آرشیو چهارشنبه ۳۰ خرداد ۱۴۰۳، شماره ۴۸۵۹
اقتصاد
۴
یادداشت

کمند ابریشمی چین؛ منافع ملی ایران

محمود اشرفی

گذرگاه باستانی درهم تنیده ای که خاور و باختر را پیوند می داد، نام رمانتیک ابریشم را بر خود داشت. شهرهای سر راه و حاشیه ای این گذرگاه کانون اقتصاد و میانه درآمیختن فرهنگ ها بود. اما سودای امروزین استراتژیست های چینی برای زنده کردن این گذرگاه باستانی ریشه در انگاره های دیگری دارد. آنها جاده ابریشم نوین را کمربند و راه نام نهاده اند. در قالب استراتژی یک جانبه گرایی چین این راه و کمربند یک تله و به گونه ای کمند ابریشمی برای دربندکشیدن کشورهای مسیر و پیرامونی این گذرگاه باستانی است. دیپلماسی چین پنهان و خزنده است. این استراتژی بر کمربند و راه که جغرافیای گسترده ای آماج آن بوده نیز چیرگی دارد و ایران گستره بسیار پهناوری در برابر این سازوکار سیاسی _اقتصادی چین است. در برنامه چینی کمربند و راه قابلیت های گذرگاهی در انبوه هدف های مالی و اقتصادی و نفوذ سیاسی ناپیدا شده است. استراتژی چین به بندکشیدن کشور ها از طریق مالی و به گروگان گرفتن سیاست های آینده سرزمین های دیگر است. روند رو به گسترش نفوذ چین در سرزمین های دور با سیاست ها و دیپلماسی خزنده و پنهان این کشور ناسازگار است. چین همواره در مناقشات فراملی ظاهرا تلاش دارد نقش بی طرفانه ای داشته باشد و موضع گیری های سیاسی خود را در الفاظ دو یا چند پهلوی دیپلماتیک پنهان می کند و تنها در کشور جیبوتی پایگاه نظامی دارد. تحرکات نظامی در دریای جنوب چین را اقدامات حفاظتی در آب های سرزمینی خود می داند و پایگاه های نظامی در حوزه پاسیفیک را دفاع از منافع حیاتی به شمار می آورد. در مجموع دیپلماسی چین ناآشکار و پیچیده است اما گاهی استراتژی توسعه گسترده با سیاست پنهان ناسازگار است. نزدیک ترین نمود این ناسازگاری موضع گیری چین و تایید ادعای پوچ و دروغین امارات درباره سه جزیره ایرانی است. اکنون دیگر چین در سر راه نفوذ خود بر سرزمین های دیگر، نیازمند موضع گیری ها و اقدامات آشکار است. سیاست های یک جانبه گرایانه و دور از واقعیت چین می تواند منافع ملی ایران را تهدید کند. رویارویی با این حرکت شتابان در قالب برنامه های ملی بسنده نمی کند. شکل گیری پیمان های همه جانبه منطقه ای، استراتژی یک جانبه گرایانه پیش رونده چین را سد می کند. این پیمان ها تنها در شرایط حسن همجواری و برقراری آرامش و ثبات منطقه ای شکل می گیرد.