فهرست مطالب

مجله زیست شناسی جانوری
سال یکم شماره 2 (زمستان 1387)

  • تاریخ انتشار: 1387/11/28
  • تعداد عناوین: 8
|
  • صفر پورعلی دارستانی صفحه 1
    در این مطالعه، بندپایان آبزی رودخانه چشمه علی در شهرستان دامغان در استان سمنان بررسی شدند. از دهانه چشمه تا روستای آستانه در یک سال کامل نمونه برداری انجام شد. نمونه برداری از جریان آرام، تند، جلبکها وگیاهان آبزی، گل و لای و بستر ماسه ای انجام شد. از حشرات راسته هایی مانند: فنردمان، سنجاقکها، زودمیران، ساسهای آبزی، موی بالان، دو بالان، از کلیسر داران: کنه های آبزی و از سخت پوستان: جور پایان، ناجور پایان، خرچنگها، کلادوسرا و سیکلوپس بدست آمد. رودخانه چشمه علی دارای ثبات و پایداری نسبتا بالایی است که ناشی از وضعیت جغرافیایی چشمه می باشد. شناسایی 47 گونه از بندپایان آبزی، نشان دهنده تنوع گونه ای بالا در این رودخانه است
    کلیدواژگان: آبزی، بندپایان، فون، چشمه علی، دامغان
  • ویدا حجتی، امید پاک نیا، حاجی قلی کمی، محمدصفا گل محمدی صفحه 9
    مورچه ها سهم بسزایی در اکوسیستم ها بخصوص مناطق بیابانی دارند. با این وجود تا کنون مطالعات اندکی بر روی مورچه های استپ ها و بیابان های ایران صورت گرفته است. در این تحقیق ما مطالعه ای در مقیاس کوچک بر روی جوامع مورچه ای نواحی استپی و بیابانی منطقه دامغان انجام دادیم. 698 مورچه از طریق تله های گودالی (pitfall) در دو ناحیه استپی و بیابانی و در طی بهار 1385 جمع آوری نمودیم. در مجموع 23 گونه مورچه از 12 جنس متعلق به سه زیرخانواده شناسایی نمودیم. 14 گونه از ناحیه استپی و 12 گونه از نواحی بیابانی جمع آوری نمودیم. تنوع گونه ای مشاهده شده، تنوع گونه ای تخمین زده شده، شاخص تنوع آلفا و شاخص تنوع شانون در استپ بالاتر بود در حالی که شاخص تنوع سیمپسون در ناحیه بیابانی بیشتر از ناحیه استپی بود. بارش باران و تولیدات گیاهی در ناحیه استپی بالاتر از ناحیه بیابانی است که می توانند دلایل اصلی تنوع بالای گونه ای و شاخص های آلفا و شانون در ناحیه استپی باشند. شاخص سیمپسون در ناحیه بیابانی بالاتر بود زیرا در بیابان گونه های بیشتر با فراوانی بالاتری وجود داشتند. Cataglyphis nodusرایجترین گونه در ناحیه استپی و Monomorium kusenzovi رایجترین گونه در ناحیه بیابانی هستند.
