آرشیو دوشنبه ۳۰ اردیبهشت ۱۳۹۲، شماره ۵۳۷۰
ریتم کلمه
۱۶
ساز

تمبک

تمبک (تنبک، دمبک، دنبک یا ضرب) یکی از سازهای کوبه ای پوستی است و از نظر سازشناسی جزو طبل های جام شکل محسوب می شود که از این خانواده می توان به سازهای مشابه مانند داربوکا در کشورهای عربی، ترکیه و همچنین زیربغلی در افغانستان اشاره کرد.

بدنه تنبک را در گذشته از جنس چوب، سفال و گاهی هم فلز می ساختند، لیکن امروزه از جنس چوب می سازند. تنبک از پوست دهانه بزرگ تنه گلویی (نفیر)، دهانه کوچک (کالیبر) تشکیل شده است.

تمبک در چند دهه اخیر پیشرفت چشمگیری کرده و به عنوان سازی تکنواز و مستقل مطرح شده است. این پیشرفت مرهون تلاش استادان این ساز است که در این میان نقش استاد حسین تهرانی به قدری اهمیت می یابد که از او می توان با عنوان پدر تنبک نوازی نوین ایران یاد کرد. در جهانی ساختن این ساز، مرحوم ناصر فرهنگ فر، مرحوم امیر ناصر افتتاح، استاد محمد اسماعیلی، بهمن رجبی، نوید افقه و پژمان حدادی نیز نقش مهمی داشته اند.

درباره وجه تسمیه این ساز، هنوز یک رای نهایی حاصل نشده است. در نوازندگی این ساز از تکنیک هایی به نام های «تم»، «بک»، «پلنگ» و «ریز» استفاده می شود. بنابراین چندان بعید نیست نامگذاری «تمبک» براساس همین اسامی صورت گرفته باشد. از دیدگاه زبان شناسان واژه Tambourine که در زبان های اروپایی برای تمبک به کار می رود از واژه تنبور پهلوی وام گرفته شده است.