ایرج ارسلانی

بارش های جوی که از طریق تبخیراز سطح آبهای اقیانوس ها، دریاها، دریاچه ها و دیگر پیکره های آبی حاصل می شود بصورت چرخه هیدرولوژیکی درحالت تعادل می باشد. مشاهدات منطقه ای نشان می دهدکه میزان بارندگی ها درسال های مختلف دارای تغییرمی باشد که به تبع آن، بخشی از بارندگی که به رواناب تبدیل می شود نیز تغییر می یابد. هدف از انجام این پژوهش، بررسی و تحلیل وضعیت توزیع تعادل آب (بیلان) درارتفاعات حوضه تالاب انزلی است که به لحاظ کوهستانی بودن منطقه و عدم وجود ایستگاه هیدرومتری در برخی حوضه ها با استفاده از مدل تجربی (روش S.C.S) به ارزیابی منابع آب پر داخته شده، تا بدین طریق آگاهی لازم از مقدارآب مازاد و یا احیانا کسری آن آگاهی لازم حاصل گردد. در این تحقیق با استفاده از نقشه های رقومی توپوگرافی(به منظور تهیه مدل ارتفاعی رقومی)، نقشه خاک منطقه و داده های هواشناسی ایستگاه های داخل محدوده ومجاور آن، لایه های بارش، تبخیر و نفوذ آب باران به درون خاک برای منطقه بصورت لایه های اطلاعاتی با ساختار رستری تهیه گردید و پس از رویهم گذاری این لایه های اطلاعاتی در نرم افزار های GIS وضعیت توزیع توازن آب در ارتفاعات حوضه تالاب مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. برای تعیین مدل بیلان آبی، ابتدا هریک از پارامترهای موثردر وضعیت توازن توزیع آب محدوده که در این پژوهش براساس معادله بیلان انجام می شود شامل بارش، تبخیروتعرق، رواناب سطحی محدوده مورد مطالعه در نظر گرفته شد پس از بررسی و تعیین این پارامترها، در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) بصورت لایه های اطلاعاتی (ساختار رستر) تبدیل گردید. دراین ساختار منطقه بصورت سلول های مشابه و هم اندازه بوده و دارای ارزش کمی وابسته به اطلاعات لایه اطلاعاتی خواهد بود. سپس با استفاده از روش SCS میزان رواناب در محدوده مطالعاتی اندازه گیری شد که درآن با تهیه نقشهCN یا شماره منحنی که از تلفیق نقشه های کاربری اراضی با گروه های هیدرولوژیک خاک حاصل می شود اقدام به تهیه نقشه ضریب نگهداشت آب (S) گردیده است. از سوی دیگر با استفاده ازداده های ایستگاه های هواشناسی منطقه، روند بارندگی و تبخیر و تعرق طی یک دوره آماری 25 ساله بررسی وتعیین گردید. نتایج حاصل این پژوهش نشان میدهد که متوسط حجم سالیانه کل جریان ورودی در سطح 8/1789 کیلومترمربع حوضه، طی دوره 25 ساله آماری برابر 2/2319 میلیون مترمکعب و جریان خروجی (مجموع تبخیروتعرق و رواناب) معادل 5/3397 میلیون مترمکعب می باشد که در برخی مناطق ارتفاعات جنوبی حوضه، دارای روند منفی بوده است.