    کلیدواژگان: تنوع گونه ای، مورچه ها، استپ، بیابان، دامغان
  • نعیمه رضاپور، میترا حیدری نصرآبادی، حاجی قلی کمی صفحه 15
    سمندر پاراداکتیلودون گرگاننسیس از خانواده سمندرهای آسیایی و یک گونه منحصر به فرد و بومی ایران می باشد و بعنوان یک گونه در حال انقراض در لیست قرمز IUCNقرار گرفته است. بررسی حاضر به تشریح ساختمان، بافت شناسی و مورفولوژی دستگاه ادراری _ تناسلی این سمندر می پردازد بدین منظور تعداد 16 عدد از این سمندر از تنها زیستگاه آن در غار شیر آباد در نزدیکی خان ببین و 70 کیلومتری شرق گرگان (N57 36 و E01 و55)) در شرق سلسله جبال البرز در استان گلستان ایران صید و به آزمایشگاه منتقل گردید. نمونه ها به منظور مطالعات مورفومتری مدتی در شرایط آزمایشگاه و در یخچال نگهداری شدند پس از اندازه گیری های بیومتریک، کالبد شکافی نمونه ها صورت گرفت و اندام های ادراری_ تناسلی جانور توسط فیکساتیو بوئن تثبیت شده جهت مطالعات بافتی آماده گردیدند. بررسی های بافتی نشان داد که بیضه های این سمندر مانند سایر گونه های خانواده هاینوبیده استوانه ای است و از نوع لوبوله کامل(آمپولا) بوده و اسپرماتوژنز الگوی کیستی دارد، بیضه ها در طرفین بدن توسط پرده صفاق به ستون فقرات و کلیه ها مرتبط است کلیه ها نیز کشیده و چسبیده به ستون فقرات می باشد و دو شکلی آشکار جنسی به لحاظ ظاهر بین دو جنس وجود ندارد درحالیکه در سایرسمندرها کلیه ها به طور آشکاری کوتاه تر است و نرها در ناحیه ی شکمی باریکترند. اجسام چربی نیز به صورت رها شده در محفظه ی سلوم قراردارد..میانگین طول بیضه های فعال به لحاظ جنسی 76/32 mm و عرض آن 77/4 mmو میانگین طول بیضه غیرفعال 98/17mmوعرض آن 64/1mm می باشد.
    کلیدواژگان: سمندر پاراداکتیلودون گرگاننسیس، دستگاه ادراری، تناسلی، مورفولوژی، بافت شناسی
  • معصومه سلامت منش، عبدالحسین شیروی، میترا حیدری نصرآبادی صفحه 23
    افزایش سریع و بی رویه جمعیت در جهان و مشکلات ناشی از آن، یکی از مشکلات اساسی قرن حاضر است. لذا مطالعه بر روی گیاهان دارویی که بتوانند در کاهش باروری موثر باشند، دارای اهمیت می باشد. در این تحقیق تاثیر احتمالی عصاره دانه شوید بر بافت بیضه و اسپرماتوژنز مورد بررسی قرار گرفته است.حیوانات مورد استفاده در این ازمایش،24 سر موش صحرایی نر بالغ نژاد ویستار بود که در قالب سه گروه 8 تایی شامل دو گروه تجربی و یک گروه کنترل دسته بندی شدند. به گروه های تجربی روزانه میزان mg/Rat50 و 100عصاره الکلی دانه شوید به صورت درون صفاقی طی مدت 15 روز تزریق گردید. در همین مدت گروه کنترل سرم فیزیولوژیک دریافت نمودند. در روز شانزدهم حیوانات تشریح شده و اندام های بیضه، اپیدیدیم و دفران آنها به دقت خارج گردیدند و به منظور بررسی اثرات احتمالی عصاره الکلی دانه شوید، مورد مطالعات مورفومتریک قرار گرفتند. سپس مقاطع بافتی از بیضه جهت مطالعات هیستولوژیک آماده گردید. نتایج به دست آمده با استفاده از آزمون آماری ANOVAو تست Tukey در سطح معنی داری 0.05 pبررسی گردیدند. تجزیه و تحلیل آماری نتایج نشان داد وزن