فصلنامه حیات
سال دوازدهم شماره 3 (پیاپی 30، پاییز 1385)

پرستاران نقش اساسی در تداوم مراقبت و ارتقای سلامت دارند و بهره وری کل سازمان را تحت تاثیر قرار می دهند. اما آن ها اذعان دارند که به لحاظ موانع گوناگون بهره وری کافی ندارند و بدین جهت کیفیت مراقبت در سطح پایینی نگاه داشته شده است. از این رو هدف این تحقیق بررسی دیدگاه پرستاران درباره نقش نیروی انسانی در بهره وری است.
این مطالعه به روش کیفی و رویکرد گراندد تئوری (تئوری زمینه ای) انجام شد. جهت جمع آوری اطلاعات غنی از مصاحبه های باز با راهنمای مصاحبه، مشاهده و جمع آوری روایات استفاده شد. مطالعه با نمونه گیری هدفمند شروع و در طی تکامل طبقات، با نمونه گیری نظری ادامه یافت. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مقایسه ای به شیوه استراوس و کوربین استفاده شد.
مقوله: «منابع انسانی» به عنوان متغیر مرکزی و اصلی (طبقه محوری) ظهور یافت. مواردی چون محاسبه تعداد نیرو به طور سیستمی، گزینش صحیح و رعایت ضوابط در آن، تامین نیروی کافی از رده های مختلف پرستاری، پذیرش بیمار با هماهنگی پرستار مسؤول بخش و روابط مطلوب انسانی از مفاهیم فرعی این طبقه هستند.
همان طور که شرکت کنندگان اذعان داشتند منابع انسانی مناسب می تواند بهره وری پرستاران را افزایش داده و به افزایش کیفیت مراقبت که ماموریت اصلی نظام سلامت است کمک کند.

خستگی یکی از علایم شایع و زودرس در بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه می باشد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر به کارگیری تمرینات تنفسی بر میزان خستگی مبتلایان به بیماری مزمن انسدادی ریه انجام شده است.
این مطالعه نیمه تجربی از نوع کارآزمایی بالینی است. تعداد نمونه های مورد مطالعه بر اساس ضریب آلفا کرونباخ شامل 60 بیمار بستری در بخش های داخلی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران می باشد که به روش مبتنی بر هدف انتخاب و سپس به طور تصادفی در دو گروه تجربه و کنترل تقسیم گردیدند. ابزار گردآوری اطلاعات شامل پرسشنامه (مشخصات فردی و اطلاعات مربوط به بیماری)، مقیاس شدت خستگی (FSS=Fatigue Severity Scale) و برگ مشاهده به کارگیری تمرینات تنفسی با امتیار 40-0 (در مدت 10 روز، روزانه 4 بار) می باشد. اطلاعات جمع آوری شده، توسط نرم افزار SPSS و روش های آماری توصیفی و استنباطی (تی زوجی- مجذور کای و آزمون همبستگی پیرسون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
نتایج نشان داد که میانگین شدت خستگی در گروه تجربه بعد از مطالعه 916/40 با انحراف معیار 4/14 و در گروه کنترل 20/52 با انحراف معیار 539/8 می باشد و آزمون آماری تی (001/0=p) نشان داد که بین گروه تجربه و کنترل بعد از مطالعه از نظر شدت خستگی اختلاف معنادار آماری وجود دارد. همچنین یافته ها نشان داد میانگین شدت خستگی قبل (766/55) و بعد (166/40) از به کارگیری تمرینات تنفسی در گروه تجربه (001/p<) تفاوت دارد. در حالی که میانگین شدت خستگی قبل (166/54) و بعد (200/52) از مطالعه در گروه کنترل (002/0=p) تفاوت بسیار جزیی را نشان داده است. علاوه بر این آزمون آماری پیرسون نشان داد که بین میزان به کارگیری تمرینات تنفسی و شدت خستگی همبستگی معنادار و معکوس وجود دارد (593/0-=r و 001/0=p).
این مطالعه نشان داد به کارگیری تمرینات تنفسی بر کاهش میزان خستگی بیماران مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریه مؤثر است.

