فهرست مطالب امیررضا اشرفی
-
علامه طباطبائی، عالم نام آور حوزه علمیه قم، از بزرگ ترین اندیشمندان و مفسران جهان اسلام در سده اخیر است. این مقاله به روش توصیفی تحلیلی نقش ایشان را در حوزه علمیه قم به مثابه مفسری برجسته بررسی کرده است. احیای تفسیر و فرهنگ قرآن و مقابله با فرهنگ های مهاجم، پاسخ گویی به نیازهای زمان با قرآن، مبارزه با جریان های انحرافی در تفسیر، و ترویج و تحکیم «تفسیر قرآن به قرآن» از مهم ترین خدمات ارزشمند علامه در حوزه علمیه قم است. روش تفسیری نویسنده در «المیزان فی تفسیر القرآن» ویژگی هایی دارد که به نام ایشان در حوزه علمیه قم ثبت و از آنجا در جهان اسلام منتشر شده است. استفاده کم نظیر از سیاق و سایر آیات، تکیه ویژه بر محکمات، تفسیر غایت محور و توحیدبنیان، دسته بندی بدیع موضوعات قرآن و عنایت خاص به احادیث اهل بیت (ع) از جمله این ویژگی هاست.
کلید واژگان: علامه طباطبائی, المیزان فی تفسیر القرآن, مفسران سده چهاردهم, تفسیر قرآن به قرآن, تفسیرتوحیدبنیان, تفسیر غایت محور, غرر آیات} -
منشا خداباوری در انسان از دیرباز مورد توجه اندیشمندان ادیان الهی، علوم تجربی و فلسفی بوده است؛ از دیدگاه آیت الله مصباح یزدی و عمده اندیشمندان مسلمان، خداباوری در انسان، امری فطری است که منشا آن نحوه آفرینش انسان است. به باور داوکینز پیدایش انسان در زمین، بی نیاز از خدای آفریننده است؛ وی اعتقاد به خدای آفریننده را توهمی ویروس گونه می داند که در اذهان بشری در واحدی به نام «مم» جایگزین نظریات علمی شده و به مرور زمان توسعه یافته است؛ مستند اصلی وی در این دیدگاه، نظریه تکامل است. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی به مقایسه و ارزیابی دیدگاه های آیت الله مصباح یزدی و ریچارد داوکینز درباره منشا خداباوری در انسان می پردازد. طبق این پژوهش نظریه داوکینز به خلاف دیدگاه آیت الله مصباح یزدی در زمینه منشا خداباوری در انسان در مبانی هستی شناختی، معرفت شناختی دچار خلل های جدی است.
کلید واژگان: خداباوری, آتئیسم, منشا خداباوری, آیت الله مصباح یزدی, ریچارد داوکینز, آفرینش مستقل انسان, نظریه تکامل} -
مطابق آیات قرآن، تقدیر فراگیر الهی همه پدیده های هستی، از جمله افعال انسان را دربر می گیرد و همین فراگیری شبهه جبر را زنده می کند. این مقاله با رویکردی تحلیلی توصیفی نقش انواع تقدیرهای الهی را در افعال اختیاری انسان براساس آیات قرآن با تاکید بر دیدگاه علامه مصباح یزدی واکاوی می کند. حاصل بررسی نشان می دهد که تقدیرهای سطح نازل در قالب عوامل وراثتی و محیطی هرچند در انتخاب انسان موثرند، اما موجب سلب اختیار او نمی شوند. تقدیرهای سطح عالی هم عرض اراده انسان نیستند تا مانع اراده و اختیار او باشند. تقدیرهای عام و خاص الهی نیز هرچند انسان را به سوی انجام مسیولیت هایی خاص سوق می دهند، اما اختیار و اراده را از انسان نمی ستانند.
کلید واژگان: اختیار, قضا و قدر, تقدیر, سرنوشت, نقش تقدیر در اختیار, تقدیر سطح عالی, تقدیر سطح نازل, تقدیر عام, تقدیر خاص} -
از مهم‌ترین عوامل کمال انسان در قرآن، توبه است؛ این پژوهش می‌کوشد نقش توبه را در کمال انسان به لحاظ بینشی، گرایشی و رفتاری به روش تفسیر موضوعی واکاوی کند؛ حاصل بررسی اینکه توبه از بعد بینشی موجب افزایش بصیرت انسان نسبت به زشتی و نافرجامی گناه و متقابلا زیبابی و خوش‌فرجامی طاعت می‌شود؛ همچنین قرار گرفتن در مسیر توبه موجب درک عمیق‌تر برخی اوصاف و افعال خداوند مانند توابیت، رحمت و شفاعت می‌شود؛ توبه از بعد گرایشی موجب فزونی محبت الهی، تعدیل غرایز حیوانی، کاهش میل به گناه، تقویت امید به فلاح، نجات از اندوه و بلا می‌گردد؛ تسلیم شدن در برابر حق و حقیقت و تلاش در جهت تبیین آن برای دیگران، استقامت در برابر گردن‌کشان و ستمکاران، برپایی نماز، پرداخت زکات، تلاش در جهت پالایش روح، رعایت انصاف، شکر نعم الهی، از کمالات رفتاری توبه‌اند.