و حجم بیضه ها در گروه های تجربی نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری داشته است. هیچگونه اختلاف معنی داری در وزن اپیدیدیم و کانال دفران بین گروه های تجربی و کنترل مشاهده نگردید. قطر لوله های اسپرم ساز در گروه های آزمایشی نسبت به گروه کنترل دارای کاهش معنی داری می باشد. تعداد اسپرماتوگونی ها و اسپرماتوسیت های اولیه نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری داشته است. تعداد اسپرم ها و اسپرماتید ها فقط در دوز mg/rat100 نسبت به گروه کنترل کاهش معنی داری یافته است. با توجه به نتایج حاصل، به نظر می رسد که عصاره الکلی دانه شوید با اثر بر روی بافت بیضه می تواند زنجیره ی اسپرماتوژنز را دچار اختلال کرده و سبب کاهش تولید اسپرم گردد
    کلیدواژگان: تخم شوید، اسپرماتوژنز، بیضه، موش صحرایی، عصاره الکلی
  • هومن شجیعی، حسن فضلی، ندا بانی صفحه 31
    سیاه ماهی Capoeta capoeta gracilisیکی از ماهیان با ارزش شیلاتی می باشد که در حوضه جنوبی دریای خزر به خصوص استان مازندران و در رودخانه های آن یافت می شود در تحقیق حاضر مجموع 180 قطعه ماهی از ایستگاه های نمونه برداری در سواحل جنوبی دریای خزر استان مازندران (رودخانه تجن) در حد فاصل سالهای 1386 تا 1387 تهیه مورد بررسی تولید مثل قرار گرفت. در این بررسی فاکتورهای زیستی مرتبط با تولید مثل از قبیل تغییرات شاخص گوناد وسوماتیک، نسبت جنسی، میانگین هماوری مطلق، مراحل رسیدگی جنسی جزء اهداف اصلی محسوب شده اند. بیشترین مقدار شاخص گونادوسوماتیک در ماه های اردیبهشت و خرداد یعنی زمان تخم ریزی و کمترین مقدار آن در ماه های آبان، آذر و دی دیده می شود. شاخص گونادوسوماتیک در فصول بهار و تابستان نسبت به پاییز و زمستان از میزان بیشتری برخوردار است. از سوی دیگر با افزایش سن ماهیان بر مقدار شاخص مذکور افزوده شده که شیب آن در سالهای قبل از بلوغ کمتر از زمان بلوغ می باشد. مراحل رسیدگی جنسی در ماه های مختلف متناسب با شاخص گونادوسوماتیک بوده و با افزایش سن ماهیان میزان رسیدگی جنسی افزوده می شود. بیشترین مقدار GSIماهیان نر در سن 3 تا 4 سالگی و ماهیان ماده 2 تا 3 سالگی است.
    کلیدواژگان: بیولوژی، تولید مثل، سیاه ماهی، دریای خزر، استان مازندران
  • شهرام شریف زاده، هومن شجیعی صفحه 37
    به منظور شناسایی و تکمیل اطلاعات تنوع گونه های بی مهره نواحی جزر ومدی استان هرمزگان و شناسایی برخی از آفاتاستخر های پرورش میگو و صدفهای مروارید ساز و اهمیت اکولوژیک خرچنگ ها در استان هرمزگان تنوع گونه های خانواده خرچنگ های Xanthidaeاز زیر راسته Brachyura مورد بررسی قرار گرفت.نمونه برداری فصلی و با استفاده از طعمه گذاری و تور دستی در سه ایستگاه با ساختار صخره ای و گلی و در محل ایستگاه های پرورش میگو انجام شد.داده های مربوط به فراوانی گونه ها با استفاده از برنا مه کا مپیوتری Excel تجزیه و تحلیل شد. در این مطالعه 43 نمونه خرچنگ شامل 3 گونه و یک جنس با استفاده از کلیدهای شناسایی معتبر و بر اساس ویژگی های ظاهری بدن مورد شناسایی قرار گرفتند.