درد، شایع ترین شکایت بالینی بیماران و کاهش یا حذف آن، همواره تقاضای اغلب بیماران و خواسته کادر درمانی بوده است. بدین منظور راهبردهای مختلفی جهت کنترل درد مطرح شده که می توان به راهبردهای انحراف توجه اشاره کرد. هدف مطالعه حاضر، مقایسه انواع روش های این راهبردها و انتخاب مؤثرترین شیوه است.
مطالعه حاضر از نوع شبه آزمایشی است. 230 دانشجوی یکی از دانشگاه های تهران در سال تحصیلی 83-1382 از طریق فراخوان عمومی دعوت شده و در آزمایش میزان تحمل درد به وسیله دستگاه Cold pressure شرکت کردند. 120 نفر که میزان تحمل دردشان یک انحراف معیار پایین تر از میزان تحمل کل گروه بود انتخاب شده و به شیوه کاملا تصادفی، در چهار گروه (سه گروه آزمایش، یک گروه کنترل) 30 نفره قرار گرفتند. هر کدام از گروه های آزمایش تحت آموزش یک روش انحراف توجه (تصویرسازی دلپذیر، نقطه تمرکز، شمارش معکوس) قرار گرفتند. بعد از آن، افراد شرکت کننده در هر چهار گروه آزمایش و کنترل به وسیله دستگاه Cold pressure آزمایش شدند. داده ها به وسیله برنامه نرم افزاری SPSS، با استفاده از شاخص های توصیفی و تحلیل واریانس یک طرفه مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته ها نشان می دهد که میانگین نمره تحمل درد گروه های آزمایش از گروه کنترل به طور معناداری (001/p<) بالاتر است. همچنین میانگین نمره تحمل درد گروه تصویرسازی دلپذیر به طور معناداری (001/p<) از میانگین نمره تحمل درد گروه های نقطه تمرکز و شمارش معکوس بالاتر است.
راهبردهای انحراف توجه در افزایش تحمل درد آزمایشگاهی مؤثر است.

مطالعات نشان دهنده اثرات مفید ورزش بر مادر و جنین و گذراندن یک حاملگی بدون مشکل می باشد. تحقیق حاضر با هدف بررسی اثرات ورزش هوازی بر طول بارداری، آپگار و وزن زمان تولد نوزاد انجام شد.
این بررسی یک مطالعه تجربی است. نمونه ها به تعداد 80 نفر (40 نفر مورد و 40 نفر شاهد) از میان زنان باردار مراجعه کننده به درمانگاه های پره ناتال واقع در منطقه 17 شهرداری تهران، با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند و به طور تصادفی در دو گروه مورد و شاهد قرار گرفتند. گروه مورد به مدت 8 هفته، سه روز در هفته، به مدت 30-15 دقیقه در روز و با شدت 70-50% Vo2 Max در تمرین هوازی شرکت کردند. اطلاعات توسط نرم افزار آماری SPSS ver 10.5 و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی و آزمون های t و مجذور کای مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
در زمینه مشخصات فردی بین دو گروه مورد و شاهد اختلاف آماری معناداری وجود نداشت. اکثر افراد گروه مورد دارای طول بارداری 40 هفته و بیشتر، ولی اکثر افراد گروه شاهد دارای طول بارداری 40-38 هفته بودند. که این اختلاف از نظر آماری معنادار نبود. اغلب نوزادان متولد شده از زنان گروه های مورد و شاهد (به ترتیب 60 و 70%) در گروه 3500-2500 گرم قرار داشته و اختلاف آماری معناداری بین این دو گروه وجود نداشت. اکثر نوزادان در هر دو گروه دارای میانگین امتیاز آپگار 9 بودند. اختلاف آماری معناداری بین دو گروه مورد و شاهد از نظر امتیاز آپگار دقیقه 5 وجود داشت (01/0=p).
یافته ها نشان داد انجام ورزش هوازی در زمان حاملگی می تواند باعث بهبود آپگار دقیقه پنج نوزاد گردد اما تاثیر مشخصی بر طول حاملگی و وزن نوزاد در زمان تولد ندارد.

