فهرست مطالب
فصلنامه شعر پژوهی (بوستان ادب)
سال دوم شماره 1 (پیاپی 3، بهار 1389)
- 194 صفحه، بهای روی جلد: 30,000ريال
- تاریخ انتشار: 1389/07/01
- تعداد عناوین: 9
-
-
صفحات 1-35آی. ا. ریچاردز (1965-1893) یکی از تاثیرگذارترین متفکران قرن بیستم در حوزه های روان شناسی، نقد ادبی، زبان شناسی و فلسفه است. وی تحت تاثیر مکتب پوزیتیویسم با جسارتی فوق العاده، بر شیوه های نقد ادبی گذشته زبان اعتراض می گشاید و قلم رد می کشد. او بر پایه ی مطالعاتش در روان شناسی و اخلاق، نظریه ی کاملا متفاوت خود را در نقد ادبی بر اساس سه مفهوم تجربه، ارزش و ارتباط بنیاد می نهد. در مقاله ی حاضر، نخست با نگاهی به زمینه های فکری و فلسفی ریچاردز، کوشش شده مهم ترین اندیشه های وی در نقد ادبی، در پیکره ای کلی و منسجم ترسیم گردد. در دومین بخش، شعر حافظ بر اساس دیدگاه ریچاردز بررسی و تحلیل شده است. برای انجام بهتر این تحلیل، ابتدا مهم ترین اصول نقد ادبی ریچاردز در قالب پنج گزاره ی فشرده بیان شده و آن گاه مصادیق هر کدام از این گزاره ها در دیوان حافظ جست وجو شده است.
نتیجه ی این مطالعه نشان می دهد که یافتن مناسب ترین راه برای حل تعارض انگیزه ها و امیال متناقص انسانی که در نظریه ی ریچاردز کارکرد اصلی شعر شمرده می شود، در شعر و اندیشه ی حافظ نیز نقشی اساسی دارد. این نگاه تازه، از برخی جنبه های شعر حافظ، فهمی ژرف تر به دست می دهد. از این گذشته، نشان می دهد که ریچاردز در تدوین نظریه ای عمومی در نقد ادبی، موفقیت بسیار داشته است.
کلیدواژگان: نقد نو، شعر حافظ، حل تعارض های روانی، ارتباط، شعر درمانی -
صفحات 37-74فیض کاشانی، از فیلسوفان و عارفان شیعه مذهب اوایل قرن 11 هجری، دیدگاه های خود را در زمینه های گوناگون به ویژه عرفان، از طریق سرودن اشعاری دلنشین بیان کرده است.
وی در خلال اشعار خود، مباحث متنوع عرفانی را مطرح نموده و در راستای تصویر سازی و آموزش بهتر و هنری تر اندیشه های عرفانی خود از آرایه های ادبی به خصوص اقسام تشبی هات و استعارات کمک گرفته است. آمیختگی آرایه های ادبی و مباحث و مضامین عرفانی سبب شده است تا تصویری متفاوت و منحصر به فرد از اشعار او به وجود آید.
این مقاله بر آن است تا ضمن توجیه و تبیین رابطه ی هنری آرایه های ادبی و مضامین عرفانی، به شرح این ویژگی برجسته ی اشعار فیض بپردازد.
کلیدواژگان: عرفان، عشق، صور خیال، تشبیه، استعاره -
صفحات 75-101طبقه بندی آثاری که در مجموعه ی بزرگ نوشتارهای تاریخ ادبیاتی قرار می گیرند، کار آسانی نیست. چون از یک طرف میان نخستین تجربه ها که فقط برخوردار از «خصلت تاریخ-ادبیاتی» هستند تا آثاری که به معنای مصطلح، «تاریخ ادبیات» نامیده می شوند، بیشتر از هزار سال فاصله است و از طرف دیگر، تعداد، رویکردها و متدهای به کار رفته در آن ها نیز بسیار متعدد و متنوع است. بر خلاف آن چه عموما تصور می شود، ریشه ی تاریخ ادبیات های امروزی را نه در نوشتارهای «تذکره ای» بلکه در نوشتارهای «پیشاتذکره ای» سراغ گرفت. بررسی سیر تکوین و تکامل «سنت نگارش تاریخ ادبی» ایران موضوع اصلی این مقاله است؛ این که خاست گاه «سنت» کجا بوده و چه مراحلی را طی کرده تا در قرن بیستم میلادی به فرم نهایی خویش رسیده است؟ ما بدین منظور مجموعه ی آثاری را که در خانواده ی بزرگ تاریخ ادبیات ها قرار می گیرند، در سه نسل طبقه بندی کرده ایم: نوشتارهای پیشاتذکره ای، نوشتارهای تذکره ای و تاریخ ادبیات ها. سپس سعی کرده ایم در هر مرحله نشان دهیم که چه آثاری و چگونه در تکوین و تکامل «سنت» نقش داشته اند. نسبت این سه نسل با یک دیگر، چونان نسبت «جد» به «پدر» و به «فرزند» است.
