطبق بر واقعیت و قابل فهم برای خواننده باشد. این مقاله ضمن بیان مراحل تهیه یک طرح کسب و کار, بخش های اساسی یک طرح کسب و کار شامل خلاصه مدیریتی, پیشینه فعالیت, محصولات و خدمات, بازار, مشتریان و رقبا, سازمان و عملیات کسب و کار, منابع انسانی, چارچوب قانونی و عوامل اجتماعی و محیطی و برنامه ریزی مالی را به اختصار توصیف می نماید.

» مربی گری یکی از رویکردهای موثر و پیشرفته برای تربیت مدیران به شمار می آید. امروزه دیگر مربی تنها به ورزشکاران اختصاص ندارد. بلکه اغلب سازمان ها مایلند از مربی گری به عنوان قوی ترین ابزار پرورش دهنده و اطمینان بخش مدیران استفاده کنند. یکی از تعاریف جامعی که از مربی گری ارایه شده می گوید: مربی گری فرآیندی انعطاف پذیرو پرورشی است که بر اساس توافقی دو جانبه بین دو نفر (مربی و تربیت شونده) جریان دارد و در آن مربی با استفاده از پرسش های تسهیل گر, اعتماد به نفس تربیت شونده را برای بهبود عملکرد خویش افزایش می دهد. در ادامه مقاله مدلی نوین معرفی می گردد که با طرح پرسش های کلیدی از تربیت شونده (در قالب چهار مفهوم هدف, واقعیت, راهکارها و اراده) ضمن تقویت تعامل مربی و تربیت شونده, اعمال مربی گری و اثربخشی این فرایند را میسر می سازد. تعدادی از این پرسش ها در هر یک از چهار مفهوم یاد شده عبارتند از: انجام این کار چقدر مهم است؟ واقعا چه اتفاقی می افتد که موجب این وضعیت می شود؟ می خواهی چه اقدامی انجام دهی؟ آیا این اقدام شما را به هدف می رساند؟

» نویسنده این مقاله با معرفی رفتارهای غالب مدیران در سبک های کلیدی زیر, ضمن اشاراتی طنزآمیز واقعیت های قابل تاملی را در این باره مورد توجه قرار داده است. این سبک ها عبارتند از: مدیریت, با تندتر از کارکنان راه رفتن. مدیریت, با تعویق کارها. مدیریت, با تفویض اختیار به منشی. مدیریت, با هیچ چیز ندانستن. مدیریت, با تصورات ذهنی. مدیریت, با پنهان کردن اطلاعات. مدیریت, با مطابق گفته رئیس کار کردن. مدیریت, با یک قدم پشت سر رئیس راه رفتن. مدیریت, با لبخند زدن و پوشیدن لباس تمیز و مرتب. مدیریت, با مطالعه مستمر. مدیریت, با ایجاد برگه های امتیاز موهوم. مدیریت, با درهای باز و اتاق های خالی. مدیریت, با حرف زدن با سایر مدیران. مدیریت, با زیر بنایی غیر حمایت گر. مدیریت با استفاده از کوتاه نویسی. مدیریت با بیان واژه های منقطع و پر سر و صدا. مدیریت با تجدید سازمان. مدیریت, با از یاد بردن وعده ها.