فهرست مطالب
نشریه جغرافیایی سرزمین
پیاپی 14 (تابستان 1386)
- تاریخ انتشار: 1386/05/01
- تعداد عناوین: 8
-
صفحات 1-23
امروزه در برنامه ریزیهای شهری و همچنین در طرحهای توسعه ساختار شهرها، توجه به دیدگاه های زیست محیطی و انرژی دارای اهمیت ویژه ای است . چنانچه آلودگیهای زیست محیطی، پایان انرژی و پیامدهای ناشی از آن توسعه پایدار شهری را با مشکلات متعددو غیر قابل جبران روبرو خواهد کرد. خودروهای فرسوده یکی از عوامل موثر آلودگی هوا و محیط زیست می باشند . در کشورهای جهان سوم، تلاش مهم و کارآمدی در زمینه خودروهای فرسوده صورت نگرفته است . و با توجه به روند افزایش سریع تولید خودرو، لزوم برنامه ریزی برای خودروهای فرسوده آشکارتر شده است . در این میان متناسب با رشد سریع تولید خودرو و وجود تعداد بیشماری خودرو فرسوده در کشور ایران، برنامهء منسجمی برای کنترل و بازیافت خودروهای فرسوده ارایه نشده است. در پژوهش حاضر برنامه ها، سیاستها ، استراتژیها و روش های برنامه ریزی خودروهای فرسوده در کشورهای مختلف پیشرفته بررسی و مطالعه شده تا با مطالعه تطبیقی و کمک گرفتن از دیدگاه های کشورهای مختلف و آشنایی با روش ها و شیوهای مقابله با خودروهای فرسوده، راهکارهای مناسب برخورد با خودروهای فرسوده در ایران اتخاذ گردد.
کلیدواژگان: برنامه ریزی شهری، آلودگیهای زیست محیطی، خودروهای فرسوده -
صفحات 25-32
قرن بیستم با همه ویژگیهایی که داشت به علت به بن بست رسیدن استراتژی های نظامی با فروپاشی شوروی پایان پذیرفت و از زمان فروریزی دیوار برلن در سال 1989 جهان از دیدگاه استراتژیک وارد قرن بیست و یکم شده است لذا دستور کار امنیتی جهان بر اصول و قواعد جدیدی با بازیگران دیگری تدوین گردیده است . که بر اساس آن جهان توسط پنج منظومه اداره خواهد شد که اصول آن بر محور 4+1 می باشد، در نتیجه تقسیمات مناطق ژیواستراتژیک جهان دچار تغییر و وتحول اساسی شده است ، در واقع طراحی نقشه جهان قرار است براساس نقشه صلح تدوین گردد، براین اساس مرزهای خاورمیانه سنتی به سرعت تغییر کرد ودرجهت شمال، شرق و غرب دچار تغییراتی گردیده لذاهمین مسئله موجب چالش هایی درکشورهای این منطقه شده است که با بروز دیگر تحولات استراتژی امنیت ملی آمریکا هم با محوریت حوزه دریای خزروخلیج فارس تغییرات اساسی نموده ودرآن نقشه صلح ، این دوحوزه عظیم انرژی با محوریت ایران درحکم هارتلند انرژی یا اصطلاحا قلب جهان درآمده است که این مسئله باید درتدوین استراتژی ملی ایران مورد توجه قرار گیرد .
