ابراهیم بهشتی جاوید
-
در سالهای اخیر با افزایش خسارات ناشی از وقوع زمین لغزش، بشر در صدد کاهش زیان های آن برآمده است. بنابراین، با شناسایی مناطق مستعد زمین لغزش و رتبه بندی آنها می توان تا حدودی از خطرات ناشی از رخداد این پدیده جلوگیری نمود. هدف این پژوهش شناسایی عوامل موثر در وقوع زمین لغزش حوضه کندیرق چای و پهنه بندی این حوضه به لحاظ خطر رخداد زمین لغزش با استفاده از روش های فرایند تحلیل شبکه می باشد. در این راستا با توجه به مرفومتری حوضه و نیز نتایج پژوهش های گذشته،10 عامل موثر در رخداد زمین لغزش های حوضه آبریز کندیرق چای شامل لیتولوژی، کاربری اراضی، بارش، شیب، جهت شیب، فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه، شاخص قدرت آبراهه (SPI) و شاخص حمل رسوب (STI)، شناسایی و مورد استفاده قرار گرفتند. در ادامه جهت امتیازدهی به عوامل و معیارها و طبقه بندی آنها از روش فرایند تحلیل شبکه ای ANPاستفاده شده است. بدین صورت که برای مقایسه و رتبه بندی پارامترها از فرایند تحلیل شبکه ای(ANP) استفاده شده است. نقشه نهایی نشان دادکه حوضه از نظر زمین لغزش دارای 4کلاس می باشد. نتایج نشان می دهد که پهنه های با خطر کم و پهنه هایی با خطر زیاد دارای کمترین مساحت در سطح حوضه کندیرق چای هستند. از طرف دیگر پهنه های با خطر متوسط وخطر خیلی زیاد بیشترین مساحت حوضه را به خود اختصاص داده اند. تطبیق سطوح لغزش یافته و پهنه های مواجه با خطر نشان می دهد که مناطقی که در رده خطر خیلی زیاد و متوسط قرار دارند دارای بیشترین مساحت از سطوح لغزشی هستند. به طوریکه پهنه با خطر خیلی زیاد 35 درصد(79 کیلومتر مربع) و پهنه با خطر زیاد6/32درصد(72 کیلومترمربع) از زمین لغزش ها را به خود اختصاص داده اند. به عبارت دیگر بیش از77 درصد زمین لغزش ها با پهنه های خطر خیلی زیاد و متوسط مطابقت دارند. همچنین عوامل سنگ شناسی، شیب و فاصله از آبراهه بیشترین تاثیر را در وقوع زمین لغزش داشته اند. جهت انجام این کار از فرآیند تحلیل شبکه ANP استفاده خواهد شد.
کلید واژگان: زمین لغزش, حوضه آبریز, کندیرق چای, ANPDuring the last years, following an increase in damages due to occurrence of landslides, human has decided to reduce such losses. Therefore, identifying regions susceptible to landslide and classifying them can partly help man to prevent from happening above phenomena. The current study aims to demonstrate factors contributing to occurrence of landslide in Candrigh Chay basin and then, flattening the basin regarding risks related to landslide event using one methods, Network Analysis Process. In this direction, as respects to basin morphology and also, findings of past researches , ten factors involved in occurring landslides in Candrigh Chay Basin were recognized and used : lithology , land use , rainfall , slope , slope aspect , road slide , sluice power index (SPI), sediment transfer index (STI).Network Analysis Process(ANP) Method was implemented to score and classify factors and scales. Was carried out in order to measure classes of each parameter. The final map showed that the basin has 4 classes considering landslide. Findings reveal flats with low risk and flats with high risk have the least area in Candrigh Chay basin. On the other hand, flats with medium risk and high risk allocate the most area of basin for themself. Comparing slid surfaces with flats facing risks indicates regions located at high and average risk class possess most areas of slide surfaces so that a flat involving very high risk and a flat with high risk devote 35 percent (79km²) and 32/6 (72km²) of landslides for themselves, respectively. In other words, more than 77 percent of landslides conform to flats covering very high and average risk. Moreover, petrology, slope, and, sluice slide were identified as the most effective agents in occurring land_slides. One models, Network Analysis Process (ANP) were utilized through this project
Keywords: landslide, Candrigh Chay, basin, ANP -
نشریه هیدروژیومورفولوژی، پیاپی 16 (پاییز 1397)، صص 177 -197یکی از مسائل مطرح در هیدرولوژی یک منطقه تولید رواناب و مساله سیل خیزی است. لندفرم ها با توجه به مورفومتری که دارند نقش مهمی را در ایجاد رواناب و سیل خیزی ایفا می کنند. در این پژوهش با استفاده از استخراج لندفرم ها و لایه های کاربری زمین، پوشش گیاهی، جنس سازندها، بارش و کاربری زمین اقدام به پهنه بندی سیل خیزی در دامنه های شمالی سبلان شده است تا از این طریق اثرات مورفومتری لندفرم ها در هیدرولوژی منطقه بررسی شود. برای استخراج لندفرم ها از روش شی گرا در محیط نرم افزار Ecognition استفاده شد. ترکیب این لایه با لایه های کاربری زمین، تراکم پوشش گیاهی، جنس سازندها، بارندگی و تراکم شبکه ی آبراهه با استفاده از روش منطق فازی صورت گرفت و نقشه ی پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی برای منطقه به دست آمد. نتایج کار نشان داد در بین 14 لندفرم استخراج شده برای منطقه سه لندفرم دره های کوچک کوهستانی، شانه خط الراس و دامنه ی مستقیم، بیشترین تاثیر را در سیل خیزی دارند و به ترتیب 3/67 ، 9/62 و 2/53 درصد از سطح آنها به عنوان زمین های با سیل خیزی زیاد و خیلی زیاد پهنه بندی شده است. در مقابل لندفرم های از نوع دشتی و چاله ها به صورت مناطق کم خطر از نظر سیل خیزی پهنه بندی شداند. با توجه به نتایج به دست آمده از پژوهش می توان گفت تولید رواناب و سیل خیزی در سطح زمین به شدت تحت تاثیر مورفومتری لندفرم ها قرار دارد که در کنار سایر پارمترهای محیطی می تواند در مطالعه هیدرولوژی مناطق بسیار مفید باشد.کلید واژگان: لندفرم, مورفومتری, هیدرولوژی, Ecognition, سبلانHydrogeomorphology, Volume:4 Issue: 16, 2018, PP 177 -197IntroductionGeomorphometry is the science of quantitative land-surface analysis (Pike, 1995, 2000a; Raseman et al., 2004). It is an interdisciplinary field that has evolved from mathematics, the Earth sciences, and most recently computer sciences (Pike et al, 2008, 3). It is well to keep in mind the two overarching modes of geomorphometric analysis first distinguished by Evans (1972) as specific, addressing discrete surface features (i.e. Landforms), and general, treating the continuous land surface. The morphometry of landforms per se, with or without the use of digital data, is more correctly considered part of the quantitative geomorphology (Thorn, 1988; Scheidegger, 1991; Leopold et al., 1995; Rhoads &Thorn, 1996). The shape of terrain, i.e. landforms, influences flow of surface water, transport of sediments, and soil production, and determines climate on local and regional scales. Furthermore, natural phenomena like vegetation are directly influenced by landform patterns and their relative position across the landscape (Blaszczynski 1997; Blaschke & Strobl, 2003).
The Earth’s surface is structured into landforms as a result of the cumulative influence of geomorphic, geological, hydrological, ecological, and soil forming processes that have acted on over time. Landforms define boundary conditions for processes operative in the fields of geomorphology, hydrology, ecology, pedology and others (Dikau, 1989; Dikau et al., 1995; Pike, 1995, 2000a; Dehn et al., 2001). In this study, using MRS algorithms and Ecognition software, landforms in the northern slopes of Mount Sabalan have been extracted and the effects of Landform morphometry on its hydrology have been investigatedMethodologyThe semi-automated methods refer to the automatic procedures of extracting a landform based-process. This is mainly relying on unsupervised isodata classification, pixel-based classification (supervised /subpixel classifier based on training material), the analysis of digital elevation models (DEM), algorithms, hydrological modelling, and object oriented analysis (Nabil and Moawad, 2014:42).
