مجله دانشکده علوم اداری و اقتصاد
سال هجدهم شماره 2 (پیاپی 41، تابستان 1385)

پژوهشگرانی که درباره فقه و حقوق اسلام قلم زده اند، به استناد قرآن و سنت به برشماری و تعیین برخی ویژگی های نظام حقوقی اسلام پرداخته اند. این ویژگی ها گاهی در مقایسه با نظامهای حقوقی عرفی مطرح می شود، گاهی به قابلیتهای نظام حقوقی اسلام نظر دارد و گاهی جنبه های اساسی حقوق اسلام را نشان می دهد. در این مقاله با ترسیم ویژگی های نظام حقوقی اسلام، خطوط اصلی و محورهای بنیادین آن را آشکار کرده ایم و نمای خارجی حقوق اسلام را به تماشا نشسته ایم.

تعیین ماهیت حقوقی رابطه مدیران شرکت سهامی با خود شرکت در تعیین حدود اختیارات و مسؤولیت های آنان مؤثر است. در این ارتباط چهار نظر مطرح است: عده ای از حقوقدانان، مدیران را وکیل سهامداران و عده ای آنان را وکیل شرکت می دانند. برخی دیگر آنها را نمای نده قانونی شرکت می دانند. عده ای نیز آنها را به منزله کارگران شرکت تلقی می کنند. نظر دیگر، نظریه رکن بودن مدیران است. مقاله حاضر پس از رد سه نظر اول، با استناد به ماده 589 قانون تجارت و ماده 17 لایحه قانونی اصلاح قسمتی از قانون تجارت (ل. ق.ا.ت. ) مصوب 1347 نظریه چهارم را می پذیرد.

مقاله حاضر به بررسی موانع توسعه نیافتگی با تکیه بر امنیت مالی می پردازد. لازم به ذکر است که مبنای اصلی تحلیل، به نظریات ارایه شده توسط اقتصاد دانان نهادگر بر می گردد که از معروفترین نظریه پردازان معتقدند، از آنجا که نهادها در طول تاریخ به وجود می آیند تا هزینه های معاملاتی و هزینه های تبدیل را کاهش دهند و امکان سودآوری فعالیت های اقتصادی را تضمین کنند، لذا با بررسی این روند، که همان سرگذشت تحول تدریجی نهادهاست می توان تاریخ بشر را نیز تدوین کنیم. با توجه به این نظریه، نگارنده تلاش می کند از منظری انتقادی به اوضاع و احوال اقتصادی قاجار بپردازد و به همین منظور برای اشکار ساختن اوضاع نابسامان دولت قاجار دولت انگلستان را به عنوان نمونه دولت توسعه خواه مطرح و با آن مقایسه نموده است.

در این مقاله درصدد ارزیابی میزان تعامل فرانسه با جامعه و سپس اتحادیه اروپایی هستیم و بررسی میزان و نحوه تاثیر روند فشارهای انطباقی برسیاستگذاری فرانسه محور اصلی این مقاله را تشکیل می دهد.
تاثیر فشارهای انطباقی ناشی از همگرایی اروپایی در سیاستگذاری فرانسه در دو دهه اخیر افزایش یافته و شاهد حرکت با شتابتر این کشور در مسیر همگرایی مذکور هستیم هر چند که هنوز تا همسویی کامل فرانسه با فرآیند همگرایی فاصله وجود دارد.
در ابتدای مقاله سعی می شود با بحثی نظری، مدلی از تاثیرگذاری همگرایی اروپایی بر نظام های بومی ارایه گردد. دراین بحث با اقتباس از الگوی پیشنهادی رایس، کولز و کاپوراسو تاثیر فشار های انطباقی و نهادهای میانجی در روند همسو شدن نهادها و سیاستها ارزیابی می شود. دربحث تاریخی روند تکامل همگرای اروپایی از جامعه زغال و فولاد اروپایی تا دهه هشتاد به طور مختصر بحث شده است و در این رابطه نگرس و سیاست های دوگل و پمپید و و ژیسگاردستن به نحو اجمالی مطالعه شده است.
در ادامه به تحولات دو دهه اخیر پرداخته شده و نحوه تعامل میان سیاست های اقتصادی و صنایع فرانسه در میدان رقابتی اتحادیه و موضوع قوانین داخلی و ضرورت عدم تقابل آنها با مقرارت اتحادیه ارزیابی شده است.