کلیدواژگان: استراتژی ملی، خاورمیانه بزرگ، ژئواستراتژی، ژئوپولیتیک، امنیت، ژئواکونومی -
صفحات 33-54
رشد و سیر تحول نظام شهری کشورها از گذشته تا حال با توجه به نظرات مختلف موردبررسی قرار گرفته است در این میان اکثر کشورهای در حال توسعه آغاز دوره تحول شهرنشینی و دگرگونی فضایی خود را با توجه به برخی از بنیان های کمی از جمله شهر برتر تجربه کرده اند؛ بدین ترتیب که افزایش تعداد جمعیت شهرهای بزرگ به ضرر شهرهای متوسط به خصوص شهرهای کوچک و روستاشهرها عمل می کنند. چنین حالتی در نظام شهری کشورمان نیز به وضوح دیده می شود . در حال حاضر یکی از چالش های اساسی دولت ها به ویژه کشورهای در حال توسعه در جریان شهرنشینی در حال دگرگون یا دیفرانسیل، سازماندهی ساختار فضایی ملی مطلوب می باشد. چنین ساختاری به تقسیم کارکردن اقتصادی - اجتماعی متعادلی در سلسله مراتب شهری و منطقه ای امکان می دهد. لهذا کشورها در جهت ایجاد تعادل فضایی و توزیع متناسب جمعیت سیاست های راهبردی را مدنظر قرار می دهند . با توجه به مجموعه مطالعاتی که در نظام شهری ایران انجام گرفته، ملاحظه می شود که شبکه شهری ایران از تعادل فضایی برخوردار نبوده و شهرهای کوچک جایگاه مناسبی را در نظام شهری ایران ندارند. بدین جهت ضرورت دارد که سیاست های راهبردی خاصی در جهت تعادل بخشی نظام شهری اعمال گردد .
کلیدواژگان: : شهرنشینی دیفرانسیل، شهرهای کوچک، نظام شهری، سیاست های راهبردی -
صفحات 55-73
سیل یکی از زیانبارترین بلایای طبیعی است که همواره خسارت جانی و مالی فراوانی را به همراه دارد. در توسعه فیزیکی شهرها و مناطق وابسته به آنها ،پیش بینی و برآورد سیلابها، بسیار مهم است. مهمترین مشکل در برآورد سیلابها و طغیان های استثنایی رودخانه ها ، نبود آمار کافی و نتیجتا عدم ارزیابی مناسب جریان و مقدار آن می باشد. یکی از روش های برآورد سیلاب در مناطق فاقد آمار، استفاده از روش مدل سازی سیلاب است. در این نوشتار، دبی حداکثر لحظه ای، در حوضه آبریز رودخانه وربند لارستان با استفاده از نرم افزار Smada مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به نتایج حاصله، پارامترهای مساحت حوضه و طول آبراهه اصلی بیشترین تاثیر، در ایجاد سیلاب منطقه به عهده دارند. و چنانچه از روش تجزیه خوشه ای به جای روش لانگبین در تعیین مناطق همگن استفاده شود ، مدل بدست آمده دارای دقت بیشتر و خطای کمتری خواهد بود .
کلیدواژگان: مدل سازی سیلاب، حوضه آبریز، رودخانه، وربند لارستان، تجزیه خوشه ای، روش لانگبین -
صفحات 75-88
واقعیت این است که اکثر برنامه های عمرانی که قبل از انقلاب اسلامی در کشور انجام گرفته است، نه تنها موفق به ایجاد تعادلهای فضایی نشده اند بلکه تشدید نابرابریها و قطبی شدن فرآیند توسعه و عدم تعادل های اقتصادی- اجتماعی را نیز به همراه داشته اند. تفوق دیدگاه های بخشی، برنامه ریزی از بالا و تمرکزگرا (با هدف ریزش اثرات توسعه به پایین)، رجحان رشد بر توزیع عادلانه، اولویت صنعت و پروژه های با مقیاس بزرگ و فن آوری سرمایه بر و محیط زیست- ستیز و در نهایت راهکارهای نوسازی بدون بهره مندی محلی و تشریک مساعی و ارتقاء فرهنگی، رویکردهای مسلط این برنامه ها محسوب می شدند. تفوق رویکردهای یادشده، جابجاییهای وسیع جمعیتی و تمرکز بالای جمعیت و منابع در پایتخت و کلانشهرهای پیشتاز (اصفهان، مشهد، تبریز و شیراز) را موجب گردید. بدنبال بی نظمی های فضایی حاصله از رویکردهای تمرکزگرا در برنامه های عمرانی بالاخص پس از برنامه چهارم و در اوایل دهه 1350، برنامه ریزان و تصمیم گیرندگان در جهت چاره جویی برای مسایل پیش آمده- که در غیاب انگاره های منطقه ای و نگرشهای توسعه ای حاصل شده بود و اثرات آن در ابعاد مختلف اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، کالبدی، مدیریتی، سیاستگذاری و...