In this study object-oriented methods and Ecognition software were used for the classification and the extraction of landforms. The object-oriented classification was used as an alternative to traditional pixel-based classifications, to cluster grid cells into homogeneous objects, which can be classified as geomorphological features (Seijmonsbergen, 2012). In addition, the DEM and its derivation (Slope, Profile and plan curvatures, maximum and minimum curvatures), were used in order to extract landforms. Then, using fuzzy logic method, the landform, land use, NDVI index , precipitation, density of river, and lithology layers were Overlaid and the potential flooding area was obtained.Results and DiscussionIn the object-oriented method, determining the scale parameter is a very important factor in the separation of different objects in an image. Scale parameter is a crucial threshold that determines the maximum allowed heterogeneity for segmentation and has a direct influence on the size of the objects to be obtained. The scale parameter, after a trial and error process, is recognized to be within a particular range (Gerçek, 2010:115). A novel method that was introduced by Dragut et al. (2010) and the ‘Estimation of Scale Parameter (ESP) that built on the idea of ‘Local Variance’ (LV) were employed to obtain the optimum scale out of a range of scales. By interpreting thresholds and prominent peaks in the ROC-LV graph, characteristic scales relative to data properties at the scene level could be found. This curve in 100 scale level was produced for the study area by using the ESP software and with respect to curve, the scale of 25 was selected for the segmentation. After segmentation, using the morphometric differences between the landforms, the landforms were extracted. After this stage, the landforms along with three layers of NDVI index, land use, and lithology was fuzzy. Finally, using gamma 0.8, they were combined and the zoning map of the potential flooding was estimated. Flood zoning map was classified into 5 classes and the percentage of each zone risk was calculated in each landform.ConclusionIn this research, using an object-oriented model, landforms were extracted as plain, peak, pit, ridge, channel, nose, shoulder slope, hollow shoulder, spur, planar slope, hollow, spur foot slope, and hollow foot. An assessment of the effect of landforms on the hydrology of the area revealed that three landforms of hollow, shoulder and planar slope which were respectively 67.3%, 62.9%, and 53.2% had the greatest impact on flooding and their area were zoned as high and very high flooding. On the other hand, plain and pit landforms were zoned in the form of low and very low flooding areas.Keywords: Landforms, Hydrology, Morphometry, Ecognition, sabalan -
امروزه سیل به عنوان یکی از مهم ترین مخاطرات محیطی شناخته شده در طبیعت است. کشور ایران به دلیل برخورداری از شرایط طبیعی مساعد برای سیل خیزی در زمره کشورهای حادثه خیز از نظر وقوع این مخاطره است. هدف اصلی این پژوهش تعیین پهنه های سیل خیز و سیل گیر حوضه لیقوان چای تبریز است. جهت انجام این کار از مدل ترکیبی فرآیند تحلیل شبکه و منطق فازی به همراه 12 پارامتر طبیعی استفاده شده است. بر اساس مدل فرآیند تحلیل شبکه برای سیل خیزی، معیارهای شیب (187/0) ، جنس سازند (125/0) و برای سیل گیری نیز پارامترهای شیب (229/0) ، انحنای پلان (2/0) بیشترین ضریب تاثیر را داشته اند. بر اساس نتایج، بخش های جنوبی حوضه با قرارگیری در پهنه هایی با پتانسیل خیلی زیاد و زیاد، به عنوان سیل خیزترین بخش های حوضه معرفی شده اند. این مناطق به خاطر سنگ بستر آتشفشانی، نفوذپذیری پایین، شیب زیاد، دریافت بارش بیشتر و تراکم شبکه آبراهه بالا قابلیت تولید روآناب بالایی را دارا هستند و از این نظر در کلاس طبقات با پتانسیل خیلی زیاد و زیاد قرار گرفته اند. از نظر سیل گیری نیمه شمالی حوضه بیشترین پتانسیل سیل گیری را دارد. این مناطق عمدتا زمین های اطراف رودخانه های اصلی، زمین های پست و هموار بخش خروجی حوضه را در بر می گیرند. از نظر تقسیمات واحدهای اراضی این مناطق عمدتا به عنوان زمین هایی با پستی و بلندی کم و شیب نسبی کمتر از 10 درصد می باشند که اغلب نواحی حاشیه ای رودخانه ها، تراس های قدیمی و جدید را در بر می گیرند. این مناطق با ویژگی هایی همچون شیب کم، ارتفاع نسبی پایین، فاصله کم از رودخانه و انحنای پلان و پروفیل مقعر مشخص شده اند.کلید واژگان: پتانسیل سیل خیزی, پهنه بندی, ANP, منطق فازی, لیقوان چایIntroductionFlood is largest and most important climate crisis that kills thousands of people every year. And causes many damages to human society and the environment. This phenomenon of the distant past has always been a fear in human society (Nasrin Nejad et all, 2014: 16). Flood is one of the three natural disasters and major events in Iran and to note that at least a year, a major flood occurred in the country. According to studies in each year number of 40 small and large floods occurs in parts of the country (Department of Planning And Strategic Supervision president, 2010). Today is considered Non-structural deal with floods in catchment. Accordingly, the first action that comes to reduce the threat of flooding is flood control in the upper basin (Abdi, 2006:200). One of the common methods in combating the floods is Identifying in terms of potential flooding in basin. zoning possibility of recognizing watershed Specifies in terms of the flood.
Several studies have been conducted in the field of flood inside and outside the country that among these can be noted in research conducted by Thilagavathi et all(2011), Ozturk et all(2013), nasrin Nejad et all (2014), eskandary nejad et all (2015) and etc. Determination of flooding and flood-prone zoning Lighvan River is the main objective of this research. Lighvan River originates from the northern slopes of Sahand and after passing through the Tabriz and Basmenj cities eventually pours into Urmia Lake.MethodologyDetermination of flooding and flood-prone zoning Lighvan River is the main objective of this research. To do so has been used a combination of two Analytical Network Process and fuzzy logic models and along with 12 environmental parameters.
Analytical Network Process: Analytical Network Process model is broad form of AHP model, Analytical Hierarchy Process is introduced by the Saaty (1980). The underlying assumption of this method is Existence of independent sub-criteria together (Saaty, 2006). Saaty In cases where this principle is violated, and structure of issue has become a network, introduces Analytical Network Process model (Amalnik et al, 2010:202). Analytical Network Process for each subject considers in the form of a network of criteria, sub-criteria and options that have been gathered together in clusters. This model has several steps, which are as follows: 1) build models and create a network structure 2) binary comparison and determine the priority vectors - create a unweight super matrix 4) Creating weighted super matrix 5) finally, create a Limit super matrix.
Fuzzy logic model: Fuzzy logic model is a generalization of the classical set theory in mathematics, science, and every day is a new method to express uncertainty and ambiguity. Fuzzy sets are defined by membership functions. For each fuzzy set between zero and there is a lack of full membership and a full membership represents zero (Hosseini et al, 1390). Fuzzy modeling is done by using several operators. An important function of the fuzzy logic model can be fuzzy Algebraic multiplication operator (Fuzzy Product), sum Fuzzy (Fuzzy Sum) gamma phase and so on. This operator of multiplication by the algebraic sum of fuzzy based on the fuzzy relation (1) is defined. Equation (1)DiscussionThe parameters used in the modeling, due to the nature of their were categorized in four clusters such as: hydroclimate, geomorphology, geology and land cover for potential zoning for the flooding and two clusters of geomorphology and hydroclimate for zoning. Continue on with taking the network connection between the clusters and the parameters, established network structure between the parameters. By forming network structure between the clusters and the parameters arrives stage implementation of Analytical Network Process model, the formation of super matrix's and paired comparison. Due to the existence of two goals in the research (flood and flooding potential zoning) and impact of different parameters in them, Analytical Network Process model was conducted for each of the goals individually and in view of Effect In the flooding and flood risk and their relative weights Was obtained to each other.
Based on Comparisons of currently criteria, slope (0.18), lithology (0.125), aspect (0.118) have highest impact factor in flooding and slope parameters (0.229), the plan curvature (0.2 ) and profile curvature (0.134) have the highest impact factor in the flood risk in the study basin.
According to this research results, the southern part of the basin have been introduced as the prone to flooding areas with classifying in zones with high and very high potential. This area due to volcanic bedrock, Low permeability, High slope, more rainfall and high drainage density Have the ability to produce high runoff And that is why are located in these classes. In terms of flood risk the northern half of the basin's the greatest potential for flood risk. These areas mainly include land surrounding the main River, low and flat lands portion of the basin output. In terms of subdivisions land units these regions, mainly are known as the land with low roughness and relative slope less than 10% that included marginal areas of rivers, old and new terraces And have been characterized With features such as low slope, low relative height, low distance from river and the concave plan and profiles curvature.Keywords: flooding potential, Zoning, ANP, fuzzy logic, Lighvan River -
طبقه بندی لندفرم در حقیقت یک موضوع پژوهشی اصلی در ژئومورفومتری و علومی است که تجزیه و تحلیل کمی از سطح زمین دارند. لندفرم ها کنترل کننده شرایط آستانه برای فراینده های ژئومورفولوژیک فعلی و دیگر فرایندهایی مثل میکروکلیما، اکولوژی و هیدرولوژی سطحی و غیره است. از این رو شناسایی دقیق آنها میتواند کمک زیادی در زمینه مدیریت و برنامه ریزی محیطی باشد. در این پژوهش با استفاده از روش شی گرا و سه لایه انحنای پلان، انحنای میانگین و انحنای پروفایل، لندفرم های یخچالی(سیرک ها) دامنه های شمالی سبلان مورد شناسایی قرار گرفته است. لایه مدل رقومی ارتفاعی زمین با قابلیت تفکیک زمینی 10 متر(تهیه شده از نقشه توپوگرافی 1:250000) به عنوان لایه پایه به منظور تهیه لایه های انحنا استفاده شد. برای تعیین مقیاس مناسب جهت قطعه بندی لایه ها از نرم افزار ESP و همچنین از ابزار الحاقی آن در نسخه 8 نرم افزار ecognition استفاده شد با توجه به نتایج بدست آمده مقیاس 44 برای قطعه بندی لابه ها انتخاب شد. در ادامه کار با در نظر گرفتن مدل مفهومی پژوهش و اجرای آن در نرم افزار ecognition سیرک های یخچالی منطقه به همراه لایه خط الراس ها شناسایی و استخراج شدند. مقایسه نتایج بدست آمده با بازدیدهای میدانی انجام شده و تصاویر ماهوار های منطقه نشان می دهد که روش فوق توانسته تا درجه زیادی اهداف مورد نظر در پژوهش را برآورد سازد.کلید واژگان: لندفرم های یخچالی, سیرک, روش شی گرا, دامنه های شمالی, سبلانIntroduction Semi-automated extraction of selected landform types from land-surface models such as digital elevation models (DEMs), curvatures, and slope gradients is of particular interest in geomorphology, hydrology and related fields(Eisank et al,2010:1). Geomorphometry is the science of quantitative land-surface analysis (Pike, 1995, 2000a; Rasemann et al., 2004). The morphometry of landforms perse, by or without the use of digital data, is more correctly considered part of quantitative geomorphology (Thorn, 1988; Scheidegger, 1991 Leopold et al., 1995; Rhoads and Thorn, 1996).