    کلیدواژگان: استان هرمزگان، سواحل جزرومدی، استخرهای پرورش، خرچنگ های سمی
  • افشین فقیری، عبدالحسین شیروی، حاجی قلی کمی صفحه 45
    مار آبی Natrix natrixاز مارهای غیرسمی متعلق به خانواده کلوبریده می باشد که در استان های شمالی کشور یافت می شود.تحقیق حاضر در سال 1386 به منظور بررسی چرخه اووژنز در این مار در استان مازندران انجام شد. زمان نمونه برداری از پانزده فروردین تا اواخر شهریور ماه بود و هفتادوشش مار آبی از ایستگاه های مرداب پرورش ماهی آبندانسر، جنگل زارع، شالیزارهای اطراف ساری و رودخانه تجن با دست و تور جمع آوری شد.تخمدان از نمونه ها استخراج گردید و مورد مطالعه مراحل اووژنز قرار گرفت.میانگین طول بدن مار ها 59/694 میلی متر بود. نتایج نشان می دهد شروع اووژنز در اواسط خرداد و خاتمه آن در اواسط مرداد بوده است. میانگین وزن و حجم تخم ها به ترتیب 816/5 گرم و87/29031میلی مترمکعب است. نتایج بررسی تخمدان ها نشان می دهد میانگین تعداد تخمک ها در تخمدان راست و چپ به ترتیب یازده و نه بود. میانگین تعداد و حجم تخمک های رشد کرده در تخمدان راست و چپ به ترتیب 12/4 عدد و 08/6654 میلی متر مکعب و 87/3 عدد و 84/7221 میلی مترمکعب بود. میانگین وزن تخمک ها در تخمدان راست و چپ به ترتیب 71/1 و 94/1 گرم بود
    کلیدواژگان: استان مازندران، اووژنز، تخمدان، مار آبی Natrix natrix
  • مهناز نسیمی، میترا حیدری نصرآبادی، عبدالحسین شیروی صفحه 51
    در این تحقیق اثرات ناهنجاری زای عصاره الکلی میوه عروسک پشت پرده روی رشد و نمو جفت در روز 4 و 6 بارداری در موش صحرایی مورد بررسی قرار گرفته است.30 سر موش ماده رت به طور تصادفی به 6 گروه تقسیم شدند گروه کنترل، گروه تجربی 1و2 که هر یک در روز های 4و6 بارداری دوزهای 8 و10 گرم بر کیلوگرم وزن بدن حیوان از عصاره الکلی میوه عروسک پشت پرده را دریافت می کردند و گروه تجربی 3 که در روز 6 بارداری دوز 12 گرم بر کیلوگرم وزن بدن حیوان از عصاره الکلی میوه عروسک پشت پرده را دریافت کردند. تمام جفت ها از رحم در روز 15 بارداری خارج گردیدند و از نظر ریخت شناختی و بافت شناختی بررسی شدند.تجزیه و تحلیل به دست آمده نشان داد که تزریق داخل صفاقی عصاره الکلی میوه عروسک پشت پرده در روزهای 4و6 بارداری به موش حامله باعث کاهش معنی دار قطر، وزن و حجم جفت های گروه های تجربی در مقایسه با گروه کنترل گردیده است. همچنین بررسی های ریخت شناختی نشان داد که هاله خون در درصدی از جفت های گروه های تجربی در مقایسه با گروه کنترل وجود داشته است. به علاوه بررسی های بافتی جفت های گروه های تجربی، افزایش معنی دار تعداد سلول های هوف بوئر را در مقایسه با گروه کنترل نشان می دهد. عصاره الکلی میوه عروسک پشت پرده به واسطه جلوگیری از تقسیم و تمایز سلولی و کاهش عملکرد بعضی از آنزیم ها و هورمون ها احتمالا می تواند بر رشد کمی جفت ها و تمایز بعضی از سلول ها تاثیر منفی داشته باشد. با توجه به اثرات فیزیولوژیک گزارش شده برای فیزالین ها از جمله فیزالینFاحتمال می رود بخشی از اثرات تراتوژنیک عصاره الکلی مربوط به این فیزالین ها باشد ولی برای نتیجه گیری قطعی و نهایی نیاز به تحقیقات کمی و کیفی بیشتری در این مورد می باشد. بنابراین به زنان باردار توصیه می شود تا تکمیل شدن تحقیقات در مورد این گیاه دارویی در زمان بارداری از این گیاه استفاده ننمایند.
    کلیدواژگان: عصاره الکلی، عروسک پشت پرده(گیاه)، جفت(حیوان)، سلول های هوف بوئر، بارداری، موش
|
  • Page 1
    In this study, aquatic arthropoda of Cheshmeh-Ali river in Damghan from Semnan province investigated. Collection took place from beginning of spring until Astaneh village for one year. Specimens found in rapid and calm water, algae, aquatic vegetation, muddy and sand bottoms. From insects; orders Collembula, Odonata, Coleoptera, Ephemeroptera, Hemiptera, Trichoptera, Diptera, and from Arachnida; Hydracarina, and from Crustacea; Amphipoda, Isopoda, decapoda, Cladocera and Cyclopoida collected. Cheshmeh-Ali river have relativily high stability because of it’s geographical statue.Identify 47 species of arthropoda, indicate high biodiversity in this river.
