فهرست مطالب نویسنده:
آیت الله سیدمحمود هاشمی شاهرودی
-
در ادامه شروط تعلق زکات، در این بخش به بررسی دو شرط «مالکیت» و «تمکن از تصرف» پرداخته شده است موضوع تعلق زکات «ملک» است نه مطلق مال و مقصود از ملک نیز ملکیت خصوصی افراد است. برخی از فقها برای اثبات این شرط به روایاتی استدلال کرده اند که در این مقاله ضمن نقد استدلالات مذکور، اثبات شد که هیچ یک از روایات یاد شده دلالت بر این شرط ندارد، بلکه این شرط مستفاد از ادله عامه است که در مباحث پیشین گذشت.
شرط دیگر تعلق زکات، تمکن مالک از تصرف است، در این بحث ابتدا ضمن اثبات استقلال این شرط از شرط مالکیت، به تدقیق در دو مفهوم تصرف و تمکن پرداخته شده و با تحلیل تصرف به تصرف تکوینی و وضعی و تحلیل تمکن به تمکن تکوینی و تمکن شرعی و تحلیل تمکن شرعی به تکلیفی و وضعی و سپس بیان صور مختلف و احتمالات مربوط به هر یک، ضمن اثبات اصل شرطیت تمکن از تصرف استنتاج شده که مستفاد از سه دسته روایات وارد در این باب آن است که مراد از تصرف اعم از تصرف تکوینی و وضعی و مراد از تمکن نیز اعم از تمکن عقلی و تمکن شرعی وضعی است. در خاتمه بحث نیز به اثبات مرجعیت عرف در موارد شک در تمکن پرداخته شده است.
کلید واژگان: زکات, مالکیت, تمکن از تصرف, تصرف تکوینی, تصرف وضعی, تمکن عقلی, تمکن شرعیThe Textbook of Jurisprudence: Book of Alms (Part 4) / The Alms Conditions: the Condition of OwnershipContinuing the previous topic in the last volume, the author discusses two conditions in paying alms for the property: ownership and possibility of possessing. He mentions that the alms should be paid for the owned possession of individuals. Thus, he examines the Hadiths mentioned by some scholars to prove the condition of ownership. However, he notes that none of those Hadith refers to the subject and this condition is to be understood by some common reasons. The essay continues with the possibility of ownership and its difference with the previous condition. The author thoroughly differentiates between possessing and possibility of possessing, dividing ownership into using the owned possession and transmitting that. He also notes that there are two possibilities for possessing something; possessing that, and knowing the possibility or impossibility of possessing that. He highlights the ownership as the major condition and concludes that referring to three groups of narrations on this subject, using and possibility of using are major concepts and common behavior shows the range of each.Keywords: Alms, Ownership, Possession, Possibility of Possessing, Rational Possibility of Using -
بحث اشتراط عقل در تعلق زکات در چهار جهت سامان یافته است:اول، اصل شرطیت عقل در تعلق زکات: مستند عمده آن روایات خاصه است که در این بحث ضمن بررسی دلالی و سندی آن ها، ناراسایی ادله جانبی از قبیل قصور مقتضی و روایت رفع قلم و روایت ملازمه بین زکات و صلوه در این خصوص اثبات کرده است.
دوم، زکات غلات و مواشی مجنون: در این بحث، ضمن نقد نظر متاخرین، نظریه مشهور قدما تکمیل و تقویت شده که براساس آن، مقتضای عمومات تشریع، تعلق زکات به غلات و مواشی مجنون است.
سوم، زکات مال التجاره مجنون: مقتضای عمومات و ادله خاصه نیز ثبوت زکات به نحو وجوب یا استحباب در مال التجاره مجنون است و از این جهت فرقی میان اموال مجنون و دیگر مکلفان نیست.
چهارم، عاقل بودن مالک در تمام سال: در اینجا بحث، چهار قول نقل شده و ضمن ابطال سه قول نخست، قول چهارم اثبات شده است مبنی بر اینکه ملاک تعلق زکات، عاقل بودن مالک در زمان فعلیت یافتن تکلیف زکات با مرور یک سال است، نه عاقل بودن در تمام طول سال.
در پایان آثار مترتب بر هریک از اقوال چهارگانه به تفصیل بیان شده است.