Evans (1972) was the first person that divided Geomorphometry in two branches the general and special Geomorphometry, in special Geomorphometry More is be discussed landforms and geomorphic processes such as glaciers and runoff in geomorphometry terrain segmentation is an approach for structuring terrain data such as digital elevation model(DEM) via derived land-surface into spatially discrete plan-view areas known as terrain units(strobl,2008).The shape of terrain, i.e. landforms, influence the flow of surface water, transport of sediments, soil production, and determines climate on local and regional scales, furthermore, natural phenomena like vegetation are directly influenced by landform patterns and their relative position across the landscape Landforms although have different meaning to different disciplines, they reveal common physiological and morphological characteristics of terrain which may guide through understanding past and present processes acting on terrain and provide necessary information to related disciplines about land characteristics and potentials(Gerçek, 2010:9). In this study, using MRS algorithms and Ecognition software have been studied glacial landforms the northern slopes of Sabalan.
Methodology In this study, the DEM and derivative of its, have been used in order to extract glacial landforms. To prepare the digital elevation model layer have been used of topographic maps with 1: 25000 scale. Profile curvature, plan curvature and mean curvature are three important layers used in this study.The semi-automated methods refer to the automatic procedures of extracting landform based-process. This is mainly relying on unsupervised isodata classification, pixel-based clasification (supervised /subpixel classifier based on training material), analysis of digital elevation models (DEM), algorithms, hydrological modelling and object oriented analysis (Nabil and Moawad, 2014:42). In this study object-oriented methods and Ecognition software is used for classification and extraction of landforms.
Results and discussion In this study, we are looking for are extracted cirques the northern slopes of Sabalan. This area because of the high altitude receives high humidity this precipitation is mainly in the form of snow and is appropriate for the formation of glacier and for cirques. A cirque is one of the most prominent forms of glacial erosion (Embleton and Hamann, 1988). According to Evans (2004: 154) cirques are hollows formed at glacial sources in mountains and partly enclosed by steep, arcuate slopes (headwalls). In general cirques exhibit concave shape in both plan and profile direction, with a size ranging from hundreds of metres to a few kilometers (Glasser and Bennett, 2004). They are typically composed of a cirque crest, a steep headwall, and a gentler cirque floor often filled by a cirque lake. For extraction of circus having profile curvature, plan curvature and mean curvature layers is necessary. With respect to this aforementioned layers were obtained in the SAGA software.
Scale parameter is a crucial threshold that determines the maximum allowed heterogeneity for segmentation, which has a direct influence on the size of the objects to be obtained. Scale parameter is recognized after a trial and error process (Gerçek, 2010:115). In this study ultimately scale of 36 was selected for the segmentation.
Extracting ridge line position is very important in determining and identifying the the cirque. According to the morphometry of this landforms for classification the ridge were used convex shapes in layers.
In general, the convex shape of the ridge is determined by the positive values in mean and plan curvature. The Ecognition software and MRS algorithm was used for the execution of the model and Segmentation of the layers. Ridge layer was obtained by defining morphometriy characteristics of the ridge and comparing the results with field data. Finally, according to the semantic model of research, the relevant rules defined in Ecognition software and was extracted circus position.
Conclusion In this study glacial landforms (circus) were extracted with semi-automatic approach and by using object-oriented approach in northern slopes of Sabalan. The Result of research were presented in the form of a map which shows the location circuses.Keywords: Circuses, glacial landforms, object, oriented, Ecognition -
گردشگری صنعتی درآمدزا و با صرفه اقتصادی بسیار مناسب است که نقش و جایگاه ویژه ای در توسعه مناطق جغرافیایی دارد و امروزه با ایجاد تبادلات فرهنگی و اجتماعی میان ملل مختلف به خاطر فقدان آلودگی های زیست محیطی، بسیار مورد توجه قرار گرفته است. تجربیات نظری و اجرایی متعددی در سطح دنیا برای مطالعه، بررسی، برنامه ریزی و مدیریت مناطق گردشگری وجود دارد که همگام با پیشرفت های فناوری روند صعودی دارند. جاذبه های طبیعی هر کشور در جذب گردشگری نقش بسزایی دارند. در این پژوهش، لندفرم های ژئومورفولوژیکی نمونه گردشگری استان زنجان شناسایی شده و وضعیت توانمندی های ژئومورفورتوریسمی آنها مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای ارزیابی لندفرم های منطقه از نقشه های زمین شناسی، توپوگرافی و داده های میدانی استفاده شده و میزان قابلیت های ژئومورفوتوریسمی لندفرم ها بر اساس روش پرالونگ مورد ارزیابی قرار گرفت. بر این اساس، لندفرم غار کتله خور با کسب امتیاز 73/0 میانگین عیار گردشگری و کسب امتیاز 63/0 میانگین ارزش بهره وری به دلیل داشتن تزئینات آهکی؛ همچون استالاگتیت و استالاگمیت و اشکال خاصی که در نتیجه فرایند رسوب گذاری یا فرسایش آبی درون آن، بیشترین پتانسیل جذب توریسم و گردشگری را به خود اختصاص داده و غار خرمنه سر در جایگاه دوم قرار دارد. همچنین، پدیده های فرسایشی دودکش جن در منطقه ماهنشان نیز با کسب امتیاز 30/0 میانگین عیار گردشگری و کسب امتیاز 48/0 میانگین ارزش بهره وری رتبه سوم را به خود اختصاص داده است. با توجه به یافته های پژوهش جهت توسعه گردشگری و توسعه پایدار این صنعت بزرگ در محدوده مطالعاتی مورد نظر، بایستی با ایجاد آگاهی در مردم برای حفاظت جاذبه های ژئوتوریستی که سبب می شود آلودگی و فرسایش و آسیب رسانی به منطقه به حداقل برسد و با استفاده از سرمایه گذاری های بخش خصوصی و دولتی در تاسیس زیرساخت ها در جهت گسترش ژئوتوریسم در منطقه، گام برداشت و در سایه برنامه ریزی و مدیریت صحیح و اصولی بتوان این پدیده های ژئومورفیک را به عنوان یکی از قطب های مهم گردشگری استان زنجان و حتی ایران در دنیا مطرح کرد.کلید واژگان: ژئومورفوتوریسم, لندفرم, پرالونگ, گردشگری, زنجانA kind of industrial tourism is profitable and appropriate from economical view that has a special position and role in the development of gepgraphical areas and by creatin of the cultural and social interactions and exchanges among different nations, due to lack of environmental pollutions is very important. Today, numerous theorical and functional experiences in the world for the study, review , planning and management of tourism areas which have an upward trend in line with the technology advances. Natural potentials of each country has a great role in tourism attraction. In this study, the geomorphologic landforms of tourism sample of Zanjan province have been identified and their geomorphotouristic capabilities have been evaluated. Regional geology maps, topographic maps and field data were used for evaluating the landforms of the area and the amount of Landform's geomororphotouristic capabilities have been evaluated based on prolong method. According to landforms, Katalekhor cave landform with 0.73 point of average tourism grade and obtainment of 0.63 of the average productivity value and due to having limestone ornamentations such as stalactites and stalagmite and special shapes as a result of sedimentation or water erosion inside it, has dedicated the most amount of tourist attraction potential and Kharmanhe Sar cave is placed at the second place. Also the erosion phenomenon of Jen Doodkesh in Mahneshan area, by obtaining 0.30 of the average tourist grade and 0.48 of mean of productivity value has dedicated itself the third rank.With respect to the findings of the study for tourism development and sustainable development of this large industry in the considered study area, through informing people for protection of geo tourism attractions which causes the pollution, erosion and damages of the area to be minimized and also through using the investment of private and the state parties in the establishment of infrastructures, it is possible to take steps for development of geotourism in the area, and also in the light of proper and correct management and planning, such geomorphologic phenomenon can be indicated as one of the main important centers of tourism of Zanjan province and even in Iran and in the world.Keywords: geomorphotourism, Landform, Prolong, Tourism, Zanjan