    Keywords: Aquatic, Arthropods, Fauna., Cheshmeh, Ali, Damghan
  • Page 9
    Ants have strong impacts on ecosystems especially in arid regions. However there is poor knowledge about ants of the steppes and deserts of Iran. In this study we provide a small scale study of ants’ communities of steppe and desert regions of Damghan. We collected 698 ants by pitfall traps at two sites, steppe and desert during spring 2006. In total we identified 23 species of ants from 12 genera of three subfamilies. We collected 14 species from steppe region and 12 species from desert region. Observed species diversity, estimated species diversity, alpha index and Shannon index of diversity was higher in steppe but Simpson index of diversity was higher in desert region than steppe region. As rainfall and productivity are higher in steppe region than desert region, they could be main reasons of high species diversity, alpha and Shannon indices in steppe region. Simpson index was higher in desert region because in desert there were more species with high abundance. Cataglyphis nodus was the most common species in steppe region and Monomorium kusenzovi was the most common species in desert region.
    Keywords: Species diversity, Ants, Steppe, Desert, Damghan
  • Page 15
    Paradactylodon gorganensisfrom the family Hynobiidae as a rare species is endemic of Iran.This species is only found in the Shir-Abad Cave and the stream flowing from it, 60 km east of Gorgan (36 57' N, 55 01' E), in the eastern part of the Elburz Mountains, in the Golestan Province, northern Iran. The cave is at an elevation of 310 meters above sea level. In this research we aimed to study the morphological and histological structure of Urogenital system in this species. in order to fulfill this purpose 16 specimens of this salamanders were captured and transferred to laboratory. Afterwards, we examined and measured morphometric characters before dissecting out the reproductive and urinary systems which were then processed for histological examinations.5-6 micron sections were cut and stained with Hematoxylen-Eosin. Morphological and histological studies showed that, in this species testis is ampular and spermatogenesis occurs in cysts which develop within seminiferous lobules. The kidneys are elongate and there is no obvious sexual dimorphism in shape. In other salamanders the kidneys are proportionately shorter and those in males are narrow anteriorly. Average length and diameter of active testis were 32/76 mm and 4/77mm and in the non active gonad were 17/98 mm and 1/64 mm respectively
    Keywords: Histology, Morphology, Urogenital system, Paradactylodon gorganensis
  • Page 23
    Anethum graveolens(Dill) is a member of the Apiaceae family. As a folk remedy, dill seeds have been used to increase mother’s milk production. While high doses of dill has been mentioned to weaken sexual and decreases spermatogenesis in males.In this study the effects of Anethum graveolens seeds alcoholic extracts on the reproductive system of adult male rats, was investigated.24 Wistar rats, weighting 210-230 gr, divided into 3 groups of control, experimental 1 and experimental 2. Experimental groups were injected with 50 mg/rat and 100 mg/rat of alcoholic extracts of dill seeds for 16 days. The control group received normal saline for the same period. At the 16th day the reproductive organs were separated and weighted. Histological changes was studied in testes among experimental and control groups. The results were evaluated by using one way Anova and Tukey test.The results indicated significant decrease of weight and volume of testis. Histological studies showed significant effects such as decreased number of spermatogonium, spermatocyte and spermatid. Sperm number was decreased in group that received 50 mg/rat of A.g seed alcoholic extract. Seminiferous tubule diameter was decreased in experimental groups.
    Keywords: Anethum graveolens, Dill seed, Testis, Spermatogenesis, Rat, Alcoholic extract
  • Page 31
    Black fish (Capoeta capoeta gracilis) is a valuable fish in fisheries industry, that exist in south coasts of Caspian Sea specially in Mazandaran province. In this research 180 pieces of fishes were studied about reproduction biology between 1386-1387 in Tajan River from south coasts of Caspian Sea in Mazandaran province. In this study biological factors related with reproduction for example: the variations of Gonad somatic index sex ratio, average fecundity and sex maturing stages have carried to account the main objectives. The maximum of GSIwas in April and may (spawning time) and the minimum was in October, November and December. GSI in spring and summer greater than autumn and winter. Like wise with age increasing the GSI increases consequently and the increasing gradient was more in premature stages in comparison with maturity. Sex maturing stages in different months were proportional with GSI and with age increasing the amount of maturity was higher subsequently. The maximum of GSI in male fishes were at ages 3-4 years and in females were 2-3 years.
