فهرست مطالب ساناز شکوری

نشانه شناسی به عنوان یک دانش جدید، علمی است که به مطالعه ی نشانه های موجود در طبیعت و بررسی نقش آنها در روابط طبیعی، اجتماعی و فرهنگی میان موجودات می پردازد. این دانش نوپا می تواند با انواع علوم، بهخصوص علوم مرتبط با نشانه و فرآیند ارتباط، تحلیل و بررسی شود. زبان بدن علمی است که به ارتباطات میان موجودات، بدون برقراری کلام و تنها از طریق حرکات بدن می پردازد. در این پژوهش نیز با بررسی تعدادی از ابیات هفت پیکر که اثری رمزی و سرشار از نشانه و شاهکار نظامی شاعر قرن ششم هجری است، براساس حرکات و حالات غیرکلامی موجود در آنها و تحلیل هریک از آنها با توجه به یکی از مباحث موجود در علم زبان بدن و نشانه شناسی به مطالعه و بررسی تاثیرات و نقش این دو دانش پرداخته شده است. با توجه به نتایج بهدستآمده نظامی در هفت پیکر اغلب به حرکات و حالات کلی بدن پرداخته است و به سایر حرکات بدن کمترین میزان توجه را نشان داده است همچنین اغلب حرکات و حالاتی که در هفت پیکر بدان اشاره شده است حرکاتی هستند که به نوعی رمزگان مشترک مربوط به دوران نظم هفت پیکر و عادات مردم آن روزگار هستند. بررسی های صورتگرفته نشان می دهد که ارتباطات غیرکلامی و نشانه شناسی به عنوان دو دانش مجزا از هم در عین تمایزات فراوان می توانند در هم نفوذ داشته باشند. علاوه بر این با ایجاد ارتباط میان یک مبحث ادبی و دو دانش اجتماعی نیز می توان به درک و دریافت بهتر مفهوم یک اثر ادبی رسید.

روایت، توصیف رویدادهای یک داستان به اشکال مختلف (شعر، قصه و...) است و روایت شناسی دانشی است که شیوه های روایت و ساختار آن را تحلیل و بررسی می کند. ژرار ژنت به عنوان یک محقق و یکی از نظریه پردازان موثر در علم روایت شناسی اسلوب های جامعی از تحلیل روایت ارایه می دهد. با توجه به عناصر روایی ژرار ژنت در این پژوهش سعی بر آن است که داستان هفت خوان اسفندیار براساس این عناصر بررسی شود تا ساختار و سازوکار آن و فنونی که فردوسی در این اثر خود به کار گرفته است مشخص شود. تحقیقات و بررسی های صورت گرفته نشان می دهد که در داستان هفت خوان اسفندیار از بین مولفه ها و عناصر روایی ژنت، مولفه نظم (گذشته نگری، آینده نگری و زمان پریشی) کاربرد کمی داشته است و فقط نمونه هایی از گذشته نگری و آینده نگری در آن به چشم می خورد، مولفه بسامد در طول داستان به وفور یافت می شود و مولفه های دیگر (تداوم، وجه و لحن) نیز فقط در بخش هایی از داستان به کار گرفته شده است. بنابراین می توان چنین استنباط کرد که در هفت خوان، فردوسی توانسته است با خلق اثری یک دست و با بهره گیری از شیوه های ساختاری روایت، بیشترین تاثیر را در ذهن و روان مخاطب داشته باشد.