-
زمین لغزش به عنوان یکی از فرآیندهای مورفودینامیک و از جمله مخاطرات پراهمیت از نظر تلفات جانی، مالی و تعداد وقوع است. در این پژوهش پهنه بندی پتانسیل وقوع زمین لغزش در منطقه ی گردنه ی حیران اردبیل مورد مطالعه قرار گرفته است. جهت انجام این کار از ترکیب مدل های چندمعیاره (فرآیند تحلیل شبکه) و آماری (قضیه ی بیز) و 12 پارامتر شیب زمین، جهت شیب، کاربری زمین، سنگ شناسی، بارش، شاخص تراکم پوشش گیاهی (NDVI)، شاخص طول شیب (LS)، شاخص رطوبت توپوگرافیک (TWI)، شاخص قدرت آبراهه (SPI)، فاصله از جاده، فاصله از گسل و فاصله از آبراهه استفاده شده است. جهت به دست آوردن وزن کلاس های هر یک از پارامترهای مستعدکننده ی زمین لغزش و اعتبارسنجی نقشه ی نهایی از لایه ی زمین لغزش ها ی رخ داده در منطقه استفاده شده که از این بین 70 درصد زمین لغزش ها برای اجرای مدل و 30 درصد دیگر برای اعتبارسنجی به کار رفته است. نتیجه ی کار به صورت یک نقشه ی طبقه بندی شده در پنج طبقه است که به ترتیب پهنه های با پتانسیل وقوع زمین لغزش بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و خیلی زیاد را شامل می شود. با توجه به نقشه ی به دست آمده 3/26 درصد از اراضی محدوده ی مورد مطالعه به عنوان منطقه ای با پتانسیل خیلی زیاد و زیاد برای وقوع زمین لغزش در نظر گرفته شده اند. این مناطق عمدتا مناطق حاشیه ی محور مواصلاتی اردبیل-آستارا را شامل می شود. به خاطر حجم زیاد ساخت و سازهای حاشیه جاده، همچنین به خاطر به هم زدن شیب طبیعی زمین برای جاده سازی و عریض کردن آن، اکثر زمین لغزش ها نیز در این مناطق رخ داده است. کاربری زمین در این مناطق عمدتا از نوع جنگل تنک، مرتع و کشاورزی بر روی دامنه ها می باشد. ارزیابی نقشه ی پهنه بندی شده با استفاده از 30 درصد زمین لغزش های منطقه انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده از این ارزیابی و قرارگیری درصد قابل توجهی از زمین لغزش ها در طبقه با حساسیت زیاد و خیلی زیاد (6/77) می توان گفت دقت مدل های به کار رفته در پهنه بندی حساسیت وقوع زمین لغزش قابل قبول و خوب است.کلید واژگان: زمین لغزش, قضیه ی بیز, فرآیند تحلیل شبکه, گردنه ی حیرانHydrogeomorphology, Volume:2 Issue: 8, 2016, PP 93 -111Landslide is one of the morphodynamic processes including significant hazards in terms of fatalities, financial casualties and the number of happening. In this research, Zoning of potential landslide occurrence is studied in Heyran Defile region. To do this the combination of multi-criteria (Analytical Network Process) and statistically (Baye's theorem) models and accompanied by 12 natural and human parameters including, Slope, aspect, land use, lithology, precipitation, vegetation density index (NDVI), slope length (LS), topographic wetness index (TWI), stream power index (SPI), distance to road, distance to fault and distance to river were used. The layer of occurred landslides in the study area have been used to the obtaining weight of each landslide susceptibility parameters classes and validation of the final map which seventy percent of the landslide for running the model and another 30 percent is used to the model validation. The result is a map classified in five categories that respectively to be included Zones with very low, Low, Moderate, High and very High potential. According to the result map 26.3 percent of the area case study has been predicted as a region with high and very high potential for the landslide occurrence. These areas primarily to be included marginal areas of the Ardebil- Astara road. Most landslides also occurred in these areas because of the high construction in bordering the road, disrupt the natural slope of the land for the road construction and broaden it. Land use in these areas is mainly sparse forest, rangelands and agriculture which is located on the slopes. Evaluation of zoning map was done using 30 percent of the occurred landslide. According to the results of this evaluation and placement of a considerable percentage of landslides in the high and very high sensitivity classes (77.6 %), it can be concluded that the accuracy of used models in the landslides susceptibility zoning is acceptable.Keywords: Landslide, Baye's theorem, ANP, Heran Defile
-
امروزه مخاطرات محیطی و مقابله با آنها از جمله مهمترین دغدغه های پژوهشگران در زمینه برنامه ریزی محیطی و مدیریت بحران می باشد. پدیده سیل به عنوان یکی از پرخطرترین بلایای طبیعی است که در مدیریت بحران باید نگاه ویژه ای را به آن معطوف داشت. پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی به صورت نقشه های طبقه بندی شده به عنوان یکی از مهمترین کارها در زمینه کاهش خطرات سیل و پیشگیری از وقوع آن است. در این پژوهش با استفاده از مدل های فرآیند تحلیل شبکه و منطق فازی و با استفاده از 10 پارامتر طبیعی و انسانی (شیب زمین، جهت شیب، انحنای پلان و پروفیل، کاربری زمین، بارش، جنس زمین، خاک شناسی، تراکم پوشش گیاهی و تراکم شبکه آبراهه) حوضه رودخانه لیقوان چای از نظر پتانسیل سیل خیزی مورد بررسی قرار گرفته است. طبق نتایج بدست آمده از تحقیق بخش های جنوبی حوضه با قرارگیری در پهنه-های با پتانسیل خیلی زیاد و زیاد، به عنوان سیل خیزترین بخش های حوضه معرفی شده اند و به ترتیب 11 و 6/23 درصد از مساحت حوضه را شامل می شوند. کلاس پتانسیل کم و خیلی کم مناطقی هستند که اغلب با کاربری کشاورزی و باغات، سازندهای با نفوذپذیری بالا و شیب کم و ارتفاع پایین مشخصه سازی شده اند. این مناطق به ترتیب حدود 7/22 و 3/12 درصد مساحت حوضه را شامل می شوند. از نظر توزیع فضایی بیشترین تمرکزشان در بخش های پایینی حوضه و در زمین-های پست و کم شیب است که در آنها به دلیل شیب کم و عمق زیاد رسوبات و مواد نفوذپذیر امکان نفوذ بیشتر بارش ها وجود دارد و قدرت تولید رواناب این مناطق در مقایسه با سایر بخش ها بسیار کم می باشد.کلید واژگان: پتانسیل سیل خیزی, مدل فرآیند تحلیل شبکه, منطق فازی, پهنه بندی, لیقوان چایToday, environmental hazards and deal with them is one of the most important concerns for researchers in the field of environmental planning and management of the crisis. In crisis management, flood risk is one of the riskiest natural disasters that have to special look to it. One of the most important tasks in the field of flood mitigation and prevention of occurrence is zoning of potential flooding and classification of the flood risk. In this study Lighvan River Basin has been studied in terms of potential flooding by using ANP and fuzzy logic models and using of natural and human parameters (Land slope, aspect, plan and profile curvature, land use, precipitation, material of land, soil, vegetation density and drainage density). According to results of the research the southern part of Basin (classes with great and high potential) have been introduced as areas prone to flooding that are included respectively 11 and 23.6 percent of the area. More areas with low and very low potential are in areas that are characteristic of often with agriculture and gardens, formations with high permeability and slow slope and low altitude and are included respectively 22.7 and 12.3 percent of the area. These areas mostly are concentrated in the lowlands and slow slope and lower part of the basin where the due to the slow slope and deep sediments and permeable materials have high the posibility of influence precipitation and runoff in this area is very low respective to the other sectors.Keywords: potential flooding, ANP, fuzzy logic, zoning, Lighvan river
