نشریه بانوان شیعه
پیاپی 19 (بهار 1388)

این مقاله می کوشد به بررسی رفتار فردی حضرت زهرا(علی ها السلام) و نیز ارزش های اجتماعی حضرت با تاکید بر منابع اهل سنت بپردازد. در این زمینه، ارزش های اخلاقی همچون عبادت، عفت، زهد، حیا، و برخوردهای اجتماعی حضرت با اطرافیان از جمله با پدر، همسر، فرزندان، مظلومان، یتیمان، فقرا و... و نیز فعالیت های اجتماعی ایشان قبل و بعد از وفات پیامبر(صلی الله علیه وآله) مورد بررسی قرار می گیرد و برای هر کدام از این موارد از کتاب های معتبر اهل سنت نمونه و شاهدی بیان می گردد.

یکی از اصول اخلاقی حاکم بر روابط همسران، اصل مودت و رحمت است.
طبق باور قرآنی، می توان چنین اصلی را از زمره اصول اخلاقی روابط اجتماعی مسلمانان پنداشت; لیکن جایگاه این اصل در خصوص روابط همسران، از اهمیت و تاکید فوق العاده ای برخوردار است. خداوند متعال در آیه ای از قرآن کریم فلسفه خلقت هر یک از همسران را رسیدن آنها به آرامش دانسته و در همان آیه، سخن از جعل مودت و رحمت به میان آورده است. بر این اساس، به نظر می آید که مودت و رحمت، لازمه حصول چنین آرامشی است که همواره لازم است برای حفظ کیان و قداست خانواده، مورد اهتمام تمام صاحب نظران قرار گیرد و طبع انعطاف پذیرخانواده را به صرف احکام آمرانه منحصر ننمایند، بلکه برای ایجاد نظم و آرامش در خانواده، به حاکمیت چنین اصلی نیز توجه داشته باشند.با عنایت به اهمیت آن اصل از منظر قرآن کریم، اهتمام به راه کارهای اخلاقی مرتبط با آن همچون گذشت، سازش و فداکاری لازم و ضروری می باشد.

موضوع مورد بررسی در این مقاله، سن ورود دختران به مرحله بلوغ است که مدت هاست ذهن اندیشمندان اسلامی و روان شناسی تربیتی و اجتماعی را به خود مشغول کرده است. مسئله اصلی این است که چرا در قرآن و روایات اسلامی شرط سنی ورود دختران و پسران به مرحله بلوغ به صورت قطعی و روشن بیان نشده است؟ این مقاله با استفاده از روش تحلیل محتوا می کوشد با مراجعه به آیات و روایات و نظرات اندیشمندان اسلامی، به نقد و بررسی این موضوع بپردازد. با بررسی آیات و روایات استنباط می شود که ملاک رسیدن به بلوغ، سن نیست، بلکه باید به نشانه های آن توجه نمود که در افراد و مناطق مختلف متفاوت است. به همین دلیل، اسلام سن خاصی را برای بلوغ تعیین نمی کند، بلکه آن را به مشاهده نشانه هایی واگذار می کند که در افراد مختلف و محیط های گوناگون متفاوت است.

در این مقاله، حقوق سیاسی زنان در دیدگاه جریانات مذهبی ایران (سنت گرایان، تجددگرایان و اصول گرایان) مورد بررسی قرار گرفته است. برای این بررسی، بنیادهای معرفت شناسی این جریان ها و نیز حقوق سیاسی زنان که برآمده از آن بنیادهای معرفتی است مورد توجه قرار گرفته است.
تجددگرایان مشارکت سیاسی زن در همه امور و حتی ریاست حکومت او را می پذیرند و قایل به تساوی حقوق بین زن و مرد هستند. سنت گرایان معتقد به عدم جواز مشارکت سیاسی زنان هستند و برای اثبات نظرشان، از آیات و روایات و اجماع استفاده می کنند. آنان معتقد به تفاوت حقوق زن و مرد هستند. اصول گرایان قایل به جواز مشارکت سیاسی زنان هستند، اما این جواز را مطلق نمی دانند و برای آن محدوده قایلند. آنان معتقد به تساوی حقوق زن و مرد هستند، اما این تساوی را به معنای تشابه حقوقی در نظر نمی گیرند.

