دنیای اقتصاد : سیاست های ارزی بانک مرکزی زنگ خطر صادرات فولاد را به صدا درآورده است و آمارها نشان می دهد فصل بهار چندان برای صادرکنندگان فولاد خوش یمن نبوده است. بازگشت 100 درصدی ارز به سامانه نیما در این ماه ها مانند ترمزی در مقابل صادرات فولادی ها عمل کرده است. به گزارش «دنیای اقتصاد» صنعت فولاد با توسعه های پی درپی و افزایش ظرفیت تولید در تلاش است تا علاوه بر تامین نیاز داخلی، حضور پررنگی در بازارهای صادراتی داشته باشد. این نگاه باعث شد تا صنعت فولاد در دهه گذشته نقش مهمی در افزایش صادرات غیرنفتی داشته باشد، اما رفته رفته در 3سال اخیر با بروز چالش هایی همچون سیاست های ارزی، وضع عوارض صادراتی، کمبود انرژی و... صادرات و ارزآوری این حوزه تحت تاثیر قرارگرفت.

با پایان سه ماهه اول سال 1403، آمارهای صادراتی چندان امیدوارکننده نبوده و فعالان صنعت فولاد نگران ادامه مسیر با دست فرمانی هستند که امروز در اختیار دولت است. در اولین ماه از سال جاری 10 صادرکننده اصلی فولاد با کاهش 76درصدی صادرات خود مواجه شدند که زنگ خطری برای ادامه سال بود. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اعلام کرد؛ حجم صادرات 10 صادر کننده برتر فولاد ایران در نخستین ماه سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهشی 76 درصدی داشته و از 368 هزار تن به 76 هزار تن رسیده است.

اصلی ترین دلیل برای این سقوط ناگهانی سیاست های ارزی است که بارها نسبت به آن هشدار داده شده بود. اما انتشار آمار دوماهه نیز خبر از وخیم بودن شرایط می داد. انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران آمار کامل حجم و ارزش صادرات دو ماهه سال 1403 زنجیره فولاد کشور را منتشر کرد که بر این اساس ارزش صادرات زنجیره فولاد کشور، 27درصد معادل تقریبی 400میلیون دلار کاهش داشته است.

این گزارش نشان می دهد که رشد 28.7درصدی صادرات محصولات فولادی همزمان با کاهش 42.4درصدی صادرات فولاد میانی همراه بوده است. همچنین ارزش صادراتی فولاد میانی نیز نصف شده است.

ادامه این روند برای تولیدکنندگان فولاد چندان امیدوارکننده نیست و این در حالی است که صنعت فولاد برای توسعه حداکثری و افزایش تولید نیازمند اجرای طرح های توسعه ای است که باید سرمایه ارزی آن تامین شود. اما این موضوع یک روی سکه است. روی دیگر نیز می تواند حضور ایران در بازارهای صادراتی را تحت الشعاع قرارداده و زمین بازی را به دست رقبایی همچون روسیه و ترکیه بیندازد؛ این در حالی است که در شرایط تحریمی حضور در بازارهای صادراتی کار راحتی نیست و میزان صادرات امروز فولادی ها نتیجه تلاش های بسیار برای یافتن مشتری در بازارهای خارجی است.

در نتیجه سیاست های اشتباهی که امروز در دستور کار قرار دارد، می تواند اتفاقی را رقم بزند که جبران آن کار آسانی نخواهد بود. نکته مهم دیگر آن است که در سال های اخیر بارها بر توسعه صادرات غیرنفتی تاکید شده است اما حالا سیاست هایی همچون سیاست های ارزی ترمز صادرات را کشیده و تلاش می کند تا قطار صادراتی از حرکت بایستد.

وحید یعقوبی؛ معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» و اشاره به کاهش صادرات بیان کرد: بدون شک انتشار گزارش 3ماهه گمرک در روزها آینده هم حاوی آمارهای کاهشی در صادرات خواهد بود. در صنعت فولاد سهم اصلی صادرات در اختیار فولاد میانی (بیلت، بلوم و اسلب) است، درواقع این حلقه نیمی از صادرات فولاد کشور را در دست دارد اما حالا آمارهای دو ماهه سال جاری نشان می دهد میزان صادرات فولاد میانی 50درصد کاهش داشته است و اگر با همین دست فرمان جلو برویم شرایط سخت تر خواهد شد. وی ادامه داد: این در حالی است که امسال محدودیت های برق با فشار بیشتر از اوایل خرداد اعمال شده است، در نتیجه پیش بینی می شود تولید نیز نسبت به سال گذشته کاهش پیدا کند و این در حالی است که ابتدا باید نیاز داخل کشور تامین شود و در ادامه صادرات انجام شود.

به گفته یعقوبی، کاهش صادرات در دو ماهه اول سال با ازدست رفتن 400میلیون دلار همراه بود. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران افزود: حال اگر این شرایط ادامه پیدا کند باید منتظر ازدست رفتن 4میلیارد دلار از محل صادرات در سال جاری باشیم. یعقوبی معتقد است امروز چندین مانع وجود دارد که باید از آن به عنوان ترمز صادراتی یاد کرد. وی در این باره تصریح کرد: ارز نیمایی، وضع عوارض صادراتی، لغو معافیت های مالیاتی و صادرات با کارت های بازرگانی یکبار مصرف یا اجاره ای؛ ترمزهای صادرات فولاد محسوب می شوند. معاون اجرایی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران اظهار کرد: متاسفانه در بین موارد یادشده ارز تاثیر بسیار زیادی داشته است. امروز قیمت فولاد در کف خود قرار دارد و در چنین حالتی حفظ کردن مشتریان کار بسیار سختی خواهد بود و رقبا به راحتی بازار ما را از آن خود می کنند. امروز ترکیه و روسیه به راحتی جای ما را گرفته اند. یعقوبی همچنین با اشاره به موضوع کارت های بازرگانی یکبار مصرف بیان کرد: آمار صادرات فولاد میانی کاهش یافته است اما این آمار در بخش طویل افزایشی بوده، درحالی که برای تولیدکننده، صادرات با برگشت ارز به نرخ نیما صرفه اقتصادی ندارد. به نوعی امروز دلالی صادراتی با کارت های یکبار مصرف شکل گرفته است که در نهایت میزان وزنی صادرات فولاد را کاهش می دهد اما ارزی به کشور بازنمی گردد.

کامران وکیل؛ نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران نیز در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» با اشاره به این موضوع اظهار کرد: سال گذشته در این باره به بانک مرکزی اعلام کردیم برگشت 100درصدی ارز را کاهش و به 50درصد برساند، با چنین تصمیمی حتی ارز بیشتری وارد می شد. وی ادامه داد: بازگشت 100درصدی ارز صرفه اقتصادی برای فولادی ها ندارد زیرا حاشیه سود فولاد به اندازه ای نیست که توانایی پر کردن فاصله میان ارز نیمایی و آزاد را داشته باشد، در نتیجه صادرات کاهش پیدا می کند. نایب رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان محصولات معدنی ایران بیان کرد: اصلاح سیاست های ارزی مهم ترین راهکار برای حل این مشکل است. وکیل با اشاره به شرایط بازارهای صادراتی بیان کرد: باید به این موضوع توجه داشت که بازار منتظر ما نمی ماند و اگرامروز کسی که در عمان، چین و... کارخانه دارد، از ایران خرید نکند به سراغ ترکیه و روسیه می رود.