-
با توجه به توسعه فیزیکی روز افزون شهرهابه ویژه شهرهای جاذب جمعیت مثل شهرهای توریستی و صنعتی، کنترل توسعه فیزیکی متناسب شهری در زمین های پیرامونی شهرها یکی از مهمترین دغدغه های مدیران وبرنامه ریزان شهری و محیطی است. برای انجام چنین کاری لازم است تناسب زمین با استفاده از متغیرهای مختلف مورد ارزیابی و تجزیه و تحلیل قرار گیرد. در این پژوهش با استفاده از دو مدل منطق فازی و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی(AHP) تناسب زمین برای توسعه فیزیکی شهر سرعین مورد ارزیابی قرار گرفته و نتایج به دست آمده از مدل ها با توجه به وضعیت موجود توسعه شهر مورد بررسی و صحت سنجی قرار گرفته است. برای این کار از هشت معیار طبیعی استفاده شده که عبارتند از: شیب،کاربری زمین،تناسب خاک، سنگ شناسی، لندفرم ها، فاصله از شبکه ارتباطی، فاصله از گسلو فاصله از شبکه زهکشی. نتایج بدست آمده در پنج کلاس کیفی (تناسب خیلی کم، کم، متوسط، زیاد وخیلی زیاد) طبقه بندی و مورد تحلیل قرار گرفتند. در مدل منطق فازی از سه مقدار مختلف گاما (7/0، 8/0 و9/0) برای انجام مدل استفاده شد و نتایج بدست آمده نشان داد که گامای 8/0بیشترین انطباق را با شرایط موجود دارد و طبق آن حدود 67 در صد از توسعه شهر بین سال های 1368 تا 1390 در زمین های با تناسب متوسط تا زیاد بوده است. حدود 7 درصد در زمین های با تناسب خیلی کم توسعه داشته است. در مدل AHP درصد زمین های با تناسب زیاد و متوسط زیاد نشان داده شده است و مقدار زمین های نامساعد(مثل مناطق شمال شرقی شهر) بسیار کم نشان داده شده است. نتایج ارزیابی نشان داد که مدل منطق فازی و عملگر گامای آن نتایج بهتری را نسبت به مدل AHP ارائه می دهد.کلید واژگان: تناسب زمین, منطق فازی, AHP, توسعه فیزیکی, شهر سرعینToday, natural and rural areas on the periphery of cities are used as a space for urban development. Unthought of land where the quality of ground and loss of ecosystems is critical. Natural features of the surrounding residential areas, especially in the urban and physical planning is very important Because of a phenomenon resulting decision is the best choice. This research led to the development of physical development and Sarein using two models of fuzzy logic and analytic hierarchy process (AHP) was evaluated. The fuzzy logic model for three different values of the gamma function (0.7, 0.8, 0.9) was used for the preparation of zoning maps and compare them with the existing design and development of existing residential areas, favorable and unfavorable, it was found that gamma 0.8 has the highest compliance & About 34 percent of the city In the land and 33 percent of those with a high proportion of In the land was the average suitability & Only 7% of the physical development of land which includes a small proportion of the North, North East, and North West region is The construction beside the river and the fault takes in steep areas. The results obtained from AHP model, particularly in the northern parts of North West and North East fuzzy model is very different And these lands as lands with moderate to high fitness has been introduced. The study was conducted in two models, the results of which were the model of fuzzy AHP model gives more accurate results toward.Keywords: land suitability, fuzzy logic, AHP, physical development, Sarein
-
فصلنامه فضای جغرافیایی، پیاپی 52 (زمستان 1394)، صص 223 -249عوامل تکتونیکی از جمله عوامل دینامیکی می باشند که همواره حوضه های آبخیز و مخصوصا نیمرخ طولی رودخانه ها را تحت تاثیر قرار می دهند. این عوامل موجب تغییر رفتار رودخانه و در نیمرخ طولی رودخانه ها و در نتیجه موجب تغییر در فرآیندهای فرسایشی و نهشته گذاری در الگوی جریان رودخانه ها می شوند. هدف این پژوهش بررسی وضعیت تکتونیکی حوضه آبخیز گئچی دره سی به وسیله داده های زمین شناسی، ژئومورفولوژی، مشاهدات میدانی و با استفاده از شاخص های منحنی هیپسومتریک، انتگرال هیپسومتریک، عدم تقارن حوضه زهکشی، شاخص گرادیان طولی رود، شاخص سینوسی جبهه کوهستان، نسبت عرض بستر دره به ارتفاع دره و تقارن توپوگرافی معکوس حوضه زهکشی در این زمینه می باشد. با توجه با نتایج این پژوهش، منحنی هیپسومتری و انتگرال هیپسومتری نشانگر جوان بودن حوضه از لحاظ سیکل فرسایشی بوده و تغییرات شاخص Vf (که برابر 2/ 1 است) که انعکاس دهنده فعالیت تکتونیکی فعال می باشد. ایجاد گسل ها در سنگ های مقاوم سبب اختلاف ارتفاع قابل توجهی در نیمرخ طولی رودخانه گئچی دره سی و تغییرات قابل توجه شاخص SL شده است. حوضه دارای مقدار زیاد شاخص سینوسی (Smf) در ناحیه مورد بررسی و برابر (3/ 1) می باشد و نسبت عرض کف بستر به ارتفاع دره اختلاف بسیار زیادی دارد. شاخص عدم تقارن حوضه زهکشی (AF) برابر (45/ 57) است. این شاخص به همراه شاخص تقارن توپوگرافی معکوس (با مقدار 21/ 0) و نیز شاخص Bs>4 که نشانگر شکل حوضه و ضریب کشیدگی می باشد، بیانگر فعالیت تکتونیکی بالا در منطقه می باشند.
کلید واژگان: شاخص های ژئومورفولوژی, گئچی دره سی, تکتونیک فعال, گسل, ARCGISGeographic Space, Volume:15 Issue: 52, 2016, PP 223 -249Tectonics are dynamic factors that have longitudinal profiles of rivers, especially watersheds are affected.. These factors led to a change in the longitudinal profile of rivers and the erosion and deposition process, thereby changing the pattern of investment flows into rivers. The purpose of this study is to investigate active tectonic basin Gechi Darasi data by geological, geomorphological and observation field, hypsometric curve by using indicators, hypsometric integral, drainage basin asymmetry, the longitudinal gradient of the river, the sine of the mountain front, the width Reverse topographic drainage basin above the valley floor and valley symmetry in this field. According to the results of this study indicate Hypsvmtry integral curves Hypsvmtry young field of erosion cycle and 15 sections and transects to assess VF index specified. Index changes VF (which is equal to 1.2) reflect tectonic activity is active. In addition, SL index is calculated for the basin. Establish fault tolerance on the rock of considerable height difference Gechi Darasi River longitudinal profiles and SL index is a significant change. The basin has a lot of sinus (Smf) in the region of 1.3 is equal to the ratio of the width to the height of the bed of the valley floor is a very large difference. Drainage basin asymmetry index (AF) is equal to 57.45. The topographic indexes with the reversed polarity index (value 0.21) indicate tectonic activities in the region are high.Keywords: geomorphologic index, Gechi Darasi, active tectonics, fault, Arc GIS -
هدف این پژوهش تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش برای حوضه آبخیز بالخلو در استان اردبیل و ارائه مدل مناسب برای منطقه مورد مطالعه می باشد. برای انجام این کار از مدل های آماری دومتغیره و عملگر گامای فازی استفاده شده است. جهت اجرای مدل از دو دسته اطلاعات 1) لایه زمین لغزش های رخ داده و 2) پارامترهای مستعد کننده زمین لغزش (سنگ شناسی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، تراکم زهکشی، شیب زمین، جهت دامنه ها، کاربری زمین، فاصله از جاده، تراکم پوشش گیاهی(NDVI) و ارتفاع) استفاده شده است. در روش های آماری دومتغیره از دو مدل ارزش اطلاعاتی و تراکم سطح استفاده شد. همچنین از بین مقادیر مختلف گاما در نهایت با ارزیابی های انجام شده گامای 8/0 انتخاب شده و نقشه حساسیت زمین لغزش منطقه تهیه شد. نقشه های بدست آمده از سه مدل با شاخص زمین لغزش مورد ارزیابی قرار گرفت و در نهایت مشخص شد که مدل های ارزش اطلاعاتی، تراکم سطح و منطق فازی به ترتیب بیشترین قابلیت را برای پهنه بندی زمین لغزش در منطقه دارند. همچنین نقشه های به دست آمده نشان داد که نواحی غربی و جنوب غربی حوضه به دلیل وجود سازند های رسوبی، پادگانه های قدیمی و انواع ترکیباتی از رس، مارن، آهک و لاهار،کاربری کشاورزی و جهت شیب شمالی و شمال غربی، بیشترین حساسیت را برای وقوع لغزش دارا هستند.