، مشاهده می گردید- در پی یافتن راهکاری جهت تحقق عدالت اجتماعی- فضایی، بعنوان یک هدف کلان و ایده آل، حرکت کردند. تدوین منشور "آمایش سرزمین" در دهه 1350، اقدامی در جهت جبران خسارتهای وارده بر فضای شهرها و مناطق در سطح سرزمین و بازآفرینی تعادلهای فضایی- اقتصادی محسوب می شد. "آمایش سرزمین" با هدف توزیع متوازن و عادلانه منابع و جمعیت ضمن ملاحظات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی در پی سازماندهی عقلایی فضا در ابعاد ملی و منطقه ای تدوین شد. مهمترین ابزار آمایش سرزمین در دستیابی به اهداف پیش بینی شده، توجه به برنامه ریزیهای منطقه ای است تا از این طریق به توزیع بهینه افراد و فعالیتهای اقتصادی در رابطه با منابع طبیعی دست یابد. نوشتار حاضر در پی اثبات این فرض است که تنظیم رابطه بین انسان، فضا و فعالیت های انسان در فضا (آمایش سرزمین) و همچنین توجه به رویکردهای منطقه گرایی، مناسب ترین گزینه و پیش نیاز در دستیابی به عدالت اجتماعی و توسعه پایدار محسوب می شود. بدین خاطر، ضمن توجه به نتایج حاصله از برنامه های عمرانی قبل و بعد از انقلاب، با ریشه یابی علل ناکامیها در نیل به توسعه متوازن و عادلانه در سطح سرزمین با وام گیری از رویکرد ساختاری، به جستجوی راهکارهای لازم در این خصوص می پردازد. بدون تردید، بهره گیری از رویکرد سیستمی و کل نگر در حوزه مطالعات در گزینه مورد نظر (آمایش سرزمین) و اجرای عادلانه اهداف آن، پایداری شهری و منطقه ای را بدنبال خواهد داشت.
کلیدواژگان: آمایش سرزمین، عدالت اجتماعی، توسعه پایدار، تعادل های فضایی- اقتصادی -
صفحات 89-105
دلتا یکی از اشکال تراکمی آبرفتهای رودخا نه ای است که در پایاب زهکش اصلی و در نزدیکی ساحل تشکیل می گردد. شیب مناسب ،خاک حاصلخیز، دسترسی به منابع آب و وسعت قابل توجه دلتای پل رود زمینه مناسبی را برای فعالیت های انسانی فراهم نموده که ممکن است در نتیجه ی تحول دلتا ناشی از تغییرمسیر رود اصلی و سایر شبکه آبهای آن، وسعت دلتا کم یا زیاد شود . پیامد این تحول می تواند بر زندگی ساکنان آن تاثیرات مثبت یا منفی بر جای گذارد . با تکیه بر اهمیت موضوع وطبق پژوهشهای بعمل آمده، این دلتا در زون البرز واقع شده و رخدادهای زمین شناسی آن در تکامل و تغییرات دلتا موثر بوده و در دوران کواترنری تحت تاثیر دوره های یخچالی و بین یخچالی قرار داشته و در دوره هولوسن مسیر تکاملی خود را پیموده، بطوریکه در حال حاضر این دلتا از دو شیب توپوگرافی ساحل و جلگه در پایاب حوضه پل رود تشکیل شده است. شیب متوسط دلتااز 1% کمتر و دارای اقلیم از نوع بسیار مرطوب می باشد به گونه ای که در فصل بهار از حد اکثر رسوبدهی (39/54 درصد) ودر فصل تابستان از میزان حداقلی آن (14/9 درصد) بر خوردار است، این تحقیق بر اساس عکس های هوایی وتصاویر ماهواره ای در سه دوره زمانی (1346 ،1373، 1385) و پیمایش زمینی،نقشه های توپوگرافی و منابع کتابخانه ای با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی صورت پذیرفت . نتایج تحقیقات نشان داد که این دلتا از نوع پیشرونده است و تحت تاثیر فرایند های رودخانه ای گذشته و امروزی، همچنین نفوذ و عملکرد امواج در عهد حاضر شکل گرفته است. بنابر این می توان آن را در ردیف دلتا های امروزی بشمار آورد.