کلیدواژگان: تاریخ ادبی، تذکره، سنت نگارش -
صفحات 103-117مساله ی اصلی این مقاله، شناخت اسطوره ی صعود در اندیشه ی ایرانی و بررسی بازتاب آن در شاهنامه ی فردوسی است. در اسطوره های اقوامی که به یک جهان فوقانی پس از مرگ اعتقاد دارند، راه های متفاوتی برای صعود بدان عالم وجود دارد. مثلا نردبان، پلکان، بادبادک، تار عنکبوت، رنگین کمان و... برخی از راه های صعود به جهان علوی هستند. در نزد ایرانیان باستان، راه صعود به جهان برتر از «کوه البرز» می گذرد. در این مقاله، پس از تصویر سیمای آیینی البرزکوه در اساطیر ایرانی و شاهنامه ی فردوسی، صعود شاهان و پهلوانانی مانند فریدون، زال، کیقباد و کیخسرو بر فراز البرز بررسی شده است. اینان در دوران پاکی خردسالی، بنا بر حادثه ای به فراز البرز که دروازه ی گروثمان (بهشت) است، راه می یابند. در این عروج، تن و روان پهلوانان با یکدیگر همراهند. پس از این مرحله، قهرمانان کمال یافته در حکم منجیانی که پیش از فرشکرد (دوران بازسازی جهان) ظهور می کنند، هریک کارهای شگفتی انجام می دهند و با دشمنان به مبارزه برمی خیزند. سرانجام، روان آن ها پس از مرگ که بازگشت طبیعی همه ی روان های نیک به مینوست، بار دیگر بر فراز البرز و در گروثمان آرام می گیرد.
کلیدواژگان: اسطوره ی صعود، شاهنامه، البرز، زال، فریدون، کیقباد، کیخسرو، نجات بخشی -
صفحات 119-136به دلیل اهمیت ارتباط دو زبان ریشه دار عربی و فارسی، نگارندگان در پژوهش حاضر با تکیه بر مطالعات انجام شده در حوزه ی حروف جر و حروف اضافه1 و نیز بر اساس روش توصیفی- تحلیلی، به بحث و بررسی در زمینه ی معنی «مصاحبت» به عنوان یکی از معانی مشترک حرفی میان دو زبان عربی و فارسی پرداخته و حروف نمایان گر مصاحبت و ویژگی های آن را مورد مطالعه قرار داده اند.
در این راستا، برای معنی مصاحبت در هر دو زبان، اداتی اصلی و کلیدی ارایه می شود. علاوه بر این، حروف جر و حروف اضافه ای که از این ادات نیابت کرده و مفید مصاحبت است، مورد بررسی قرار می گیرد. به امید این که نتایج آن برای پژوهش گران، زبان شناسان و به ویژه مطالعات ترجمه، سودمند واقع شود.
کلیدواژگان: حروف جر، حروف اضافه، معانی حروف، مصاحبت، زبان عربی، زبان فارسی -
صفحات 137-156ترجمه های فارسی قرآن مجید در بحث قرآن های مترجم جایگاهی مهم دارند، نویسنده در این مقاله به معرفی نسخه ی خطی ترجمه ی فارسی قرآن مجید کتابخانه ی مسجد جامع کبیر صنعاء پرداخته است. این مقاله شامل مباحث زیر است: رسم الخط و قرائت، ترجمه، مذهب مترجم، رسم الخط متن فارسی، تحلیل زبانی متن فارسی، معرفی منابع و مآخذ، شرح و تفسیر مختصر حواشی و اطراف نسخه ی خطی یاد شده و ذکر نمونه هایی از این نسخه ی فارسی قرآن مجید.
