▪ دکترکریم مجتهدی

▪ انتشارات سروش

فلسفه حب حکمت است و تاریخ، روایت گذشته. به همین دلیل در بادی امر به نظر می رسد که فیلسوف مستقل از زمان و مورخ، مقید و تابع آن است و رابطه واقعی میان آن دو نمی توان برقرار ساخت.

به همین سبب نزدیک سازی فلسفه و تاریخ اگر زیر سوال بردن کامل آن دو نیز نباشد، در هر صورت ذهن را با یک سلسله از مسائل روبه رو می کند که ارزیابی هر یک از آنها را منوط و وابسته به دیگری می نماید و به سهولت جواب منفرد و یکطرفه برای آنها نمی توان پیدا کرد.

ولی از طرف دیگر اگر ادعای واقع بینی و یا فقط از نظر نسبی به فلسفه شود، احتمالا به نوعی تاریخ فلسفه مبدل خواهد شد و تاریخ نیز اگر فراتر از حوادث جزئی و تصادفی نرود، به سهولت معنی دقیقی از خود به دست نخواهد داد. منظور این نیست که این دو رشته نواقص یکدیگر را رفع می کنند، بلکه منظور بیشتر این است که این دو رشته در هم انعکاس می یابند.

فلسفه تاریخ در سنت فرهنگی چین، اعتقادات دینی در هندوستان و مسئله تاریخ، اسطوره و مفهوم سرشت در فرهنگ یونان باستان، تاریخ و فلسفه آن از نظرگاه مورخان یونانی و رومی دوره باستان از جمله عناوین و موضوعات این کتاب به شمار می رود.

فلسفه تاریخ بر حسب سنت انبیا، یک نمونه از فلسفه تاریخ در معارف اسلامی، ژان باتیست ویکو، منتسکیو، هردر و نظرگاه خاص او در فلسفه تاریخ و ملاحظاتی در فلسفه تاریخ هگل سایر عناوین این کتاب را شامل می شود.