فهرست مطالب صالح طاهری

امروزه بررسی تجارت بصورت شبکه ای، علاقه بسیاری از محققین را بخود جلب نموده است . این امر مبتنی بر مفهوم گراف و با بکارگیری ابزار گوناگون و استفاده از داده های تجاری گروهی از کشورهای بهم مرتبط در قالب یک شبکه امکانپذیر شده است.کشورهای پساشوروی بعنوان گروهی از کشورها ، هرچند با خاستگاه مشترک، اما با جنبه های متفاوت سیاسی، جغرافیایی، اقتصادی و فرهنگی ، مسیرهای تجاری گوناگونی را در پیش گرفته اند. هدف این مطالعه شناسایی مدل ساختاری شبکه کشورهای پساشوروی و بکارگیری آن در جهت بررسی اثرات عضویت در سازمان همکاری های شانگهای بر ایجاد پیوند تجاری است. در این راستا از مدل گرافهای تصادفی نمایی (ERGM) برای تخمین پارامترهای مرتبط با پیکربندیها و ویژگیهای شبکه ای و غیرشبکه ای استفاده می شود. براساس نتایج، مدل ERGM در مقاطع زمانی مختلف (سالهای 2019،2017 و 2021) ساختار شبکه ای یکسانی دارد و ضرایب مرتبط با پیکربندی های متعارف شبکه، درکلیه مقاطع از معناداری لازم برخوردار می باشد .اساس شبکه بر مبنای پیکربندی ها شکل گرفته و سایر متغیرها، ازجمله متغیرهای دربرگیرنده نود و لبه ضمن معناداری از اهمیت کمتری برخوردارمی باشند. همچنین عضویت در سازمان همکاری های شانگهای بعنوان یک کوواریات مشخصه نود، معنادار و از اهمیت لازم برخوردار است.همچنین نتایج بررسی شبکه ای بیانگر آن است که برآیند اثرات الحاق به اتحادیه ها می بایست مدنظر قرار گیرد.

یکی از موفقیتهای سالهای اخیر بخش کشاورزی ایران، تولید گندم در حد نیاز کشور بوده است. متعاقب این موفقیت، بحث بر سر اهمیت غالب یکی از عوامل سطح زیر کشت، بارندگی خوب و قیمت مناسب نسبت به دیگر عوامل شکل گرفته است. اینکه کدام عامل نقشی اساسی تر دارد، موضوعی مهم است، چرا که در پی آن، مساله سیاستگذاری مطرح می شود.
این مقاله با در نظر گرفتن تولید گندم 28 استان کشور در دوره پنجساله 1377-1381، تکنیک داده هایی تابلویی را به عنوان شیوه ای جهت عدم چشمپوشی از ناهمگنی استانها از نظر بارندگی و کیفیت و مرغوبیت خاک و غیره اساس کار خود قرار داده است. بر اساس نتایج حاصل شده، سطح زیر کشت بیشترین ضریب اهمیت را از آن خود ساخته است و قیمت و بارندگی بعد از آن در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. همچنین باید گفت که افزایش رشد توزیع کود در کشور در این دوره پنجساله تاثیری منفی در جریان تولید این محصول داشته و به نظر می رسد وقت آن رسیده باشد که توزیع آن بر اساس قیمتهای بازاری صورت گیرد تا تفکر مبتنی بر بازده بیشتر از طریق استفاده زیادتر از کود منتفی شود. علاوه بر این، آزمونهای مطالعه حاضر حاکی از آن است که در تخمین مدلها باید به طور حتم به ناهمگنی استانها توجه کرد.

بنا بر اذعان گات، رشد منطقه گرایی و میل به ایجاد اتحادیه اقتصادی روز به روز گسترش یافته به طوری که امروزه کمتر کشوری می توان یافت که عضوی از اتحادیه نباشد. تلقی تجارت به عنوان موتور توسعه باعث شده هر آنچه در گسترش مبادلات تجاری نقش دارد ازسوی کشورها استقبال شود. توافقات تجاری ترجیحی به مثابه جلوه ای از این امر، جایگاه ویژه ای در اقتصاد بین الملل از آن خود ساخته اند. PTA ها در واقع نوعی هماهنگی در تعرفه را برای کشورهای عضو به ارمغان می آورند که می توانند گامی در جهت یکپارچگی اقتصادی تلقی گردند. البته همان طور که از گسترش یا خلق تجارت به عنوان تاثیر مثبت PTA یاد می شود، از انحراف تجاری آن نیز نباید غافل بود. بنابراین، تاثیرات این توافقات قابل بررسی هستند. بدین منظور، این مطالعه آثار سه اتحادیه ECO, D8 و EU را بر جریان تجاری ایران بررسی می کند.
از آنجایی که این مطالعه روابط تجاری کشورهای متفاوتی را در نظر گرفته، ناهمگنی بین آنها استفاده از روش های معمول اقتصادسنجی را با نااطمینانی همراه ساخته لذا، در جهت رفع این امر روش داده های تابلویی پیشنهاد شده است. همراه با این روش، الگوی جاذبه به منظور شناسایی متغیرهای اصلی و توضیح دهندة الگو در اساس کار قرار گرفت.
بر اساس نتایج این مطالعه، مجموعGDP صادرکننده و واردکننده، جمعیت صادرکننده فاصله و Linder (به عنوان جانشینی از تفاوت ساختار اقتصادی) متغیرهای توضیح دهندة جریان تجاری ایران و شرکای تجاری اش شناخته می شوند. همچنین درجة بازی اقتصاد نقشی مثبت برجریان تجاری ایفا می کند. در بررسی اثرهای توافقات مذکور مشخص گردیدECO نقش چشمگیری در یکپارچگی بین اعضا نداشته ضمن اینکه D8 دارای اثر خلق تجاری بوده و EU انحراف تجاری را سبب شده است.

«ما دیگر نمی توانیم جهانی شدن را به عقب بیاندازیم؛ زیر آمده است که بماند. » این سخن جوزف استیگلیتز، برنده جایزه نوبل اقتصاد در سال 2001 از یک سو اهمیت پدیده جهانی شدن را در اقتصاد امروزه نشان می دهد و از سوی دیگر گویای آن است که رویارویی با «جهانی شدن» کاری گریز ناپذیر است.