کلید واژگان: زمین لغزش, مدل آماری دومتغیره, منطق فازی, حوضه آبخیز بالخلوIntroduction Landslide susceptibility (LS) is the likelihood of a landslide occurring in an area on the basis of local terrain conditions (Brabb, 1984). In recent decades number of different types of hazards is greatly increased due to human activities and its encroachment on the natural environment. Compared with other natural hazards such as volcanic eruptions and floods, landslides cause considerable damage to human beings and massive economic losses (Guzzetti, 2005). According to preliminary estimates, about 500 billion riyals annual are caused economic damage in Iran by landslide occurrence (Hosseinzadeh et al., 1388:27). Today Because of the rapid development of computing power and Geographical Information System (GIS) technology, a vast number of quantitative or statistical Methods have been applied to assess landslide susceptibility (Wang, 2013:81). Among these models can be pointed to such as logistic regression model, Analytical Hierarchy Process (AHP), Analytic Network process (ANP), artificial neural network (ANN), the bivariate statistical models, fuzzy logic model. LNRF model and etc. Selecting the most appropriate approach and model is done based on the data type, scale and scale of of the analysis. The work done at the country and abroad can be pointed following cases: Gharahi et al (1390) landslide susceptibility Alborz Dam zonation by using bivariate statistical and AHP model, Results showed that the compared to the weighting factor method statistical indicators zonation provides more realistic distribution of landslide susceptibility. Bidar (1391) has attempted to zonation mass movements in road Meshkinshahr - Movil the advantage of Analytic Hierarchy Process (AHP). He combined with 9 parameters catchment to zonation into four sections with a high risk, high, medium and low risk. Foreign researchers such as Yaklyn (2008) using the Analytic Hierarchy Process (AHP) based on GIS to landslide hazard zonation is investigated according to the characteristics geological formation in the Turkey, And has concluded that in the study area (Ardesen) 98% of the landslides occurred in units with geologic formations susceptible to weathering, steep and bare land. Sabuya et al (2006) the fuzzy logic model used for the assessment of slope instability in Rio de Janeiro of Brazil And found that, in this model the expert can be weighting from zero to one Classes of factors, so the results are better than other models. In this study balekhloo catchment (Ardabil) has Zonation for landslide susceptibility By using fuzzy logic and bivariate statistical Methods And landslide predisposing factors such as (Lithology, distance from fault, distance from river, drainage density, land slope, aspect and land use, distance from roads, vegetation density (NDVI) and elevation). 2- Methodology Fuzzy logic model fuzzy logic model is Generalization of the classical set theory in mathematical science and is a new approach to the expression of uncertainty and confusion routine. Fuzzy sets are defined by membership functions. For each fuzzy set is a number between zero and one Where zero indicates the lack full membership and one indicates full membership (Hosseini et al, 1390). Fuzzy model is done using several functions. The most important operators of the fuzzy logic can be pointed to Fuzzy Product, Fuzzy Sum gamma operator and etc. Gamma operator is defined based on Fuzzy Product and Fuzzy Sum (Equation 1). Equation (1 μ_(combination=((Fuzzy Algebraic Sum)(Fuzzy Algebraic Product))^(1-γ)) Where μ_combination layers obtained from the fuzzy gamma and the γ parameter is defined in the zero and one. Considering studies conducted and their results and compare different values of gamma, in this study, the Gamma 8/0 was used and landslide susceptibility map was produced. Bivariate statistical models Bivariate statistical models have based on overlapping parameters and density of landslides occurred. In these models the relative importance of Classes of each parameter calculated using the Landslide density in its and using the formula. In this method Landslide and parameters are handled as a dependent variable and independent variables respectively. There are several statistical methods to calculate the weighted values that here used the information value and Area density models. 1- Information value method Overall, the combination of quantitative variables (such as slope) and qualitative variables (such as land use) does cause problems in statistical analysis. This problem can be resolved in considering that each class variable individually can to have one of two modes present (1) or absent (0). This method can determine whether the class variable is present or absent (niyazei et al 1389: 12). Mentioned methods runs using the equation 2 (Naderi and Karimi, 1390: 98). Equation (2) I_i=LN((S_i/N_i)/(S/N)) 〖 S〗_i Landslide area occurred in class variable, 〖 N〗_i class variables area, 〖 S〗_. The total area of landslide, 〖 N〗_. The total area of the study area and LN is Logarithm. 2- Area density method In the methods of Area density weight of each class variables is calculated by using the equation (3) (Afjeh Nasrabadi and et al, 1387). Equation (3) Wa=1000(A/B)-1000(C/D) In above equation A is the area landslide happened in each class variables, B area of each class, C the total area of the landslide And D is the total area of the study area. With obtained weight of each class variables, weights of classes applied in software and landslide susceptibility maps were produced for both statistical methods. 3– Discussion According to the method mentioned above layers intended after preparation Were used for zonation And landslide susceptibility zonation map was obtained using mentioned three methods. Maps obtained using the method of natural breaks was classified In 5 risk class (very low susceptibility, low susceptibility, moderate susceptibility, high susceptibility and high susceptibility). For the compare models, were used from Landslide Index (Equation 4) and using it were evaluated entire risk Category. Equation (2) Li=((Si/Ai))/((∑n(Si/Ai)))*100 In above equation Si is area landslide occurred In each zone risk, Ai area of each risk zone, N number of risk Category and Li index landslide occurrence in each risk zone is to Percentage. 4– Conclusion Models used in the study Acceptable results are provided considering was to evaluate using landslide index. Information value models with values of 10 and 87percent in the high and very high risk Classes Have a better Evaluation than two other models. Area density model with values of 9% and 87% and fuzzy logic models with values of 24% and 60% in the high and very high risk Classes Are placed respectively the next ranks. Evaluation results indicate that in Information value models about 98 percent of landslide occurred in high and very high risk classes. This value has been estimated 97 percent for Area density model and 84 percent for fuzzy logic model. The results from each of the three models indicate a high potential for landslides occurred in western and southwestern parts of the basin. This areas are formed more of sedimentary rocks, old terraces and various combinations of clay, marl, limestone and Lahar. This is indicative of great influence of lithology and Type of formation to create landslide.Keywords: Landslide, Bivariate statistical model, Fuzzy logic, balekhloo Catchment -
در این پژوهش با استفاده از زمین لغزش های ثبت شده در منطقه و 11 پارامتر طبیعی (سنگ-شناسی، فاصله از گسل، فاصله از رودخانه، شاخص حمل رسوب (STI)، شاخص توان آبراهه (SPI)، بارش، شاخص رطوبت توپوگرافیک (TWI)، درجه شیب، جهت شیب، کاربری زمین و تراکم پوشش گیاهی (NDVI) نقشه حساسیت زمین لغزش برای حوضه سیاهرود استان گیلان تهیه گردیده است. جهت انجام این کار از تئوری بیزین استفاده شده است. با استفاده از احتمالات تئوری بیزین ارتباط بین پارامترها و مناطق لغزشی (دو سوم مناطق لغزشی) تعیین شد و وزن هر طبقه از پارامترها به دست آمد. اجرای مدل و اعمال وزن لایه ها با استفاده از نرم افزار Arcmap صورت گرفت و درنهایت نقشه حساسیت زمین لغزش در پنج کلاس حساسیت به دست آمد. با توجه به نقشه به دست آمده و نیز وزن کلاس های هر یک از پارامترها، کلاس تراس های آبرفتی قدیمی و مخروط افکنه های مرتفع در لایه سازند، مرتع متوسط در بین کلاس های کاربری زمین، جهات شمالی و شمال غربی، شیب های 20-5 درجه و نیز فاصله 100-0 متر از رودخانه بیشترین وزن و تاثیر را در وقوع زمین لغزش های منطقه دارند. دقت نقشه حساسیت زمین لغزش با استفاده از یک سوم (30 نقطه لغزشی) مناطق لغزشی مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه ارزیابی نشان داد که مدل با قابلیت پیش بینی 3/83 درصد زمین لغزش ها در کلاس خطر زیاد و خیلی زیاد، دقت قابل قبولی در ارزیابی و تهیه نقشه حساسیت زمین لغزش دارد.
کلید واژگان: حساسیت زمین لغزش, تئوری بیزین, سیاهرود, وزن شواهدIntroductionLandslides are amongst the most damaging geologic hazards in the world. They pose a threat to the safety of humankind lives as Well as the environment, resources and property. Compared with other natural hazards such as volcanic eruptions and floods, landslides cause considerable damage to human beings and massive economic losses (Guzzetti, 2005). According to preliminary estimates, about 500 billion riyals annual are caused economic damage in Iran by landslide occurrence (Hosseinzadeh et al., 1388:27). Much literature available on landslide hazard assessment methodologies broadly falls into three main Approach groups: qualitative, quantitative and artificial intelligence (AI) approaches. in general, a qualitative approach is based on the subjective judgment of an Expert or a group of experts whereas the quantitative approach is based on mathematically rigorous objective Methodologies. Artificial Intelligence (AI) techniques can make use of heuristic knowledge or pattern matching technique as opposed to solving a set of mathematical equations. The AI broadly covers Artificial Neural Networks (ANN), Expert system, and other heuristic knowledge-based or rules-based techniques. (Neaupane and Piantanakulchai 2006:281). For the Landslide Susceptibility Mapping can be used a variety of models, such as logistic regression, Analytical Hierarchy Process (AHP), Analytic Network process (ANP), artificial neural network, the bivariate statistical models, LNRF, fuzzy logic models and etc. Usually choose the most appropriate approach and model is done based on the data type, the scale of the study area, the scale of analysis and Knowledge of researcher. Study area: In this study siyahrood catchment has Zonation for landslide susceptibility by using weights of evidence models (Baye's theorem). The basin is located in the province of Gilan. The catchment area is 437 km and is sub-basins of the Sefidrood River.Materials And MethodsThe weight of evidence (WofE) method (Bonham-Carteretal.,1989) has been used to