استئوپروز بیماریی است که در آن توده استخوانی بدن به تدریج از بین می رود و شایع ترین و جدی ترین عارضه آن شکستگی هیپ می باشد. از آنجا که گروه دختران نوجوان جمعیت پرخطر را تشکیل می دهند، هدف ما از این مطالعه بررسی میزان آگاهی دانش آموزان دختر دبیرستانی از بیماری پوکی استخوان و عوامل مؤثر بر آن بود در این مطالعه مقطعی که بر اساس یک پرسشنامه طراحی شده 31 سؤالی انجام شد، 1000 دختر نوجوان دبیرستانی که در 6 دبیرستان دولتی شهر تهران مشغول به تحصیل بودند به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. پس از تکمیل پرسشنامه ها داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و بر اساس آزمون کای اسکوئر و تی تست مورد تحلیل آماری قرار گرفت.
بر اساس 22 پرسش بررسی کننده آگاهی، میزان آگاهی 8/40% دانش آموزان در سطح مطلوب بود. از میان 10 عامل مفروض مورد بررسی، تنها بین شغل پدر و آگاهی دانش آموزان ارتباط آماری معنادار (049/0=p) مشاهده شد، به طوری که میزان آگاهی در بین دانش آموزانی که پدرشان شغل غیر وابسته به پزشکی داشتند، بیشتر از دانش آموزانی بود که پدرشان شغل های وابسته به پزشکی داشتند.
به طور کلی میزان آگاهی در دختران دانش آموز مورد مطالعه در مورد عوامل مؤثر بر این بیماری از قبیل تاثیر جنس، نژاد، سیگار، آفتاب، ورزش، یائسگی و همچنین عوارض آن و... بسیار کم و محدود بود.

درد زایمان یکی از شدیدترین انواع درد است و کنترل آن یکی از معضلات بهداشتی، درمانی بیشتر کشورهاست. هدف از این بررسی تعیین تاثیر آرام سازی به روش مراقبه بر شدت درد و طول فاز فعال زایمان در زنان نخست زا می باشد.
این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی است. تعداد 90 نفر (45 نفر مورد و 45 نفر شاهد) از مادران نخست زای مراجعه کننده به درمانگاه مادران باردار بیمارستان فاطمیه همدان، با روش نمونه گیری مبتنی بر هدف انتخاب شدند. با همگن بودن سن و میزان تحصیلات به طور تصادفی در دو گروه تجربه و شاهد قرار گرفتند. آرام سازی به روش مراقبه از سه ماهه سوم بارداری (30-28 هفتگی) به این مادران آموزش داده شد. دو گروه در ابتدای فاز فعال در دیلاتاسیون 4-3 سانتی متر بستری شدند. پس از آموزش مقیاس بصری اندازه گیری شدت درد به هر دو گروه، میزان درد ساعت به ساعت تا انتهای فاز فعال در آنان مورد سنجش قرار گرفت. از ابزار استاندارد مک گیل برای سنجش میزان درد و پرسشنامه جمع آوری داده های بیوفیزیکال زایمان و همچنین از آمار توصیفی و استنباطی جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.
آزمون من ویتنی نشان داد که میزان درد در ابتدای ساعت اول، دوم و سوم در دو گروه با 001/0p< اختلاف معناداری دارد. طول فاز فعال زایمان با آزمون t و با 001/0p< بین دو گروه تجربه و شاهد اختلاف معناداری داشت. بین درجه حرارت بدن مادران و فشار خون سیستولیک در دو گروه اختلاف معناداری وجود نداشت. اما فشار خون دیاستولیک مادران با آزمون t و با 029/0=p اختلاف معناداری وجود داشت که این اختلاف در دامنه فشار خون دیاستولیک طبیعی بود. بین تعداد نبض مادران در دو گروه با آزمون من ویتنی و با 01/0p< اختلاف معناداری وجود داشت. در مورد تنفس نیز بین تعداد تنفس مادران با آزمون من ویتنی و با 006/0p< اختلاف معناداری وجود داشت. به طوری که تنفس مادران در گروه تجربه آرام تر بود.
در این بررسی آرام سازی به روش مراقبه باعث شد تا طول فاز فعال زایمان و شدت درد در گروه تجربه کمتر شده و هیچ نوع عوارض جانبی از این روش بر مادران و نوزادان دیده نشود.