کلیدواژگان: دلتا، ژئومورفولوژی، پل رود، شرق گیلان، تحولات -
صفحات 107-118
ویژگی های ژیومورفولوژی پایه و اساس بررسی های منابع طبیعی حوزه های آبخیز به شمار می رود. زیرا این ویژگی ها تحت تاثیر عوامل زیادی مانند اقلیم، خاک، هیدرولوژی، اکولوژی، زمین شناسی و غیره قرار دارند که می توانند اشکال فرسایشی را بوجود بیاورند. بدون شک اشکال فرسایشی نیز متناسب با خصوصیات و ویژگیهای ژیومورفولوژی توسعه خواهند یافت. در این تحقیق سعی شده است با استفاده از داده های سنجش از دور و GIS و با یک روش ترکیب نگر عوامل موثر بر ویژگی های ژیومورفولوژیکی و اشکال فرسایشی مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند در این رابطه ابتدا با استفاده از نقشه های توپوگرافی محدوده مورد مطالعه مشخص گردید. سپس کلیه لایه های اطلاعاتی مورد نیاز مانندزمین شناسی، شیب، نقشه کاربری و قابلیت اراضی و غیره رقومی گردیدند. از تصاویر سنجنده ETM+ ماهواره ای لندست سال 2002 نیز پس از پردازش های لازم برای تفکیک واحدها و تیپ های ژیومورفولوژی و همچنین تفسیر اشکال فرسایشی استفاده شد. نتایج نشان داد، سیمای ژیومورفولوژی منطقه مورد مطالعه بر اساس مشخصات ارتفاعی، شیب و تظاهرات شکل شناسی عوارض زمین به ترتیب به واحدهای کوهستان(1)، تپه ماهور(2)و نهشته های رودخانه ای(3) قابل تفکیک هستند. در مجموع 8 رخساره مشخص گردید که از این میان، رخساره توده سنگی با پوشش مواد منفصل از واحد کوهستان با تیپ دامنه منظم با مساحتی معادل 04/74 هکتار(45 درصد از کل مساحت حوضه) بیشترین سطح را به خود اختصاص داده است. از بین اشکال فرسایشی، فرسایش سطحی به نحو چشمگیری در منطقه وجود دارد که به صورت لکه های پراکنده و سفید رنگی که فاقد پوشش گیاهی و یا با پوشش گیاهی ضعیف است، در سمت هایی از ارتفاعات منطقه قابل مشاهده است. علاوه بر عوامل طبیعی، عوامل انسانی مانند وضعیت معیشتی و دامپروری می توانند در گسترش چنین اشکالی موثر واقع شوند.
کلیدواژگان: ژئومورفولوژی، میرده چراغ ویس، فرسایش، سنجش از دور، سنجنده ETM+، GIS کردستان -
صفحات 119-144
خشک سالی های اخیر در کشور به ویژه در نیمه جنوبی و از جمله شهرستان داراب خسارت های زیادی را در پی داشته که در پایان به تخلیه ی بسیاری از روستاها انجامیده است و آثار اجتماعی ، اقتصادی که بر جای می گذارد به دلیل زیان های وارده به اقتصاد روستایی، تقریبا جبران ناپذیر خواهد بود. اگر چه خشک سالی بر همه ی فعالیت ها اثر می گذارد، ولی آثار زیان بار آن بر روستاها به دلیل وابستگی اقتصاد روستایی به منابع آب و خاک بیش تر آشکار است. در این جستار آثار خشک سالی بر پدیده های محیط طبیعی و انسانی داراب که در روند توسعه ی روستایی نقش دارند، بررسی می شود.برای نمونه در بسیاری از روستاها به دلیل پدیده ی خشک سالی شاهد فقر شدیدی هستیم که، انگیزه ی روزافزون روستاییان را برای همکاری در اداره ی امورجامعه ی خود سست می کند . در حالی که همکاری آنان به توسعه ی روستایی می انجامد . در این پژوهش، یافته های اصلی تحقیق با بهره گیری از 22 رابطه و تابع مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است . نتایج بدست آمده از این پژوهش نشان می دهد که اگر دولت و مردم همکاری کنند آثاری که خشک سالی در روستاهای داراب بر جای می گذارد و سبب کندی در فرآیند توسعه ی روستایی می شود، به کم ترین میزان خواهد رسید .