کلید واژگان: نقش توبه, آثار توبه, کمال انسان, کمال بینشی, کمال گرایشی, کمال رفتاری} -
چگونگی خلقت انسان و تفاوت او با سایر جانداران از مسایل مهم دانش انسان‌شناسی است؛ برخی مکاتب تجربه‌گرا با تنزل جایگاه انسان در نظام خلقت، او را در ردیف حیوانات شمرده و تفاوت او را با حیوانات به اموری مانند بزرگی و پیچیدگی مغز و سرعت و تنوع فعالیت‌های ذهنی‌اش تقلیل داده‌اند. این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی درصدد بررسی تفاوت انسان با حیوان است. از نظر قرآن کریم، تفاوت اصلی انسان با حیوان در برخورداری از روحی متمایز است. انسان افزون بر تفاوت در خلقت نخستین و ماده خلقت، در مرحله‌ای از آفرینش با دریافت حقیقتی متعالی به نام «روح» هویتی متفاوت از حیوانات یافته است. برخورداری از بینش‌ها و گرایش‌های متعالی، توانایی تشخیص ارزش‌ها، اندیشه‌ورزی و توان حل مسیله، امکان ترجیح گرایش‌های متعالی، بهره‌مندی از قدرت بیان، توان فناوری، قدرت اجتماعی، خلاقیت و استعداد هنری، ظرفیت جانشینی خدا، و تقرب الهی از ویژگی‌ها انسان است.
کلید واژگان: تفاوت انسان و حیوان, تفاوت در آفرینش, برتری انسان, کرامت انسان, آیت الله مصباح یزدی} -
باور به معاد، از اصول اعتقادی دین اسلام و از عوامل اصلی نیل انسان به کمال و سعادت ابدی است. پژوهش حاضر که به روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد تفسیر موضوعی سامان یافته، در پی پاسخ به این پرسش است که باور به معاد، چه نقشی در گرایش‌های انسان دارد؟ حاصل بررسی این است که اعتقاد به معاد از راه‌های گوناگون نظیر ایجاد خداترسی، میل به حق و پذیرش آن، محبت‌ورزی برای خدا، امید به خدا و رحمت‌های الهی، آرامش روانی، عبرت‌پذیری، پرهیز از دنیاطلبی، میل به انفاق و دوری از بخل، دغدغه رسیدگی به محرومان و مهار هوای نفس در رشد و تعالی گرایش‌های انسان موثر است.
کلید واژگان: معاد, معادباوری, تعالی گرایش ها, کمال انسان, آثار معادباوری} -
بشر امروز در شناخت بسیاری از مسایل انسان‌شناختی، ازجمله نیازهای واقعی انسان به خطا رفته و آن را به اموری حیوانی تقلیل داده و همین خطا او را به ورطه بحران هویت و فساد کشانده است. از دیدگاه قرآن کریم، انسان نیازهایی فرامادی و متعالی دارد و کمال او در گرو تامین همین نیازهاست. پژوهش حاضر به روش توصیفی تحلیلی مبتنی بر تفسیر موضوعی به بررسی بنیادی‌ترین نیازهای متعالی انسان از منظر قرآن می‌پردازد؛ طبق این پژوهش، بنیادی‌ترین این نیازها عبارتند از: نیاز به دین و ابعاد آن، یعنی خداشناسی، راه و راهنماشناسی و معادشناسی؛ همچنین انسان برای رشد و تعالی روحی نیازمند پرستش خداوند و رعایت احکام و ارزش‌های الهی است؛ عزت‌خواهی، کرامت‌طلبی و فضیلت‌‌‌‌‌خواهی و همچنین آرامش روحی، شادی معنوی و محبت حقیقی که در سایه حیات طیبه دینی میسر می‌گردد، بخشی دیگر از همین نیازهاست. چگونگی تامین صحیح این نیازهای متعدد و متنوع، در حقیقتی به نام دین الهی به انسان عرضه شده است.
کلید واژگان: نیاز متعالی, نیاز به دین, نیاز به اعتقادات دینی, عزت خواهی, کرامت طلبی, لذت معنوی}Marifat, Volume:29 Issue: 11, 2021, PP 55 -66Mankind today has erred in recognizing many anthropological issues, including the real needs of man and he has reduced it to animal matters, and this mistake has plunged him into the abyss of identity crisis and corruption. From the point of view of the Holy Quran, man has transcendental needs and his perfection depends on providing these needs. Using a descriptive-analytical method and focusing on thematic interpretation, this paper studies the most basic human needs from the perspective of the Quran. According to this research, the most basic human needs are: the need for religion and its dimensions, (i.e., theology, recognition of divine messengers and Imams and resurrection), worshipping, dignity, virtue, as well as peace of mind, spiritual happiness and true love, which are made possible in the shadow of a good religious life. These needs are met in religion.