    Keywords: Biology, Reproduction, Capoeta capoeta gracilis, Caspian sea, Mazandaran province
  • Page 37
    For identify and completion of information about invertebrates species variety of Hormozgan province at intertidal zones and also parasite recognition of oyster and shrimp culture ponds and for ecological importance of crabs in Hormozgan province, species variety of Xanthidae family in suborder Brachyura have been studied. In this research, seasonal sampling via bait putting and hand net in three station with rocky and muddy structures in shrimp culture stations have been performed. The data in relation with species abundance have been analyzed by Excel program. In this study 43 samples of crabs including one genus and three species have been identified by valid identification keys on the basis of morphological characteristics.
    Keywords: Hormozgan province, Intertidal coasts, Culture ponds, Poisonous crabs, Xanthidae
  • Page 45
    The grass snake (Natrix natrix) is one of non venomous snakes of Colubridae family is founded in northern provinces of Iran. This research was conducted in order to study the reproductive cycle of grass snake (Natrix natrix) in Mazandaran province during year of 2007.Sampling period was April to middle of November and 76 grass snake were gathered by hand and net from the Abandansar fish raising lake station, Zare forest Rice farms of Sari suburb and Tajan river. In order to study the oogenesis stages oviducts were extracted from the samples and probed by histological studies. The mean of female length was 694.59 mm. Results indicated that oogenesis commencement were in early June and ended in early August. The mean of egg’s weight and volume was 5.816g and 29031.87mm³ respectively. The results of studies on ovary show that the means of right and left ovum number in ovary were 11 and 9 respectively. The mean of number and volume of grown ovums was 4.12 and 6654.08mm³ for right ovary and 3.87 and 7221.84 mm³ for left one. The ovums weight mean of right and left ovary was 1.71 and 1.94g respectively.
    Keywords: Grass snake, Mazandaran province, Natrix natrix, Oogenesis, Ovary
  • Page 51
    In the present study, the teratogenic effects of Physalis alkekengi on the development of placentas at 4th and 6th days of pregnancy had been studied.
    Material And Methods
    Thirty female rats as random divided to 6 groups including control, experimental 1 and experimental 2 groups that each one at the 4th and 6th day of pregnancy received doses 8g/kg body weight and 10g/kg body weight and experimental 3 group that at 6th day pregnancy received dose 12g/kg of Physalis alkekengi fruit’s alcoholic extract. All placentas removed from uterus at the 15th day of pregnancy to study according to morphologic and histologic. The present data showed that Physalis alkekengi fruit’s alcoholic extract injection intraperitoneal at the 4th and 6th days of pregnant rat caused significant reduction of placentas diameter and weight and volume in experimental groups in comparison with control group and reduction of diameter and weight and volume in experimental 2 group in comparison with control group. Also morphologic studies showed that had been blood corona at the percent out of placentas experimental groups in comparison with control group. In addition tissue Studies showed the significant increase of the hofbauer cells number at placentas experimental groups in comparison with control.Physalis alkekengifruit’s alcoholic extract through suppression of cell division and differentiation and function reduction of some of enzymes and hormones, probably can have negative effects on placentas deficiency development and cell differentiation of some cells. According to reported physiological effects of physalins such as physalin F, alcoholic extract teratogenic effects might be related to physalin F. But it is essential to have more quantitative and qualitative researches in order to have conclusive result. Thus it is recommended to pregnant womenfolk than up to researches completion about this medicinal plant have not used this plant in pregnancy period.
    Keywords: Alcoholic extract, Placenta, hofbauer cells, Pregnancy, Physalis alkekengi, Rat, Teratogenic