کلیدواژگان: خشک سالی، آب، توسعه، توسعه ی روستایی، دام، مرتع، مهاجرت، فقر، داراب
-
Pages 1-23
Noweadays, It is very important to pay attention to bio- environmental insights in urban planning and developmented programs, because scrap vehicles are one of the factors that influence air and environment pollution. In undevelopment or developing countres , nothing has been done for scrape vehicles. Also in Iran , nothing has been done for controlling and recycling the scrape vehicles , in comparison to the fast and rapid growth of vehicle production. In this research , programs, policies, strategies and method,for threatment about scrape vehicles in developed countries has been explored and studied and , by contrastive analysis, it is aimed to provide and propose solutions fr the best treatment with scrape vehicles, especially applying the experiemences in sight and finding in developed countries to developing or under developed onces.
Keywords: Urban Planning, environmental, Pollution, scrape vehicles -
Pages 25-32
The 20 thcentury with its all characteristics, finally faced with the military strategies impasse and with U.S.S.R collapsing finished, and the day after the falling of Berlin wall in 1989, strategically entered to 21st century . By this, the world security agenda has been formulated on the basis of new principals and actors which according to this global blue print, the world will be directed by 5 orbits which is composed of 4+1 axis.Consequently, the world’s geo-strategic divisions drastically changed and in fact the world’s map planning is on the bassis of the peace map. According to these transformations, traditional Middle East borders moved towards north, east and weast and geographically wielded. This geopolitical expansion created challenges among and for Middel Eastern countries. Moreover, besides the other changes, U.S. Security Strategy has focused on Caspian Sea basin. The considerable point in this process is locating Iran, in the centre of the Heartland of energy or in the other world, the Heart of world energy. This affair must be considered in arranging Iran’s National Strategy.
Keywords: National Strategy, Greater Near East, Geostrategy, geopolitics, Security, Geo-economy -
Pages 33-54
The expansion and development of urban areas have long been investigated from different approaches. One of these approaches or theories is the quantitative base of super city. According to this theory , in most of the developing countries such as Iran, the urbanization and its spatial expantionto the super city stage have happened at the expense of rural areas , has caused sever problems and challenges for the governments and landscape planners in developing a suitable and balanced spatial organization in terms of economic and social functions. As a result, the governments should develop a legitimate policy so that they can produce spatial balance in the distribution of population. According to the previous researches, the urban network of Iran lacks a balanced spatial Organization in relation to the ranked position of different sized urban areas. The small towns do not hold a legitimate position in the urban hierarchy of the country. That is, day by day the number of small towns increases while their population decreases. Therefore, it seems reasonable to present a rational policy for developing a balanced spatial urban order. This is what this study has undertaken.
Keywords: changing urbanization, small towns, Urban order, applied policies, urban order of Iran -
Pages 55-73
Flooding can be considered as the most dangerous natural disasters, which often causes many damages to human life and its wealth. Flooding forecasting and its estimation can play a vital role in urban development and planning. One of the most problems in flood estimation is the lack of data, particularly on runoff amount. To overcome the problem, the flood modeling techniques are suggested. In this paper the instance pick discharge value in Varband River catchment was estimated using SMADA software. Also to determine the homogeneous areas, the Langbein and cluster analysis methods were used. The results of the research showed that parameters such as area and main flow length are the most effective factors in making flood in this study area. The results also showed that between the two mentioned above methods, the cluster analysis method was given better estimation and accuracy than Langbein method.