Keywords: transcendent need, need for religion, need for religious beliefs, self-respect, dignity, spiritual pleasure} -
اعتدال در اسلام مفهومی ارزشی تلقی شده است. چنین مفهومی بدون تعریف و شناخت معیار و حد و مرز آن، می تواند دچار کج فهمی یا سوء استفاده واقع شود. پژوهش حاضر می کوشد با رویکردی معناشناسانه، به بررسی نگرش قرآن درباره پدیده اعتدال و معیار آن بپردازد. بررسی آیات قرآن نشان می دهد که هرچند واژه اعتدال در قرآن نیامده است، اما واژه هایی مانند عدل، حنف، قصد، اقتصاد و استقامت در برخی کاربردهای قرآنی، تداعی گر مفهوم اعتدال اند؛ به عکس، واژه هایی مانند غلو، ظلم، جور و اسراف، با آن تقابل معنایی دارند. با بررسی معناشناسانه این واژه ها به دست می آید که در قرآن واژه های معادل اعتدال، با مفاهیم پایه ای تری مانند توحید، حق و عدل پیوندی عمیق دارد. معیار و مرز اعتدال از منظر قرآن، التزام به توحید، رعایت حق و عدل، و خارج نشدن از صراط مستقیم بندگی خداست.کلید واژگان: اعتدال, اعتدال در قرآن, معناشناسی اعتدال, واژگان معادل اعتدال, واژگان مقابل اعتدال, معیار اعتدال, تفسیرالمیزان}Moderation in Islam has been considered as a value concept. Such a concept can be misunderstood or misused without defining and recognizing its limits and boundaries. The present study seeks to study the Quran's attitude toward the phenomenon of moderation and its criterion with a semantic approach. The review the Quran verses shows that although there is no word for moderation in the Quran, words and phrases such as justice, truth of religion, intention, economy and endurance, in some Quranic applications, convey the concept of moderation; on the contrary, words like exaggeration, cruelty, oppression, and prodigality have a semantic contrast. Semantically examining these words, it is achieved that in the Quran, words equivalent to moderation, have a deeper connection with more fundamental concepts such as monotheism, right and justice. From the perspective of the Quran, the criterion and boundary of moderation, is commitment to monotheism, observing the right and justice, and not going out of the direct righteousness of God's servitude.Keywords: Moderation, Moderation in the Quran, the Semantics of Moderation, Words for Moderation, Words against Moderation, Moderation Criterion, Tafsir Al-Mizan}
-
قرآن کریم، رفتارهای خوب و بد آدمی را به ویژه اگر به شکل عادت درآمده باشد در سعادت یا شقاوت او موثر می داند؛ ازاین رو، برای سوق دادن انسان ها به رفتارها و عادات پسندیده و اصلاح رفتارها و عادات ناپسند، از روش های گوناگونی یاد کرده است. این مقاله به شیوه تفسیر موضوعی این روش ها را بررسی می کند. نتیجه بررسی نشان می دهد که قرآن کریم برای اصلاح عادات ناپسند انسان از روش هایی مانند: آگاهی بخشی و انذار، به کارگیری اصل تدریج، روش مقابله به ضد، ارائه الگو، تلقین، مشارطه، ترک محیط، تغییر مولفه های عادت، کنترل مبادی ورودی قلب، تقویت اراده، تشویق و تنبیه، استفاده کرده است.کلید واژگان: عادات ناپسند, روش اصلاح عادات ناپسند, اصلاح عادات ناپسند در قرآن}Marifat, Volume:28 Issue: 2, 2019, PP 87 -98The Holy Quran considers an effective potential for good and bad behaviors - especially the habituated ones - in the human being's happiness or prosperity. Hence, various methods have been used to drive people into good behaviors and habits and to modify bad behaviors and habits. Using a thematic interpretation method, this paper has analyzed this issue. The findings show that, the Holy Quran has used methods such as informing, warning, applying the principle of gradual education, counteracting method, presenting an example, indoctrination, musharata (setting out conditions for doing good deeds and avoid bad deeds), leaving the environment, changing the habit patterns, controlling the entrances of the heart, strengthening the will, reward and punishment.Keywords: bad habits, the methods of modifying bad habits, modifying bad habits in the Quran}
-