evaluate shallow-landslide susceptibility and has been tested as a useful spatial data model for various applications including mass-movement studies, mineral research, and groundwater spring mapping (Mark and Ellen, 995; Poli and Sterlacchini,2007; Barbieri and Cambuli, 2009).. It takes into account the relationships existing amongst the occurrence of a supporting evidence (shallow landslides in this study) and the distribution of causal factors (shallow-landslide predisposing factors in this study) The WofE is a statistical method based on the Baye's theorem (Denison et al., 2002). This methods first applied to mineral exploration in1988 (Bonham-Carter et al., 1988) and Subsequently, Van Western (2002) applied the method for Landslide susceptibility assessment. Bayes’ theorem can be written as: Equation (1) P(s│B_i)= (P(B_i│s)×P(s))/(P(B_i)) Where P (Bi | s) is the conditional probability to have Bi given s, P (s) is the prior probability to find s within the study area (AS) and P (Bi) is the prior probability to find the class Bi within the study area AS. In this study landslide susceptibility zonation has been done using several natural and anthropogenic parameters Such as (lithology, distance from fault, distance from river, rainfall, land slope, aspect, land use, vegetation density (NDVI) and sediment transport index (STI) stream power index (SPI) and topographic wetness index (TWI)).Results And DiscussionAfter the Weights classes were obtained using the model for each parameter, Weights was applied to each class in the Arc map software and eventually with overlay parameters was obtained landslide susceptibility maps. The final Maps was classified In 5 susceptibility class using the method of natural breaks (very low susceptibility, low susceptibility, moderate susceptibility, high susceptibility and high susceptibility). According to the results of the model and the map developed in the lithology layer, Most of the weight is allocated to Class B (old alluvial terraces and High alluvial fans). Moderate range among the different classes of land use and north and northwest directions in the aspect parameter Have the greatest impact on landslide occurrence. As well as slope of 20-10 degrees and 10-5 degrees, respectively and in the layer distance from the river, 100 meters from the river have the greatest impact in landslide occurrence.ConclusionAssessment models with using landslides occurred in the area show that with increasing risk class, landslide density in the class increases And 59 % of landslide, has occurred in very high susceptibility class. While the area of this class compared to total area of the region is only 10.5 percent. Although Classes with very low susceptibility, low and moderate susceptibility are included approximately 71 percent Area of a Region, But only a small portion of the landslides occurred (16.7%) in these classes While the roughly 83. 3 percent of landslides occurred in the area are located in the fourth and fifth class (high and very high susceptibility). Due to this can be said that the model has a good functionality in the area terms of the prediction of landslides.Keywords: weight of evidence, siyahrood catchment, Baye's theorem, landslide -
محیط های رودخانه ای به دلیل وجود شرایط مناسب زیستی مانند وجود خاک حاصل خیز و آب در دسترس، همواره مورد توجه انسان ها بوده است. این محیط ها از نظر فعالیت های فرسایشی از مناطق پویا و فعال هستند. شناخت شرایط فرسایش کناری، ترک بستر، تغییرات رخ داده در بستر جریان، الگوی رودخانه و مواردی از این قبیل می توانند کمک مهمی در مدیریت این عرصه از طبیعت باشند. در این پژوهش سعی کرده ایم که با استفاده از تصاویر ماهواره ای (لندست) و داده های توپوگرافیک و زمین شناسی تغییرات مورفولوژیکی رخ داده در دو بخش مکانی از بستر زرینه رود (جیغاتو) را بررسی و ارزیابی کنیم. نرم افزارهای ArcGISو ENVI از مهم ترین ابزارهای مورد استفاده در تحقیق بودند که جهت آماده سازی و استخراج داده ها مورد استفاده قرار گرفتند. طبق نتایج به دست آمده از پژوهش قسمت دوم از منطقه مورد مطالعه که در یک منطقه دشتی واقع شده است، به شدت تحت تاثیر گسل ها قرار دارد و روند کلی جریان رودخانه در چندین نقطه به ناچار تغییر مسیر داده، از مسیر گسل پیروی کرده است. هم چنین الگوی رودخانه در بخش هایی که تحت تاثیر گسل قرار گرفته اند، به صورت مستقیم و در مواردی از نوع سینوسی است. در حالی که در سایر بخش ها الگوی عمومی رودخانه از نوع پیچان رودی است. در سه دوره زمانی مورد مطالعه در هر دو بخش مکانی 1 و 2 از مساحت بستر رودخانه کاسته شده است. به گونه ای که مساحت بستر رودخانه از 5/6 کیلومترمربع به 43/5 کیلومترمربع در بخش 1 و از 19/6 کیلومتر به 87/4 کیلومترمربع در بخش 2 کاسته شده است. میزان فرسایش کناره ای در بخش 1 بین سال 1975 تا 1989 حدود 4/2 کیلومترمربع و بین سال های 1989 تا 2010 حدود 44/2 کیلومترمربع است. این مقدار برای بخش دوم به ترتیب 2 و 49/1 کیلومترمربع است. در مقابل این تخریب بخش های زیادی از رودخانه نیز به دلیل تغییر مسیر و جابه جایی بستر خشک شده و یا به صورت دریاچه های مئاندری در حواشی رودخانه باقی مانده است که برای سال های 1975 تا 1989 و 1989 تا 2010 به ترتیب برابر با 44/3 و 48/2 کیلومترمربع در بخش 1 و برای بخش 2 29/3 و 52/1 کیلومترمربع است.
کلید واژگان: تغییرات مورفولوژیکی, فرسایش کناره ای, تغییر بستر, زرینه رودBecause of providing proper living conditions, high soil fertility and accessibility to water resources fluvial environments have always been considered as desirable areas for human beings. Such areas, especially the stream environments have also been dynamic areas in terms of erosion processes. A study of bank erosions, sedimentation and changes occurring in the current river beds, streams patterns and the like can be an important contribution to the field of nature management. This study has tried to use satellite imagery (Landsat), topographic and geological data, to investigate and assess the morphological changes which have occurred at two parts of the Zarine River (Jigatoo River). ArcGIS and ENVI software were the most important tools which were used to prepare and extract data in this study. According to the results, the second part of the area under study, which is located in a plain area, has been severely affected by the faults, and the direction of the river flow was forced to change path at several points following a fault path. The river pattern at this area is direct and in some cases the sinusoidal in sectors has been affected by the fault, while the general pattern is meander in other parts of the river. In the three time periods considered for the study both intervals number 1 and 2 of the riverbed area show reduction. This is to say that the area of the riverbed has reached 5.6 sq. km to 5.43 sq. km in the part of 1 and 6/19 km to 4.87 in the part 2. The river bank erosion rate between 1975 -1989 and 1989 - 2010 is respectively approximately 4.2 sq. km and 2.44 sq. km in part 1. This value for the second interval is respectively 2 and 1.49 sq. km. As a result of this destruction the large parts of the riverbed has dried due to redirection and relocation or has turned into meander lakes on the margins being respectively 3.44 and 2.48 sq. km in part 1and 3.29 and 1.52 is km in part 2 for the years 1975 to 1989 and 1989 to 2010.
Keywords: Morphological Changes, River bank erosion, Changing the bed Z, arrineh River -
تغییرکاربری زمین در یک حوضه از جمله مهم ترین عوامل موثر بر هیدرولوژی آن محسوب می شود. مدل L-THIA روشی برای ارزیابی آثار درازمدت هیدرولوژیک در یک حوضه است که کاربران می توانند توسط آن تغییرات نسبی را که به واسطه تغییر کاربری در رواناب رخ داده، تعیین کنند. در همین راستا بخش بالادست رودخانه قره سو در استان اردبیل از نظر تغییرات کاربری (1987-2012) و آثاری که بر تولید رواناب منطقه دارد، مورد ارزیابی قرار گرفته است. برای انجام این کار از آمار بارش روزانه چهار ایستگاه، تصاویر ماهواره ای لندست (سنجنده TM و ETM) و نرم افزار تخصصی L-THIA و Arc Map استفاده کرده ایم. نتایج مدل سازی نشان می دهد که در طی 25 سال بر اثر تغییرات کاربری زمین، مقدار رواناب تولیدی در حوضه به طور متوسط 8/1 میلی متر افزایش داشته است که این امر سبب افزایش 86/2 میلیون مترمکعبی حجم رواناب در منطقه شده است. تغییرات کاربری عمدتا در جهت افزایش مناطق مسکونی، کاهش سطح زمینهای جنگلی و مراتع است. در برخی از مناطق مثل دشت اردبیل به دلیل تبدیل مراتع به زمین کشاورزی تغییر کاربری در جهت مثبت عمل کرده و باعث افزایش نفوذپذیری زمین و متقابلا کاهش تولید رواناب در این بخش از منطقه شده است. مدل مذکور با توجه به توان تهیه نقشه پهنه بندی حجم و عمق رواناب، قابلیت مناسبی در نمایش آثار هیدرولوژیک تغییر کاربری و نشان دادن مناطق حساس و سیل خیز را در حوضه دارد.
کلید واژگان: L, THIA, حوضه قره سو, تغییر کاربری, آثار هیدرولوژیکCatchment land use changing in an area is one of the most important factors in hydrology. As a model, L-THIA was designed to assess the long-term impacts on the hydrology of a catchment for researchers who wanted to determine the relative changes in the runoffs from one land-use condition to another. In this regard, upstream section of Gharasoo catchment in Ardabil province has been evaluated in this study in terms of land use change (1987-2012) and the impacts on runoff production. To accomplish this end the research has used daily precipitation data from four stations, Landsat Satellite images (TM and ETM sensor), L-THIA extension software and Arc Map software. Modeling results indicate that during the 25 years, the land use change has caused an average of 1.8 mm increase in the runoff in this catchment. Land use changes mainly increase the expansion of residential areas, and loss of woodland and pastures. In some areas, such as Ardabil plain, due to conversion of pastures into farmland, land use changes have operated in a positive direction increasing the permeability of the ground and have mutually reduced runoff in this part of the catchment. Due to its capabilities in providing a zonation map, the volume and depth of the runoff, the model used in this study has the required ability to show the hydrologic impacts of land use change and demonstrate susceptible areas and flooding in the basin.
Keywords: L-THIA, Gharasoo Catchment, Land use change, Hydrologic impacts -
عدم تعیین محدودیت ها و جاذبه های فصلی یک منطقه می تواند باعث سردرگمی و چه بسا دلزدگی گردشگر از منطقه ای که در فصل نامناسب از آن بازدید بعمل آورده بشود. لذا نیاز بر آن است که در نقشه های گردشگری تقویم گردشگری فصلی هر منطقه نیز مشخص گردد. در این پژوهش به منظور تعیین پهنه های مناسب برای گردشگری در چهار فصل از دو مدل بیوکلیماتیک TCI و تحلیل سلسله مراتبیAHP استفاده گردیده است. نقشه های خروجی شاخص سیستماتیک شرایط اقلیمی را برای گردشگری با استفاده از 7 پارامتر میانگین بارش ماهانه، میانگین دما، میانگین نم نسبی، بیشینه دما، کمینه نم نسبی، میانگین روزانه ساعات آفتابی و سرعت باد مورد ارزیابی قرار می دهد، در حالی که در تحلیل سلسله مراتبی سعی شده اثر شاخص های اقلیمی در میزان اثر گذاری در جاذبه های هر فصل در نظر گرفته شود. نتایج حاصل از تطبیق دو مدل مذکور و مقایسه خروجی ها با واقعیت های موجود در منطقه مشخص نمود که خروجی مدل تحلیل سلسله مراتبی پهنه های واقعی تری نسبت به مدل بیوکلیماتیک در اختیار گردشگران قرار می دهد.