کلیدواژگان: ترجمه، تفسیر، صنعاء، فارسی، قراءات، قرآن، نسخه خطی -
صفحات 157-172ضرورت اداره و ثبت و ضبط اموال، خلیفه ی دو م را واداشت تا به پیشنهاد یکی از مرزبانان ایرانی، «دیوان» را پدید آورد. با شکل گیری چنین نهاد اداری، گروهی با تکیه بر سواد خواندن و نوشتن و دانستن حساب، در نظام های حکومتی آن روزگار پدید آمدند که کاتب، منشی و دبیر خوانده می شدند. ساده ترین شکل راه یابی آنان به دستگاه های حکومتی، برای نگارش نامه ها یا استنساخ کتاب ها در شبکه های نسخه نویسی بود یا این که در شکل های دیگر، با تسلط بر زبان فارسی و عربی، توانایی ترجمه و نگارش نامه ها را به هر دو صورت کسب می کردند. اگر ذوقی داشتند، شعری هم می سروند و اگر در کسب فضایل کوتاهی نمی کردند، چه بسا توانایی تالیف کتابی را هم می یافتند و ممکن بود با گذشت زمان، صلاحیت آن که طرف مشورت پادشاه قرار بگیرند، برایشان پدید می آمد. این گروه به علت آگاهی از رابطه های آشکار و پنهانی که در میان ارکان حکومتی وجود داشت، نفوذ فراوانی در حکومت ها می یافتند. تمام این ها مراحلی بود تا کاتب یا دبیری راه خود را برای رسیدن به مقام وزارت هموار کند؛ چرا که راه رسیدن به وزارت از کتابت و دبیری می گذشت.
کلیدواژگان: دیوان، کاتب، دبیر، کتابت، دبیر، شاعری، وزارت -
صفحات 173-184مانی در اواخر حکومت پارتیان، در سرزمین بابل به دنیا آمد. هنگامی که دوازده ساله بود، فرشته ای بر او نازل شد و به او فرمان داد به تبلیغ دین خود بپردازد؛ اما این کار را تا مدت ها به تعویق بیندازد. او نخست پدر و اطرافیانش را به دین خود دعوت کرد ولی بعدها نتوانست در میان همشهری های خویش توفیق چندانی به دستآورد. پس از چندی به سفرهای تبلیغی خود در حدود آسیای میانه دست زد. در همین سفرها بود که با آیین بودایی نیز آشنا گردید و بعدها دین جدید خود را با دین های زردشتی، عیسوی و بودایی تلفیق کرد. پس از مدتی به ایران بازگشت و به دربار شاپور اول ساسانی بار یافت و در جایگاه پزشک، در شمار ملازمان شاه قرارگرفت. او در مدت پادشاهی شاپور، آزادانه به گسترش مانویت پرداخت. ولی چندی پس از مرگ شاپور، با مخالفت های فراوانی روبه رو گردید و سرانجام با تحریک موبدان زردشتی، به دستور بهرام اول به قتل رسید.
در قسمت تاریخی شاهنامه، روایت پیدایش مانی و آمدن او به دربار ساسانیان، تفاوت های چشم گیری با پژوهش های تاریخی دارد که در این مقاله، وجوه تشابه و تمایز روایت فردوسی را با تحقیقات تاریخی بررسی کردهایم.
کلیدواژگان: مانی، دین مانوی، شاپور اول، بهرام اول، شاهنامه ی فردوسی -
صفحات 1-10
-
Pages 1-35Ivor Armstrong Richards (1893-1965) was one of the most influential thinkers in the domains of psychology, philosophy, and literary criticism. He criticized all past literary criticism theories very severely. In this article, after a short presentation of Richards’ most important works, it is tried to draw a historical, philosophical and methodological background of his thoughts. Then by explaining “value”, “experience” and “communication”, as three essential concepts of Richard’s theory, a comprehensive summary of this theory is presented. In the second part, Richards’ criticism theory is expressed in the form of five general propositions, then the content of Hafez poetry is studied according to these categories. The results show that organization of different impulses, that is the core of Richards’s theory about the function of poetry, has also an essential role for Hafez. These findings not only open a new horizon for a deep comprehension of Hafez is thought and poetry, but can also be considered as an evidence for the success of Richards to make a general criticism theory.