توحید به معنای اعتقاد به یگانگی خداوند، هنگامی در جامعه برپا می شود که آثارش در رفتار افراد جامعه پدیدار گردد. این مقاله درصدد تبیین مهم ترین عوامل برپایی توحید در جامعه با تاکید بر آیه 29 سوره فتح است. حاصل بررسی اینکه عواملی چون همگامی با رسول خدا، صلابت در برابر کفار، مهربانی با مومنان، اقبال به نماز و معنویات و تلاش پیگیر برای تحکیم پایه های عزت و قدرت مسلمانان از مهم ترین عوامل اقامه توحید است. روند اقامه توحید در جامعه با پذیرش ولایت الهی آغاز می شود؛ اجتناب از بندگی طاغوت، پرهیز از تکیه بر ستمگران، استقامت در برابر فتنه های دشمنان و نیز تکیه بر استعدادهای درونی و استمداد از عنایات ولی خدا و طلب نصرت الهی موجب تداوم اقامه توحید در جامعه می گردد.کلید واژگان: توحید, اقامه توحید, توحید در جامعه, عوامل اقامه توحید}Towhid (monotheism), which means believing in the unity of God, is established when its effects appear in the behavior of the people in society. This paper attempts to explain the most important factors of monotheism and the general process of monotheism in society based on verse 29 of Fath chapter and the analysis of the other verses related to thematic interpretation method. The research results show that factors such as following the Messenger of Allah, rigor and solidity against infidels, kindness to believers, paying attention to prayer and spirituality, and continuous effort to consolidate the foundations of Muslims dignity and power are among the most important factors of monotheism. On the other hand, the process of establishing monotheism in society begins by accepting divine authority, and continues by avoiding servitude to tyranny and reliance on oppressors, endurance against the enemies seditions, relying on inner abilities, seeking help from the Friend of God and asking for divine support.Keywords: monotheism, establishing monotheism, monotheism in society, factors contributing to the establishment of monotheism}
-
از پرسش های مهم معاصر درباره زبان قرآن، معناداری و معرفت بخشی آن است. این مسائل در عصر علامه طباطبایی به طور جدی در محافل علمی به ویژه حوزه های علمیه مطرح نبوده اند، اما مفسر المیزان اشاراتی راهگشا در پاسخ به آنها داشته است. معناداری به باور علامه، ویژگی قابلیت انتقال مقصود مشخص گوینده به ذهن مخاطب هم زبان است. بر پایه این معیار، تمام گزاره های قرآنی اعم از اخباری و انشایی، معنادارند. به باور علامه اتکای صرف بر معیارهای تجربی در معناداری یک گزاره خواه در شکل «تحقیق پذیری تجربی» و خواه «ابطالپذیری» صحیح نیست. معیار معناداری گزاره های متافیزیکی متون دینی، قابلیت اثبات با معیارهای عقلی است. با این معیار، گزاره های قرآنی و دیگر متون دینی معنادارند. شناختاری بودن زبان قرآن ادله درون متنی و برون متنی فراوانی دارد؛ دوری قرآن از اختلاف، هماوردخوانی قرآن در ابعاد گوناگون، انعکاس علم و حکمت الهی در آن، توصیف قرآن به حق و حکیم و برهان پذیر بودن گزاره های قرآن از جمله این ادله و شواهد است.کلید واژگان: معناداری, معرفت بخشی, شناختاری بودن, واقع نمایی, دلایل واقع نمایی, گزاره های قرآنی, علامه طباطبایی}One of the most important contemporary questions about the language of the Quran is its meaningfulness and cognitivity. In the era of Allamah Tabatabai, these issues have not been seriously addressed in scientific circles, especially in the seminaries. According to Alameh, meaningfulness is the ability to transfer the speaker's intent to the mind of the listener. Based on this criterion, all the Quranic propositions, including the reporting and the imperative statements, are meaningful.
According to Allamah, mere reliance on positivistic criteria in meaningfulness of a proposition, either in the form of "positivistic verifiability" or "falsifiability", is not correct.
The criterion for meaningfulness of metaphysical propositions in religious texts is its susceptibility to be proved by rational criteria. Through this criterion, the propositions of the Quran and other religious texts are meaningful.