کلید واژگان: زکات, عقل, جنون, غلات, مواشی, مال التجاره, مرور حولThe author discusses the condition of ration in paying alms for the property in four aspects. First he examines the necessity of ration in paying alms; he mainly refers to certain narrations, checking their reasoning and sources and proving inappropriateness of their minor reasoning on the subject. Second, discussing the alms of grains and cattlebelonging to a crazy person, he criticizes the opinion of later jurisprudents, and highlights and completes the idea of known former jurisprudents, who support paying alms for grains and cattle of a crazy person according to the basis of religion.Next, he suggests certain reasons to prove paying alms for the merchandise of a crazy person, being recommendatory or obligatory, and insists on the similarity between the merchandise of the crazy and other persons. Finally, the author brings four opinions, rejecting the first three and proving the other one. He signifies that the alms should be paid if the owner of merchandise is not crazy at the time when he is obliged to pay,not during one year. He then concludes and explains effects of each one of the four opinions. -
دیه اعضا و جراحات زن هرگاه بیش از ثلث دیه نفس باشد، نصف می شود و هرگاه کمتر از ثلث باشد، با دیه مرد برابر است. اما در خود ثلث اختلاف است که آیا ملحق به بیش از ثلث است و در نتیجه نصف خواهد شد یا ملحق به کمتر از ثلث است و در نتیجه با دیه مرد برابر خواهد بود؟ مشهور نزد متاخران رای اول است، گروهی از قدما و برخی از متاخران بر رای دوم اند.
دراین مقاله پس از بیان موضوع و نقل اقوال فقها، با بررسی دقیق ادله و مستندات هر دو قول درستی نظریه دوم اثبات شده است.
کلید واژگان: دیه اعضا و جراحات, دیه زن, دیه مرد, ثلث دیه -
جهت دوم در بحث ارث زوجه از عقار، جزئیات و تفصیلات فراوانی در سخنان فقها ذکر شده یا ممکن است ذکر شود که در اینجا به بررسی برخی از آنها می پردازیم:- تفصیل میان زوجه فرزند دار و زوجه بی فرزند: رای مشهور این است که زوجه فرزنددار از عین رباع ارث می برد و زوجه بی فرزند از رباع ارث نمی برد. در بخش نخست مبنای این تفصیل را مشروحا بیان کردیم و نیازی به تکرار آن نیست.
- تفصیل میان رباع و دیگر زمینها: برخی از فقها میان رباع که عبارت است از خانه و زمین مسکونی و دیگر زمینها مانندباغها و مزارع تفصیل داده اند. براساس این تفصیل، زوجه فقط از رباع یعنی زمین مسکونی ارث نمی برد و از قیمت ساختمانهاو ابزار و مصالح آنها حتی درختان ارث می برد، اما از عین زمینهای دیگر و عین اشیایی که در آنهاست همچون سایر اموال ترکه ارث می برد. این تفصیل، رای شیخ مفید است، وی در کتاب مقنعه می گوید: «زوجه از ارث رباع یعنی خانه ها و منازل محروم است نه باغها و اراضی کشاورزی». ((1)) ظاهر سخن سیدمرتضی نیز گویای همین تفصیل است، وی در کتاب انتصار می گوید: «زوجه از رباع هیچ ارث نمی برد، بلکه حق او از قیمت ساختمان و ابزار و آلات داده می شود نه از قیمت عرصه».((2)) شیخ طوسی با این تفصیل مخالف بوده و باغها و مزارع را نیز به رباع ملحق کرده است.
کلید واژگان: ارث زوجه, رباع, عقار, زمین, مالیات, حق خیار, فسخ, ذمه, سید محمد کاظم یزدی, شیخ الشریعه اصفهانی -
پنج قول معروف در این مساله وجود دارد:1. زوجه به طور مطلق از عین همه ترکه ارث می برد. (ابن جنید)2. زوجه از عین و قیمت رباع اراضی مسکونی هیچ ارثی نمی برد اما از عین دیگر زمینها و از قیمت ابزار و مصالح ساختمانی ارث می برد. (شیخ مفید)3. زوجه از عین خانه و زمین مسکونی ارث نمی برد ولی از قیمت آنها واز عین زمینهای دیگر ارث می برد (سید مرتضی)4. زوجه اگر دارای فرزند باشد، از عین همه زمینها ارث می برد و اگر بدون فرزند باشد هیچ ارثی از زمینها نمی برد و فقط ازقیمت ابزار ومصالح ساختمانی ارث می برد.(شیخ طوسی و فقهای پس از او)5. زوجه به طور مطلق، نه از عین و نه از قیمت اموال غیر منقول ارث نمی برد. فقط از قیمت ابزار و آلات و مصالح ساختمانی ارث می برد. (نظر مشهور متاخرین) دراین مقاله طی چهار ملاحظه مهم، نارسایی دلالت روایات دال بر محرومیت زوجه اثبات شده است. سپس با جمع میان سه دلیل عمومات قرآنی، روایات دال بر محرومیت و روایات تفصیل دهنده میان زوجه فرزند دار و بی فرزند، قول ششمی در این مساله تاسیس شده است که بر اساس آن: زوجه اگر دارای فرزندی از مورث باشد، از عین همه اموال منقول و غیر منقول ارث می برد و اگر بدون فرزند باشد از عین اموال منقول و از قیمت اموال غیر منقول ارث می برد
-
-
-
-
-
-
بدانید!
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.