Keywords: Flooding, SMADA, Modeling, Verband River, Langbein, cluster analysis -
Pages 75-88
Spatial unbalances, that be created from centralized approaches in development planning collections specially afterwards from forth planning and in first 1971th, compelled planners and decision- makers to find a way for implementing socio-spatial equity as the goal. These problems be created because of absence regional approaches and developmental views, that affected for social, economical, cultural, physical, managmental and policy- making aspects. Compile charter "land use"planning in 1971th, was a step for compensating prejudicial effects for cities and regions in Iran and restoring regional balances. The goal of "land use" planning is justly distribution of resources and population and ecological, economical and social considerations belong to intellectual organizing of space in regional and national level, that distribute population and economical activities in proper manner in relation to natural resources. This research attempt to prove that creating relation among environment, human and his activities, and attention to regionalism approaches is the best manner in obtaining social equity and human development. Undoubtly, using systemic approach in "land use" study and implementing its aims in justice manner will sustain cities and regions.
Keywords: land use planning, regional planning, Social Justice, Sustainable development, Iran -
Pages 89-105
Delta is one of the compressible forms of river alluvium which are formed at the shallow main drainage near the river banks. Suitable slope, fertile soil, availability of water supplies, and the considerable size of Polrud delta, has made it a convenient and suitable ground for human activities, and that its size may very and become larger or smaller, as a result of delta’s evolution, because of the main river’s path, and other water network changes. The outcome of this evolution can have a positive or negative effect on its inhabitant. With respect to the importance of the matter and according to the surveys done, this delta is situated and Alborz Zone and its geological events have had an affective role in its developments. In the Quaternary period, it was effected by glacial age and interglacial age eras and has followed its development’s path in the Holocen epoch ,in such a way that at the present, this delta has been formed by two topographic slopes, river banks and plain, at the shallow basin of polrud. Delta’s medium slope is less 1% and has a very wet climate, in such a way that in the spring, the maximum (54.39 percent) and in the summer, minimum (9.14 percent) sediment are deposited. This research has been carried out according to aerial photographs and satellite pictures at three time periods (1967, 1994, 2006), ground measurements, topographic maps, library references, with the use of descriptive and analytic methods. The outcomes from the researches showed that this delta is of advancing type and has been formed under the effect of old and new river processes, and also the wave functions and effects at present era; therefore, it can ranked as a modern deltas.
Keywords: Delta, Geomorphology, polrud, East of Guilan, Evolutions -
Pages 107-118
Geomorphologic Characteristics are base of study of natural resources in watershed basin. Because, these Characteristics are influenced by many factors such as climate, soil, hydrology, ecology, geology and so on. Doubtless, erosion features will develop with Geomorphologic Characteristics. In this research, effective factors on geomorphologic Characteristics and development of erosion features have analyzed using remote sensing data and GIS and with an integration method. In this way, boundary of basin was clipped using topography map in 1:50000 scales. Then, all layers such as geology, slope, and land use and land capability were digitized. An image of Land sat ETM+ taken in 2002 was also used to discretion of geomorphologic unit, Type and interpretation of erosion features.
The results showed that, Geomorphologic features in the basin separated to mountains, hills and alluvial deposit base on height, slope and morph metric Characteristics. Totally, eight Geomorphologic fancies are recognized. Stone mass with deposited cover from mountain unit with regular slope (1_1_1) have 74 ha (45% from whole area). Also, a lot of surface erosion has developed like white scattered spots and without vegetable or few vegetable. To add natural factors, human factors such as livelihood and sheep keeper can effect on developed erosion features.Keywords: Erosion features, Geomorphology, Remote sensing, ETM+ sensor, mirdeh cheraghvis basin, Kurdistan -
Pages 119-144
The recent droughts in country specially in south such as Darab town , have caused a lot of damages and resulted evacutation of many villages.Social and economcal effects and damages on rurales economy are indeed irrecoverable. .Eventhough the drought can affect all kinds of activities, because, of the dependence of villagers economy on resource water and soil , the effect detriment is more visible on rurales. In this paper of effects of drought on natural invironment and people of Darab which have main role in rurales development are studied.For instance, in majority of rurales,because of drought we can see extension poverity and this will slothful incentive of rurales for cooperation in management of precept society. However their cooperation cause development rurales in this research the main data have been analyzed by 22 equation and Functions. The results of the research shows that if the government and people cooperate with together the effects of drought on rurales Darab which cause slow development process rurales will minimize .
Keywords: Drought, Water, development, Rurale development, Domestic, Pasture, migration, Poverty, Darab
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.