The cognitivity of the Quranic language has many internal and external proofs; among which are, the challenges of the Quran, its being away from any discrepancy in various dimensions, the reflection of the divine knowledge and wisdom in it, describing the Quran as truth and wise and the demonstrability of the Quranic propositions.Keywords: meaningfulness, cognitivity, realism, reasons for realism Quranic propositions, Allamah Tabatabai} -
خداوند در آیاتی، از آفرینش انسان در بهترین شکل سخن گفته؛ اما در برخی آیات، همچون آیه 19 سوره معارج، گویا از نوعی کاستی در آفرینش وی از جمله صفت «هلوع» به معنای «حریص» خبر داده است. سر نسبت دادن این تعبیر به انسان چیست؟ آیا این ویژگی در سرشت انسان جای گرفته است؟ اگر چنین است، چگونه با آفرینش انسان در «احسن تقویم» و هدف آفرینش انسان (رسیدن به کمال قرب الهی) سازگار است؟ این مقاله به نقد و بررسی دیدگاه مفسران درباره آیه 19 سوره معارج پرداخته و به این نتیجه دست یافته که وجود این وصف در انسان به خودی خود رذیلت یا فضیلتی برای او نیست؛ بلکه این وصف با توجه به متعلق ارادی آن می تواند فضیلت ساز یا فضیلت سوز باشد.کلید واژگان: سرشت انسان, فضایل انسانی, رذایل انسانی, صفت هلوع, هلوع در قرآن}In some verses, God has spoken of the creation of man in the best form, but in some other verses, like verse 19 of Surah Al-Maarij, it seems as if it speaks about a kind of shortcoming in his creation such as "Holu" which means "greedy". What is the mystery behind ascribing this attribute to man? Is this feature embedded in mans nature? If so, how is this attribute compatible with the creation of man in the "best calendar" and the aim of mans creation (achieving the perfection of nearness of God)? This paper examines the views of commentators on the verse 19th of Surah Al-Maarij and concludes that in itself, this attribute in mans nature is not considered as a vice or virtue; it is rather a voluntary feature which can strengthen or weaken the virtues of man.Keywords: man's nature, man's virtues, human vices, attribute of Holu', Holu in the Quran}
-
متن کاوی موضوعی قرآن کریم، رویکردی جدید در «پردازش ارتباطات معنایی» میان آیات قرآن کریم است، که با استفاده از ابزارهای داده کاوی رایانه ای به این کاوش می پردازد. با استفاده از مبانی تفسیری علامه طباطبایی در نگاه موضوعی و نگاه غایت محور، یک پیکره موضوعی از آیات قرآن تشکیل دادیم که شامل بخشی تفسیری (برای ارزیابی نتایج) و بخشی تشخیصی (با کدگذاری موضوعی آیات برای ورود به الگوریتم های رایانه ای) است. موضوعات این پیکره، مبتنی بر بیان علامه در مقدمه المیزان، شامل هفت موضوع ذیل است که با نظمی توحیدی، نظام معنایی جامعی را تشکیل می دهند: ذات و اسماء الهی، وسایط الهی، افعال الهی، انسان قبل از دنیا، انسان در دنیا، انسان بعد از دنیا، هدایت انسان به سوی خدا (با ولایت توحیدی، اوصاف اخلاقی و احکام شرعی).
برای اثبات معنادار بودن طرح متن کاوی موضوعی، آن را بر سوره «حجر» (در مدل سوره)، و آیات تفسیری مرتبط با آیه 21 حجر (در مدل آیات مرتبط) اجرا نمودیم، و در ده آزمون داده کاوی برخی ارتباطات معنایی را کشف کردیم، که به دلیل محدودیت گنجایش مقاله، تنها نتیجه معنادار سه آزمون مطرح شده است.
کلید واژگان: داده کاوی, متن کاوی, قرآن کریم, رده بندی موضوعی, ارتباطات معنایی, تفسیر المیزان}Thematic content analysis of the Quran is a new approach in “processing meaning relationships” among Quranic verses, which is applied by using computerized data analysis tools. Using Allamah Tabatabaii’s interpretive principles in thematic and finalist view, a thematic collection of Quranic verses was made, which includes an interpretive part (in order to evaluate the results) and a differentiating part (by thematic codifying of verses in order to enter into computer algorithms). Based on Allamah’s sayings in the introduction of Al-Mizan, the themes of this collection includes following seven subjects which form a comprehensive meaning system, with a unitary order: divine essence and names, divine intermediaries, divine acts, man before the world, man in the world, man after the world, guiding man towards God (with divine authority, moral attributes, and legal injunctions).The project of thematic content analysis was applied to the Chapter “the Rock” (in the model of verse) and interpretive verses related to verse 21 of the Chapter “the Rock” (in the model of related verses) and some meaning relationships was found in ten data analysis tests. Only the meaningful results of three tests are provided in this paper due to its limited capacity.Keywords: data analysis, content analysis, the Glorious Quran, thematic classification, meaning relationships, Al, Mizan Commentary} -
یکی از مسائل اساسی در فلسفه سیاسی اسلام، مولفه های مشروعیت حاکمیت است. مراد از «مشروعیت» در این نوشتار، توجیه عقلانی «اعمال سلطه و اطاعت»، و مراد از مولفه های آن عناصری است که به موجب آن، حاکم یا حاکمان یک جامعه از حق صدور فرمان و اطاعت برخوردار می شوند. با توجه به اینکه حاکمیت الهی در دو حوزه تکوین و تشریع در سراسر قرآن تبیین شده است، در این پژوهش، به روش تفسیر موضوعی به واکاوی این موضوع در آیات قرآن اقدام شده و عناصری همچون «برتری ذاتی»، «سلطه و مالکیت حقیقی»، «علم خطاناپذیر»، و «حق تصرف در قلمرو حکومت»، که ازجمله مولفه های حق حاکمیت در نگاه قرآن است، بررسی شده است.