درد به عنوان یکی از عوارض مهم بیماری های مزمن از جمله سرطان به شمار می آید. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر دو روش غیر دارویی کاهنده درد (آرام سازی پیشرونده عضلانی و موسیقی درمانی) بر میزان درد بیماران سرطانی می باشد.
این مطالعه مداخله ای از نوع کارآزمایی بالینی در یکی از بیمارستان های وابسته به دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شده است. تعداد 100 بیمار مبتلا به سرطان پس از کسب اجازه و موافقت به طور تصادفی 50 نفر در گروه آرام سازی و 50 نفر در گروه موسیقی قرار گرفتند. ابزار گرآوری داده ها پرسشنامه شامل مشخصات فردی و مشخصات بیماری، برگه ثبت شدت درد جانسون، و ابزار مداخله شامل واکمن و هدفون سونی و یک جعبه نوارهای موسیقی کلاسیک، ملایم و سنتی ایرانی بود. روش گردآوری اطلاعات، از طریق مصاحبه و خود گزارش دهی مددجو بود. پس از ارایه آموزش های لازم به هر دو گروه از آن ها خواسته شد به مدت 30 دقیقه، یک بار در روز تا 3 سه روز، روش کاهنده درد مورد نظر را انجام دهند. شدت درد از 24 ساعت قبل تا سه روز در حین مداخله، ارزیابی و در برگه مربوط ثبت می شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و استنباطی شامل من ویتنی، مجذور کای، تست دقیق فیشر، فریدمن و نرم افزار SPSS استفاده شد.
یافته ها نشان داد که شدت درد در هر یک از گروه های آرام سازی و موسیقی درمانی، در زمان قبل و بعد از مداخله اختلاف آماری داشت (001/p<). بین شدت درد در دو گروه آرام سازی و موسیقی نیز اختلاف آماری معناداری وجود داشت (016/0=p). به این معنی که تسکین درد در گروه آرام سازی چشمگیرتر بود.
اگر چه هر دو روش آرام سازی پیشرونده عضلانی و موسیقی بر کاهش شدت درد مؤثر بودند، اما تاثیر آرام سازی به صورت معناداری بیشتر از موسیقی بود.

بعد از زایمان 10 تا 15% از زنان دچار افسردگی می شوند این مطالعه به منظور بررسی تاثیر اقدامات حمایتی در دوران بارداری بر پیشگیری از افسردگی پس از زایمان انجام شده است.
این تحقیق از نوع کارآزمایی بالینی است. حجم نمونه 440 نفر که از بین مراجعین به مراکز بهداشتی شهرهای آستانه و لاهیجان که واجد شرایط نمونه بودند، انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه مورد و شاهد تقسیم شدند. به گروه مورد آموزش های لازم در زمینه بارداری، زایمان و حوادث پس از زایمان و چگونگی برخورد با مشکلات پس از زایمان داده شد و گروه شاهد از مراقبت های رایج مراکز بهداشتی بهره گرفتند. در پایان، در فاصله 4 هفته تا 2 ماه پس از زایمان با استفاده از پرسشنامه بک میزان افسردگی در دو گروه سنجیده شد. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری توصیفی و استنباطی (مجذور کای و آزمون تی) و نرم افزار SPSS استفاده شد.
میانگین نمره افسردگی در گروه شاهد 69/8 و در گروه مورد 08/7 بود. میانگین کلی نمونه ها 97/7 با انحراف معیار 21/7، شیوع افسردگی (افرادی که نمره بک بالاتر از 16 داشتند) در گروه مطالعه 5/6% و در گروه شاهد 6/18% بود.
آموزش و اقدامات حمایتی در دوران بارداری در پیشگیری از افسردگی پس از زایمان مؤثر است (001/p<).