حق برابر تمامی افراد (اعم از زن و مرد) در مشارکت سیاسی و از جمله «حق تصدی مناصب عمومی در تمام سطوح حکومتی»، جزء آن دسته از حقوق شهروندی است که در بند «ب» ماده 7 «کنوانسیون رفع هرگونه تبعیض علیه زنان» مورد توجه قرار گرفته است. در این مقاله با طرح این سؤال که آیا از منظر فقه امامیه حق تصدی مناصبی همچون مرجعیت، رهبری، قضاوت و ریاست جمهوری برای زنان وجود دارد یا خیر، ضمن طرح دیدگاه های فقهی، ادله موافقان و مخالفان مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در پایان این نتیجه به دست آمده است که بر خلاف نظر مشهور، دلیل قاطع و خدشه ناپذیری بر انحصار این گونه مناصب برای مردان وجود ندارد. البته علی رغم اثبات نظریه جواز تصدی مناصب عمومی برای زنان از نظر فقهی، باید گفت: با توجه به نقش مهم تربیتی زن در نهاد خانواده از منظر اسلام، تصدی این مناصب گرچه برای زن جایز است ولی برای او مناسب نیست; با تاکید بر این نکته که مناسب نبودن غیر از ممنوعیت و حرمت تصدی می باشد.

ظهور اسلام مایه برکت و امتیازات بی سابقه ای برای زنان گردید. اما دوران عزت و شکوفایی زنان در صدر اسلام، چندان طولانی نبود. اهم عواملی که در طول تاریخ موجبات پیشرفت و یا انحطاط زن مسلمان را فراهم نمود، بدین قرار است:استبداد حاکمان: برخی معتقدند متغیر «فساد اخلاق» زاده استبداد است و سبب تحقیر و تنزل جایگاه زن می شود; چون در فضای تاریک خودکامگی، زمینه رشد فضایل فراهم نیست و در این میان، بیشترین آسیب متوجه زن می شود.
عرف غیر اصیل: چون برخی از عناصر سازنده عرف، نتیجه انتقال فرهنگ غیر اسلامی به جوامع اسلامی است و مورد تایید اسلام نیست، چنین عرفی نمی تواند مرجع فهم متون دینی باشد.
جمودگرایی و دیدگاه های افراطی نسبت به زن.
گروه های متحجر با نام دین حیطه مشارکت و حقوق انسانی زن را محدود می کنند و گروه های افراطی به نام روشن فکری با گسترش فرهنگ بی بندوباری زمینه سقوط اخلاقی جامعه را فراهم می کنند.
به هر حال، جوامع اسلامی در صورتی می توانند از فرهنگ ناب اسلامی بهره مند شوند که از نگرش های افراطی و تفریطی و نیز حاکمیت باطل دوری گزینند.

ازدواج موقت از قوانین درخشان و کارساز اسلام است و باید آن را به مثابه یک ضرورت اجتماعی نگریست. حقیقت نکاح متعه عبارت است از پیمان طرفینی مرد و زن بر ازدواج موقت بر پایه مدت مشخص و مهر معلوم. طبق مدارک و دلایل موجود، می توان ریشه تاریخی نکاح متعه را به زمان شخص پیامبر(صلی الله علیه وآله)نسبت داد. در عقد موقت، زن و مرد برای مدت معینی بر یکدیگر حلال می شوند و پس از سر رسیدن زمان مذکور در عقد، خود به خود پیوند زناشویی آنان قطع می شود. از عمده مخالفان این ازدواج، غربی ها و همچنین اهل تسنن و برخی از مؤمنان می باشند. برخی از مؤمنان به خاطر ترس از سوء استفاده از این سنت الهی، با آن مخالفت می کنند. اما از آن رو که ازدواج دائم برای همگان میسور نیست و برخی از زنان و مردان نیازهای فوری تر و موقتی دارند که اگر اجابت نشود کشوری را با خود غرق خواهند کرد، بنابراین، باید این سنت دینی را به چشم راه حلی برای درمان نارسایی های جنسی در جامعه نگریست، نه وسیله ای برای ارضای زیاده خواهی مردان و هوس رانی تنوع طلبان.