کلید واژگان: مشروعیت, حاکمیت, فلسفه, مالکیت, سلطه, علم, حکومت}One of the fundamental issues of political philosophy in Islam is the question of components of legitimacy of sovereignty. In this paper, “legitimacy” means rational justification of “exerting authority and obedience” and its components means the elements according which a ruler or rulers of a society enjoy the right of issuing a command and of being obeyed. Given the fact that divine sovereignty is explained in terms of creation and legislation in the Holy Quran, the present paper, using a thematic interpretation method, refers to the Quranic verses and reviews such elements as “inherent superiority”, “real authority and ownership”, “infallible science”, and “the right of manipulation in the realm of government” which are, according to the Quran among the components of the right of sovereignty.Keywords: legitimacy, sovereignty, philosophy, ownership, authority, science, governance} -
علامه طباطبایی از برخی آیات قرآن، نظریه استقلال دلالی قرآن را استنباط کرده و آن را مبنای روش تفسیری خود قرار داده است. این مقاله درصدد تبیین این نظریه، بررسی نقش آن در روش تفسیری علامه و پاسخ به برخی نقدهاست. به باور علامه، قرآن در آن حدی که درصدد بیان آن است، به مبینی غیر خود نیاز ندارد؛ اما تبیین جزئیات، مصادیق و بطون آیات قرآن نیازمند تبیین معصوم(ع) است؛ لکن این نیازمندی، در جهت تبیین مطالبی است که قرآن عهده دار بیان آنها نبوده است.
کلید واژگان: استقلال دلالی قرآن, تفسیر قرآن به قرآن, جایگاه روایات در تفسیر قرآن}'Allamah Tabatabaii has inferred the theory of indicative autonomy of the Quran form some Quranic verses and made it as the basis for his commentary method. The present paper seeks to explain this theory, investigate its role in 'Allamah Tabatabaii's commentary method and reply to a number of criticisms. 'Allamah Tabatabaii believes that the Quran is in need of nothing other than the very Quran to explain the meaning of its content. However, for demonstrating the details, instances and inner dimensions of Quranic verses, there is a need to refer to infallible Imam's explanations. This need, however, arises when dealing with the issues which the Quran has not explained them.Keywords: indicative autonomy of the Quran, interpreting the Quran by Quran, the position of traditions in the Quran commentary} -
به شیوه معناشناسی تاریخی «صلوه» مقاله حاضر درصدد تبیین جایگاه معنایی واژه کانونیو توصیفی با الهام از روش ایزوتسو است. در معناشناسی تاریخی به معنای اصلی ماده صلوه با استناد به اشعار عصر جاهلی، کتب تاریخی و تفسیری توجه شده است. در معناشناسی توصیفی نیز ارتباط معنایی واژه صلوه با واژه های هم نشین و جانشین در قرآن بررسی شده است. حاصل مطالعه ی تاریخی اینکه اعراب جاهلی صلوه را نوعی نیایش و عبادت می شناخته اند. مطالعه توصیفی نیز نشان می دهد که صلوه در کاربرد وحیانی بر محور جانشینی با واژه هایی مانند دعا، ذکر، تسبیح و بر محور هم نشینی با واژه هایی مانند اقامه، صبر، خاشعون در یک حوزه معنایی قرار می گیرد. یکی از نتایج مهم بررسی توصیفی، آشکار شدن پیوند معنایی عمیق صلوه با سایر واژه های هم حوزه در قرآن است. این پیوندها باعث شده تا صلوه کاملا تحت تاثیر کلمات مجاور و نظام معنایی مستقر در آن قرار بگیرد و با معنایی متمایز و متعالی به حیات خود ادامه دهد.
کلید واژگان: معناشناسی, صلوه, حوزه معنایی, رابطه جانشینی واژه ها, رابطه هم نشینی واژه ها}Following the methodology of Izutsu, the present article seeks to explain the semantic position of Salat as a focal word based on historical and descriptive semantics. In historical semantics, the basic meaning of the root is taken into consideration relying on the poetry of the Days of Ignorance, historical books, and Quranic commentaries. In descriptive semantics, the semantic relation of the term "Salat" with its syntagms and substitutes in the Quran is analyzed. The outcome of the historical study is that ignorant Arabsconsidered Salat as a devotion and supplication. The descriptive study shows that Salat in its revealed usage is put in the semantic field of such words as supplication, remembrance, and glorification of God, in terms of paradigmatic axis. It is also placed in the semantic field of performance, patience, and modest ones, in terms of syntagmatic axis. One of the important results of the descriptive study is revealing the deep semantic link of Salat with other terms of the same semantic field. These links have causedSalat to be influenced completely by the neighboring words and continue its life in a distinct and transcendent meaning. -
چگونگی فهم مفردات قرآن در فرآیند تفسیر، تابع ضوابطی است و از مبانی خاصی ریشه می گیرد. این مقاله با واکاوی متن تفسیر المیزان درصدد به دست دادن مبانی فهم مفردات قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی و بیان تاثیر آن در تفسیر قرآن است. به باور علامه: 1. خصوصیات مصادیق مفردات الفاظ قرآن، خارج از موضوع له آنهاست. این امر امکان اطلاق حقیقی یک واژه بر مصادیق متعدد و به ظاهر متفاوت را فراهم می سازد. 2. مفردات قرآن در آیات مرتبط با صفات خدا و عالم آخرت غالبا در مصادیقی ماورایی و متعالی به کار رفته اند؛ ازاین رو مصادیق رایج و عرفی این واژگان، نباید ذهن مفسر را از توجه به معانی متعالی آنها منصرف نماید.3. به علت تحول معنایی برخی واژگان در گذر زمان، معنای آنها در عرف قرآن متفاوت از معنایی رایج آنها در میان عرب زبانان است، معیار فهم درست این گونه مفردات، کاربرد رایج آنها در عصر نزول است. 4. برخی مفردات در عرف قرآن معنای ویژه ای یافته اند که باید در تفسیر مفردات قرآن مورد توجه قرار بگیرد.5. بسیاری از واژگان دخیل، در زبان عربی معنایی تازه یافته اند، معنای این قبیل واژگان باید با توجه به کاربردهای آن در زبان و ادبیات عرب فهم شود.