-
Pages 37-74Feiz Kashani, the Iranian Mystic poet of 11 th /17 th century, has expressed his mystic ideas in his pleasant poetry. He uses many figures of speech and imagery in order to present his mystical views. Different aspects of his mystic and literary views and his conceptual images are studied in the present article.
-
Pages 75-101It is not that easy to classify works which belong to the genre of literary histories as there is the distance of more than a thousand years between those texts which only have the features of a literary history and the texts proper of literary histories. Moreover, the sheer number, approaches and methods used in such texts are varied. Contrary to common belief the origins of contemporary literary history are not to be found in biographies rather in pre-biographies. In this paper the origins of the tradition and its development up to the contemporary time are discussed. Texts have been classified as pre-biographies, biographies and literary histories. It is argued that the relationship of the three categories is as grandfather to father to son.
-
Pages 103-117This article examines the myth of ascension in Iranian thought and its manifestation in Firdowsi’s Shahname. There are several ways of ascension in the spiritual world according to mythical beliefs: ascending by ladder, stairs, kite, spiderweb, rainbow, etc. For Iranians, ascending is achieved by climbing the Alborz Mountain. In this article, after describing the ritual features of Alborz Mountain in Iranian myths and in Firdowsi’s Shahname, the ascensions of a number of kings and heroes such as Fereydun, Zaal, Kay Qobad and Kay Khosrow are considered. These heroes, in their childhood, ascend the Alborz Mountain which is the gate of Grothman (paradise). After that they become saviors who are to appear before Fareshkard, and are destined to fight against enemies. Finally, when they die, their soul rest again upon Mount Alborz, in Grothman.
-
Pages 119-136Because of the importance of the relationship of Arabic and Persian languages, in this paper the researchers try to describe the meaning of mosahebat as the one of the common meanings of Arabic and Persian prepositions and investigate the propositions that are used in mosahebat in two languages. The features of mosahebat and its characteristics in both language are discussed. The analysis in this paper is useful for linguists and translators.
-
Pages 137-156The Persian translations of the holy Quran play an important role in Quranic translations. In this paper the author has introduced a manuscript of a Persian translation of the holy Quran in the library of Masjid-e Jame'-e Kabir of Sana. The paper discusses different aspects of this manuscript including calligraphy, recitation, translation, translator's religion, and sources for commentaries and short interpretations written on its margins.
-
Pages 157-172The necessity of administration, registration and recording of property made the Caliph II (Omar) set up Divan (offices) on the basis of suggestion of his Persian frontier guard. Upon formation of such administrative institutions, some literate individuals emerged in state systems of that era that were designated as kateb (writer), Monshi (secretary), and Dabir (clerk). They, due to being aware of overt and covert relations among the pillars of government, found the right niches for themselves. The simplest way to penetrate into government as kateb or Dabir was either transcribing or writing letters or in other cases, with proficiency in the Persian and Arabic languages, they would acquire competence in translation and letter writing. And if they enjoyed talent, they would compose poems, and with perseverance, it was likely that they could compile books and gradually become king's adviser. Thus, these prerequisites were of vital importance to pave the way for a kateb or Dabir to be appointed as vizier since the route to viziership passed through inscription.
-
Pages 173-184Mani was born in Mesopotamia towards the end of the Parthian empire. When he was 12 an angel descended to him and ordered him to publicize his religion. At first Mani called his father and his relatives to his new religion but could not get man followers among local peaple. After that he traveled to central Asian countries. During these travels he became familiar with Buddhism and later he blended his religion with Zoroastrian Christian and Buddhist ideas. Then he returned to Iran and went to the Sasanide Imperial court as a doctor. He became one of the attendants of Shapur the first. During the kingdom of Shapur he propagated Manichaeism freely and easily but after Shapur’s death he faced many oppositions and finally he was killed by the opponents who had influence in Bahram’s court. The narration of Mani’s appearance and his entering the Sasanian court comes in the historical part of Shahname. But it has many differences from historical researches. In this article we show all the similarities and differences of Ferdowsi’s narration and the real historical studies.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.