گروه تاریخ و اقتصاد: اساسا آرشیو ملی بریتانیا هیچ سندی را در اختیار و تملک سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران قرار نداده و اصل هیچ سندی هم از بریتانیا به ایران منتقل نشده است. در سخنان اخیر رئیس محترم جدید سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هم این گونه نیامده بود.

واقعیت امر این است که تعدادی از پژوهشگران، به سرپرستی و هدایت من، با یک برنامه ریزی مفصل تحقیقاتی خصوصی و براساس یک طرح پیشنهادی، اسناد سال های آغازین انقلاب مشروطیت ایران محفوظ در آرشیو ملی بریتانیا را پس از یک پژوهش دقیق، شناسایی و گزینش کرده و تصاویر دیجیتالی و کپی کاغذی آن را، به تدریج، برای استفاده عموم محققان و علاقه مندان ایرانی به آرشیو ملی ایران منتقل کرده اند. این اسناد شامل کل اسناد مربوط به ایران در قسمت های مختلف شناخته شده و ناشناخته آرشیو ملی بریتانیا در سال های 1905 تا 1907 است.در اصل قرار بود این طرح، اسناد تا سال 1910 را هم در برگیرد که عملابه دلایل مختلفی (عمدتا از بین رفتن انگیزه مسوولان آرشیو ملی ایران برای ادامه کار و کمبود بودجه)، این کار متوقف ماند. کل اسناد مشروطیت در آرشیو ملی بریتانیا حدود 140 هزار برگ است که به این ترتیب تقریبا نیمی از کل اسناد دوران مشروطیت به ایران منتقل شده است.

با توجه به دقت عمل صورت گرفته می توان ادعا کرد تقریبا اکنون هیچ سندی درباره تحولات ایران در سال های 1905 تا 1907 در آرشیو ملی بریتانیا نیست که تصویر دیجیتالی و کپی آن در آرشیو ملی ایران نباشد. به نظرم این آغاز خدمتی مهم و دراز مدت به محققان ایرانی است که به دلایل مختلف از جمله تنگناهای مالی و محدودیت های مختلف سفر به بریتانیا (عمدتا به دلیل سخت بودن اخذ روادید)، امکان دسترسی مستقیم به اصل اسناد را ندارند.

دکتر مجید تفرشی، پژوهشگر ایرانی آرشیو ملی بریتانیا