کلید واژگان: مفردات قرآن, مبانی فهم مفردات, تحول معنایی واژگان, واژگان دخیل, تفسیر المیزان, علامه طباطبایی}The quality of understanding the terminology of the Quran in the process of interpretation follows certain principles and proceeds from definite foundations. Analyzing the text of almizān commentary، the present article seeks to reach the foundations of understanding the quranic terminology from the perspective of Allāma tabātabāi and state its influence in the exegesis of the Quran. Allāma holds that 1. Qualities of the referents of Quranic terms are beyond their original significations. this paves the way for literal return of single term to various referents seemingly different. 2. Quranic terms in verses concerning divine qualities and the hereafter are mainly used in metaphysical and transcendental referents. Thus، customary and conventional referents of these terms should not prevent the commentator from their metaphysical or transcendental referents. 3. The semantic development of certain Quranic terms by the passage of time has given rise to meaninings in the Quran different from those current in the usage of the Arab community. So the criterion for proper understanding of these terms is recognition of the prevalent usage of them at the age of revelation. 4. Some of terminology within the Quranic context carry a particular meaning. Therefore، we need to consider this particularity in understanding Quranic terminology. 5. A large number of foreign vocabulary have acquired new meanings in Arabic. The meanings of such words should only be reached through their usages in Arabic language and literature.Keywords: terminology of the Qruan, foundations of understanding Quranic terminology, Semantic development of terms, foreign} -
مقاله پیش رو به تبیین برخی پیوندهای معنایی آیات قرآن از دیدگاه علامه طباطبایی می پردازد. از دیدگاه علامه، قرآن آینه وار حقایق پیوسته جهان هستی را بازمی تاباند؛ از این رو، معارف آن، همچون حقایق هستی، پیوسته، مصدق و مفسر یکدیگرند. تمام آیات قرآن در پرتو هدف واحد هدایت انسان ها با هم پیوند دارند؛ آیات هر سوره را نیز غرض واحدی به هم متصل می سازد؛ به علاوه، میان آیات یک سوره که با هم نازل شده اند، پیوندی وثیق وجود دارد. آیات محکم قرآن، که از دلالتی صریح برخوردارند، مرجع فهم کتاب و رفع تشابه از آیات متشابه اند. به باور علامه، معارف قرآن چون شبکه ای به هم پیوسته اند که آیات توحیدی در مرکز آن قرار دارد و در پرتو آنها آیات دیگر فهمیده می شود. پیوندهای معنایی آیات، تک وجهی نیست؛ دست کم میان برخی آیات پیوندهای چندگانه برقرار است. حاصل هر پیوند، آفرینش معنایی نو و رویش معرفتی تازه است. حتی میان واژگان قرآن نیز پیوندهای ویژه ای برقرار است و هر واژه معنای دقیق خود را در ارتباط با واژگان دیگر بازمی یابد. بدون توجه به این پیوندها نمی توان به فهم صحیح و دقیقی از قرآن دست یافت.
