یکی از پرکاربردترین و درعین حال دشوارترین مفاهیم فلسفی «دیالکتیک» است. در تاریخ تفکر غربی این اصطلاح در زمینه های مختلف به معنای چیزهای کاملا مختلفی بوده است: از هراکلیتوس تا کانت، هگل و مارکس. طبق تاریخ این مفهوم، دیالکتیک جایگاهی ویژه در سنت مارکسیسم غربی یافت. به طور مختصر، دیالکتیک به عنوان شیوه ای از تفکر و مجموعه ای از مقولات مرتبط تعریف می شود که تغییرات واقعی و فعل و انفعالات جاری در جهان یا بخشی از آن را بی کم وکاست و به صورتی دقیق جذب و از آن خود می کند. دیالکتیک تا جایی که چنین ویژگی هایی داشته باشد، در حکم توضیح جهان و ازجمله جامعه نیز هست. اما با وجود ساده سازی و تلخیص بسیار، نباید