کلید واژگان: گردشگری, شاخص بیوکلیماتیک, تحلیل سلسله مراتبی, شهرستان سمیرمRestrictions and seasonal attractions of the area can lead to confusion and perhaps cut the tourists from the region, the season of the visit is inappropriate. Therefore, it is necessary, suitable tourism zone is specified for each season. In this study to determine the suitable zone for tourism in the four seasons, the two models have been used bioclimatic (TCI) and Analytical Hierarchy Process (AHP). bioclimatic model (TCI), 7 of climatic parameters for climatic conditions, is used.: Average monthly rainfall, average temperature, average relative humidity, Maximum temperature, minimum relative humidity, mean daily sunshine hours and wind speed While the hierarchical analysis, we tried to consider the impact of climate indicators Attractions in every season. Finally, by comparing model output with reality in the region, was determined Analysis of the hierarchical model, suggest that the actual zones more than bioclimatic model, for tourists.Keywords: Tourism, Analysis hierarchy process, Tourism Climate Index, Semirom -
پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی با استفاده از تلفیق مدل هیدرولوژیکی CN و AHP در محیط GIS / مطالعه موردی: حوضه رودخانه بالخلودر این پژوهش به برآورد ضریب رواناب، شناخت عوامل و عناصر موثر در سیل خیزی و پهنه بندی پتانسیل سیلخیزی حوضه آبریز بالخلوچای پرداخته شده است. برای برآورد مقدار رواناب از روش شماره منحنی (CN)، استفاده شده است. برای این منظور ابتدا داده ها و اطلاعات مورد نیاز شامل آمار حداکثر بارش روزانه، نقشه های تراکم پوشش گیاهی، گروه های هیدرولوژیک خاک و کاربری تهیه و وارد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) گردید. با تلفیق اطلاعات فوق، در مدل (SCS) نقشه ( CN ) حوضه، میزان نفوذ (S) و مقدار رواناب (Q) تهیه شد. در نهایت با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی شش فاکتور در نظر گرفته شده شامل: رواناب، گروه های هیدرولوژیک خاک، شیب، کاربری زمین، تراکم پوشش گیاهی و تراکم زهکشی وزندهی شده و با اعمال وزن لایه ها نقشه 55 و 55 ساله( تهیه ،55 ، پهنه بندی پتانسیل سیل خیزی حوضه با دوره بازگشت های مختلف) 5 گردید. نتایج پژوهشی نشان داد که حدود 40 تا 47 درصد مساحت حوضه طی دوره های 5 تا 55 ساله دارای پتانسیل سیل خیزی متوسط بوده و 50 تا 50 درصد دارای پتانسیل زیاد می باشد.کلید واژگان: سیل خیزی, شماره منحنی (CN), پهنه بندی, رودخانه بالخلوIn this research the runoff coefficient and effective elements that affect the floods risk of Balekhlo basin were estimated and studied. In this area (Balekhlo River basin) to estimate the amount of runoff the curve number method (CN) were used. This method is the most common method to predict runoff volume. For this purpose, the data and information required includes: the maximum daily rainfall statistics, maps Density of vegetation, soil and Hydrologic Soil Groups were prepared and entered into Geographic Information System (GIS) environment. Combining these data with the model (SCS), maps (CN) basin, the amount of precipitation (S) and runoff (Q) was prepared. Finally, the hierarchical analytical process was used and six factors include: runoff, hydrological soil groups, slope, vegetation density, land use and drainage density were weighted using AHP method. Finally, the zonation map of flood potential produced with different return periods (5, 15, 25 and 50 years) by weighed layers. Results showed that about 40 to 47 percent of watershed areas, during periods of 5 to 50 years have moderate flooding potential.Keywords: flood risk, Curve number (CN), Zonation, River Balekhlo
-
انتخاب نوع استفاده از اراضی، همواره بخشی از سیر تکاملی جوامع انسانی را تشکیل داده است. بدین معنا که با تکامل تدریجی جوامع انسانی، در نوع نیازهای آنها نیز تغییر ایجاد شده است و درنتیجه جوامع مختلف، به لزوم تغییر در نحوه استفاده از اراضی پی برده اند. بر این اساس مدل ها و روش های متعددی برای تعیین قابلیت اراضی در دنیا ابداع شد که از لحاظ شاخصها و داده های بهکار رفته متفاوت هستند. هدف از این مطالعه، تعیین قابلیت کیفی کشت آبی اراضی منطقه هرمزآباد بر مبنای دو روش طبقه بندی اراضی چند منظوره فائو (FAO) و روش پارامتریک مبتنی بر شاخصهای ژئومورفولوژیکی بر پایه مدل فرآیند تحلیل سلسله مراتبی است؛ و در نهایت پیشنهاد مدل مناسب و مقرون به صرفه چه از لحاظ اقتصادی و چه از لحاظ زمانی برای مناطق مشابه می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که نقشه های خروجی از دو مدل دارای 86 درصد همپوشانی در کلاس های محدودیت مشابه می باشند. با توجه به اینکه مدل فائو چه از نظر زمان و چه از نظر اقتصادی هزینه های بالایی را برای تعیین قابلیت ایجاد می کند، می توان از مدل پارامتریک با توجه به سهولت انجام کار با آن برای مناطق مشابه اقدام به تعیین قابلیت اراضی نمود.
کلید واژگان: ارزیابی قابلیت اراضی, مدل فائو, مدل پارامتریک, هرمزآباد -
پارامترهای طبیعی یکی از عوامل اصلی و تعیین کننده جهات توسعه فیزیکی شهرها و سکونتگاه ها محسوب می شوند. در یک منطقه کوهستانی تاثیر این عوامل به عنوان موانع توسعه دوچندان شده و می تواند مخاطرات طبیعی را نیز به همراه داشته باشد. در این پژوهش سعی شده با شناسائی عوامل تاثیرگذار و ارزیابی آن، جهات بهینه توسعه فیزیکی شهر دیواندره به عنوان یک منطقه کاملا کوهستانی، مشخص شود. برای این کار از 10 شاخص موثر استفاده شده و برای ارزیابی، مدل سازی و پیش بینی نواحی مناسب توسعه کالبدی شهر از مدل منطق فازی استفاده شده است. به طوری که هرکدام از لایه ها با توجه به توابع عضویتی فازی در نرم افزار Arc GIS 9.3 فازی شده اند و سپس عملگر ضرب، جمع و مقادیر مختلف گامای فازی روی این لایه ها اجرا شده است. جهت انتخاب گامای بهینه فازی مقایسه تحلیلی روی پهنه های مناسب وضع موجود شهر بر اساس نقاط بحرانی با پهنه های مناسب حاصل از مقادیر گاما انجام گرفت و مشخص شد گامای 8/0 فازی بیشترین تطابق را با اراضی مناسب وضع موجود شهر دارد. در نهایت نقشه نهایی به 5 کلاس تناسب طبقه بندی گردید و مشخص شد که 24 درصد از منطقه مورد مطالعه (87/28کیلومترمربع) در کلاس با قابلیت تناسب مطلوب و 7/56 درصد از منطقه (68 کیلومترمربع) در کلاس تناسب نامطلوب قرار می گیرد. بر اساس نقشه نهائی طبقه بندی می توان نتیجه گرفت که پهنه های مساعد جهت توسعه فیزیکی آتی شهر دیواندره بیشتر در بخش شرقی، تا حدودی نیز بخش شمالی و جنوب شرقی به صورت پراکنده وجود دارند.
کلید واژگان: مکان یابی, توسعه فیزیکی شهری, منطق فازی, سیستم اطلاعات جغرافیایی, شهر دیواندرهNatural parameters are the main and defining factors in physical development aspects of the cities and habitats. The effects of these factors as developmental obstacles are doubled in a mountainous region and can cause natural hazards. In this study we tried to identify the optimal directions of physical development in Divandareh as a mountainous region through recognizing and evaluation of influential factors. To do so, 10 effective indices are used and for evaluation, modeling and predicting the suitable areas of physical development of the city, the fuzzy logic model is used so that each layer are entered into the ARC GIS 9.3 software. And then product, sum and various amounts of Fuzzy gamma operator are implemented in these layers.. Analytical comparison on suitable zones of the present situation of city based on critical points with appropriate zones obtained from gamma amounts were done in order to select the optimal fuzzy gamma and it was identified that 0.8 fuzzy gamma has the maximum compatibility with the suitable lands for existing condition of the city. Then final map was grouped into 5 classes and it was determined that 24 percent of the study area (28.87 km2) is located in the class with the high suitability. 56.7 percent of the area (68 km2) is located in a unfit suitability class. Based on the final classified map of we can conclude that the suitable zones for future physical development of Divandareh are mostly located in east, partly in northern and south-eastern areas in a disperse manner.
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.