کلید واژگان: پیوستگی آیات, پیوند معنایی آیات, نظم آیات, فهم قرآن, علامه طباطبایی, تفسیر المیزان}The present article deals with certain semantic links among the Quranic verses from Allama Tabatabai’s perspective. In Allama’s view, the holy Quran reflects the coherent facts of the universal existence like a mirror. Thus its teachings are coherent, and interpreting one another just as the facts in the universe are. The whole verses of the holy Quran are linked in the light of the unique aim of guiding men. The verses within each Sura are also linked through a single or common purpose. In addition, there is a firm link among each Sura’s verses which are revealed all at once. The firm verses of the Quran having an explicit signification are the source or the reference in understanding the holy Book and removing ambiguity from ambiguous verses. Allama holds that the teachings of the Quran play as a closely – linked network the center of which being the verses concerning Tawhid. Other verses are understood in the light of these central verses. The semantic links are not unidimensional. At least, there are manifold links among certain Quranic verses. The outcome of each link is the emergence of a new meaning and a fresh piece of knowledge. There are even particular links among Quranic words. Each word acquires its sense in relation with other words. An accurate and authentic understanding of the Quran is not possible without due consideration of these links.Keywords: coherence of verses, semantic links among verses, order of verses, understanding the Quran, Allama Tabatabai, al, Mizan commentary} -
این مقاله به بررسی و تحلیل دیدگاه علامه طباطبایی در باب آفریننده الفاظ و عبارات قرآن و بیان ادله آن می پردازد. به عقیده علامه طباطبایی، الفاظ و عبارات قرآن عینا از جانب خداوند متعال نازل شده است و دیدگاه هایی که معانی قرآن را از جانب خداوند می دانند، ولی انتخاب الفاظ و چینش آنها را به فرشته وحی یا پیامبر اکرم نسبت می دهند، نادرست اند. به باور علامه، آیاتی که دیگران را به تحدی و هماوردی با قرآن فرا می خواند، آیات حاکی از تبعیت محض پیامبر از وحی الهی، آیات حاکی از نزول قرآن به زبان عربی، تقسیم آیات به محکم و متشابه، و نیز برخی آیات دیگر، همگی دلالت بر این دارند که الفاظ و عبارات قرآن عینا از جانب خداوند نازل شده است. به عقیده علامه، الهی بودن الفاظ و عبارات قرآن موجب شده که متن قرآن کاملا به دور از تسامح و تساهل، اختلاف و تناقص اندیشه ها و باورهای باطل و دقیقا وافی به مقصود الهی باشد. صاحب تفسیر «المیزان» به این مبانی توجه کرده و کوشیده تا حد امکان دقایق و ظرایف الفاظ و عبارات قرآن را در ادای مقاصد الهی متجلی سازد.
کلید واژگان: متن قرآن, مبانی تفسیر, علامه طباطبایی, الهی بودن, الفاظ و عبارات قرآن}The Present article Surveys and analyzes Allama Tabatabai's view on the creator of the words and phrases of the Quran presenting the proofs and arguments in this regard. According to Allama Tabatabai, the words and phrases of the Quran have been revealed verbatim by Al-mighty God. Thus, approaches which attach the meanings or intents of the Quran to God attributing Quranic words and their word order to the angel of revelation or the holy prophet are considered wrong and improper.Allama Tabatabai holds that the following classes of verses indicate that the words and phrases of the Quran have been revealed verbatim by Almighty God: The verses calling their addressees to challenge and produce something like the Quran. Those suggesting the holy Prophet's absolute obedience to the divine revelation. Those suggesting the revelation of the Quran in Arabic Language. Those classifying the verses into firm (Muhkam) and ambiguous (Mutashābih) ones and some other ones.According to Allama, the divine origin of the words and phrases of the Quran has caused the Quranic text to be far from any kind of tolerance toward polytheism, difference and contradiction, and wrong thoughts and ideas, hence conveying divine intents and messages thoroughly. Taking due account into this principle, Allama has sought to reveal as far as possible the role of these delicate and fine qualities of the words and phrases of the Quran in communicating divine intents in Al-Mizan, the commentary written by him.Keywords: The text of the Quran, principles of interpretation, Allama Tabatabai, divine origin, words, phrases of the Quran} -
هدف از این نوشتار تحلیل و بررسی دیدگاه و ادله علامه طباطبائی در باب مصونیت قرآن از تحریف است. به عقیده صاحب تفسیر المیزان، در قرآن هیچ تحریفی که به اعجاز، هدایت بودن و عام ترین وصف آن یعنی «ذکر بودن» لطمه ای بزند و تغییری در معنای آن ایجاد کند، صورت نگرفته است. علامه در این باره، به دلایل قرآنی و روایی متعددی تمسک نموده است. وی بر این باور است آیات قرآن چینش الهی خود را در مصحف موجود کاملا حفظ کرده اند و تفاوت میان ترتیب مصحف کنونی با مصحف حضرت علی علیه السلام که به ترتیب نزول سامان یافته مانعی برای تمسک به قرینه سیاق نیست؛ زیرا قرآن به مناسبت های گوناگون، قطعه قطعه نازل شده و سیاق آیات نشان می دهد که قطعه های مستقل قرآنی پیوند خود را در مصحف کنونی به روشنی حفظ کرده اند. بنابراین، با توجه به واقعیت نزول قرآن، برای تمسک به قرینه سیاق، نیازی به دانستن ترتیب نزول آیات نداریم و با ترتیب کنونی نیز می توانیم به خوبی از قرینه سیاق بهره ببریم و به مراد خداوند دست یابیمکلید واژگان: تحریف, المیزان فی تفسیر القرآن, علامه طباطبائی, مصونیت, نظم آیات قرآن, سیاق, مبانی تفسیر}
-
گذری بر «مبانی، قواعد و روش تفسیری علامه باغی (ع)»
بدانید!
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.