وقایع و حوادث مهمی چون حرکت دانشجویی ماه مه سال 1968 در فرانسه، زوال کمونیزم، فروپاشی نظام آپارتاید در آفریقای جنوبی و خیزش های اسلامی در گوشه و کنار دنیا موجب شد که شک و تردیدهای جدی در توان نظریه پردازی های مسلط علوم انسانی اعم از سنت مارکسیستی و مدل نوسازی لیبرال بوجود آید. اندیشمندان و متفکران عصر پسامدرن ضمن اینکه عمیقا وامدار روشنگری های تحلیلی هر دو سنت مسلط بوده اند، تلاش نموده اند نوعی ساز و کار تحلیلی جدیدی را آغاز نمایند که ریشه های منازعات سیاسی و اجتماعی را نه در تعیین کنندگی های اقتصادی بلکه در عرصه سیاست و فرهنگ جستجو کنند. در این الگوی جایگزین، آنها اهتمامی ویژه نسبت به تدوین و تشکیل نظامهای هویت نشان داده اند به گونه ای که نقش کلیدی روشنفکران و ارباب معرفت در پیدایش و رواج نظام های هویت مورد تاکید قرار گرفته است.
مقاله حاضر در دو بخش تدوین شده است: بخش اول ناظر بر تبیین اجمالی از ساز و کار درونی گفتمان به عنوان یک روش و شیوه تحلیل است. بخش دوم ضمن سود بردن از اصول تجزیه و تحلیل گفتمان تلاش دارد نقش روشنفکران را در عرصه تولید و تدوین نظامهای گفتمانی مورد توجه قرار دهد.

توماس آکوییناس (1274-6/1224) پس از آگوستین بانی اصلی کلام در جهان مسیحیت است که آموزه های وی در این حوزه منبع اصلی حل وفصل مناقشات کلامی در میان کاتولیکها است و قرنها فیلسوف و متکلم رسمی مسیحیت کاتولیک بوده است. مواجهه وی با عقلانیت ابن رشدی و دلبستگی به مسیحیت از وی شخصیتی ساخته که شناخت آن می تواند امروزه در باب نسبت میان دین و عقل و سیاست پاسخگو باشد اگرچه در مقایسه با دوران مدرنیته اندیشه وی سنتی به شمار می آید اما وی را باید از پیشگامان نهضت نوزایی اول اروپا والهام بخش اندیشمندانی دانست که به ظهور عقلانیت مدرن یاری رساندند. از اینرو فهم آرا سیاسی وی از چند جهت با اهمیت است: شناخت اندیشه سیاسی مسیحیت، فهم رهیافتی از اندیشه سیاسی دینی، درک رویکرد مسیحی به هماهنگی عقل و وحی و آگاهی از ماهیت حذف غایت در اندیشه مدرن و اثرات آن نظریه سیاسی آکوییناس در حوزه فلسفه سیاسی کلاسیک قرار می گیرد که با طرحی از مبادی ره به سوی غایات می سپارد. آکوییناس سعادت را غایت جامعه سیاسی می شمرد و بر اهمیت عقل در اخلاق فردی و سیاسی پای می فشرد. نوشتار حاضر به واکاوی عقلانیت در دو حوزه مبادی (معرفت شناسی و وجود شناسی)و نیز غایات و اهداف جامعه سیاسی در نظریه سیاسی آکوییناس می پردازد. معرفت شناسی آکوییناس ارسطویی - مسیحی است و با همین رویکرد به معرفی انسان و قوای نفس او می پردازد. او عقل طبیعی را اگر چه لازم اما ناکافی در نیل به غایات (خیر، کمال و سعادت) می داند، لذا بطور خلاصه باید گفت: عقلانیت در مبادی نظریه سیاسی آکوییناس محوری و نقطه آغاز است اما در شناسایی ابعاد مهمی از وجود انسانی نارساست.