به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت
فهرست مطالب نویسنده:

عطاالله مصلحت جو

  • فاطمه سمیع خشک اسطلخی، نفیسه یغمائیان مهابادی*، سپیده ابریشم کش، عطاالله مصلحت جو

    جنگل ها نقش مهمی در پایداری زیست بوم دارند و جنگل تراشی یکی از عوامل کاهش کیفیت خاک به شمار می آید. در این پژوهش، با بهره گیری از تحلیل های چند متغیره، شاخص کیفیت خاک در سه کاربری جنگل، مرتع و زراعی در منطقه سی دشت استان گیلان ارزیابی شد. 20 نمونه خاک مرکب از هر کاربری و از دو عمق 10-0 و20-10 سانتی متر برداشت شد. شاخص تجمعی وزنی کیفیت خاک با استفاده از آنالیز تجزیه به مولفه های اصلی و دو گروه (1) مجموعه داده حداقل (MDS1) و (2) مجموعه داده حداقل تصحیح شده (MDS2)، محاسبه شد. هم چنین، دو روش وزن دهی (واریانس و سهم هر ویژگی) و نمره دهی (خطی و غیر خطی) مورد مقایسه و ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که از نظر شاخص کیفیت خاک، تفاوت بین کاربری های اراضی توسط  MDS2در روش نمره دهی غیرخطی بهتر از روش خطی نمایان می شود، به طوری که میانگین شاخص کیفیت خاک در کاربری جنگل و مرتع بیشتر از کاربری زراعی  بود. شاخص کیفیت خاک با روش وزن دهی واریانس و نمره دهی غیرخطی در MDS2 (SQIW2-MDS2-NLS) دارای بالاترین میزان شاخص حساسیت (3/14) بود. مجموعه داده حداقل تصحیح شده (MDS2) که شامل ویژگی های سیلت، میانگین وزنی قطر خاکدانه، واکنش خاک، کلسیم کربنات معادل و فسفر قابل دسترس بود، با دارا بودن راندمان 80% در مقایسه با مجموعه داده حداقل (MDS1) از کارآیی بالاتری برخوردار بود. اولویت دهی شاخص های کیفیت خاک نشان داد که شاخص کیفیت خاک با روش وزن دهی واریانس و نمره دهی غیرخطی در MDS2 (SQIW2-MDS2-NLS) اولین رتبه را داشت و این شاخص تغییر در شیوه های مدیریتی و وضعیت کلی خاک را بهتر نشان داده و مناسب ترین روش در ارزیابی اثر جنگل تراشی بر کیفیت خاک در منطقه مورد مطالعه بود.

    کلید واژگان: شاخص های کیفیت خاک, تغییر کاربری اراضی, مجموعه داده حداقل تصحیح شده, جنگل تراشی
    Fatemeh Samie Khoshk Estalkhi, Nafiseh Yaghmaeian Mahabadi *, Sepideh Abrishamkesh, Ataolah Maslahatjou

    Forests have important role for ecosystem maintenance, and deforestation is one of the factors in degradation of soil quality.  In this study, using multivariate analysis, soil quality index was evaluated in three land uses including forest, grassland, and cropland at two depths of 0-10 and 10-20 cm in Sidasht of Guilan Province, Iran. The weighted additive soil quality was calculated using two methods (1) Minimum data set (MDS1) and (2) Revised minimum data set (MDS2). Also, each feature’s variance and communality and two scoring methods, namely, linear and non-linear, were compared and evaluated. In MDS2, the effects of land use on soil quality index (SQI) indicated that the mean values calculated by the non-linear scoring method was significantly more precise than the linear one. Soil quality indices in forest and grassland had the maximum values when compared to cropland. SQIW2-MDS2-NLS had the highest sensitivity index (SI= 3.14). In MDS2, the soil properties including silt, Mean Weight Diameter, pH, CaCO3 and available phosphorus were selected. Efficiency ratio of MDS2 was 80% and in soil quality assessment, MDS2 had higher efficiency than MDS1. Soil condition and change of soil management practices were reflected in MDS2 more clearly than in MDS1. Accordingly, SQIW2-MDS2-NLS method was the best means for evaluating the effects of deforestation on soil quality in the studied area.

    Keywords: Soil quality index, Land use change, Revised minimum data set, deforestation
  • فاطمه سمیع، نفیسه یغمائیان مهابادی*، سپیده ابریشم کش، عطاالله مصلحت جو

    تخریب محیط زیستی ناشی از استفاده نامناسب اراضی از جمله مشکلات جهانی است. به منظور ارزیابی اثر کاربری اراضی بر تخریب کیفیت خاک، شاخص حساسیت، نسبت لایه بندی و شاخص کیفیت خاک بر اساس مجموعه داده حداقل و توسط روش های نمره دهی خطی و غیرخطی تعیین شد. نتایج نشان داد که اثرکاربری اراضی تنها بر عامل فرسایش پذیری خاک به روش استواری معنی دار بود و کاربری جنگل در مقایسه با کاربری مرتع و زراعی دارای کم ترین میزان عامل فرسایش پذیری خاک بود. شاخص حساسیت ویژگی های خاک نشان داد که کلسیم کربنات معادل، ماده آلی، میانگین وزنی قطر خاکدانه و شاخص پایداری ساختمان خاک نسبت به سایر ویژگی ها به تغییر کاربری حساس تر بودند. نسبت لایه بندی ماده آلی و شاخص پایداری ساختمان خاک نیز نشان داد که این ویژگی ها به خوبی می توانند تخریب کیفیت خاک در اثر تغییر کاربری را نشان دهند. جرم مخصوص ظاهری خاک، ماده آلی، میانگین وزنی قطر خاکدانه و عامل فرسایش پذیری خاک به روش استواری به عنوان مجموعه داده حداقل انتخاب شدند. ارزیابی کیفیت خاک نشان داد که در رابطه با اثر کاربری اراضی بر شاخص کیفیت خاک، روش نمره دهی غیرخطی بر نمره دهی خطی برتری دارد، به نحوی که کاربری جنگل و زراعی به ترتیب از بیش ترین و کم ترین شاخص کیفیت خاک به روش نمره دهی غیرخطی برخوردار بودند و با افزایش عمق، شاخص کیفیت خاک کاهش یافت. با توجه به حساسیت زیاد کیفیت خاک به تغییر کاربری اراضی پیشنهاد می شود به منظور پایداری زیست بوم از جنگل تراشی و تغییر کاربری اراضی در منطقه مورد مطالعه جلوگیری شود.

    کلید واژگان: عامل فرسایش پذیری خاک, شاخص حساسیت, نسبت لایه بندی, شاخص کیفیت خاک, مجموعه داده حداقل
    Fatemeh Samie, Nafiseh Yaghmaeian Mahabadi *, Sepideh Abrishamkesh, Ataolah Maslahatjou
    Introduction

    Soil is one of the important parts of ecosystem. Land use change and developed agriculture can lead to soil loss and land degradation because they have damaging effects on soil properties including soil organic carbon, aggregate stability and soil erodibility factor. Soil erodibility factor can be measured by different methods including experimental plots. It shows that the problem should be dealt directly and it demands high amount of cost and time. The factor can be calculated by soil properties such as soil organic matter and particle size distribution. They play a crucial role for sustainable ecosystem and decreased soil erosion. Since a few decades ago, deforestation has caused increased soil degradation and it has had devastative effects on soil surface and subsurface properties. This study investigated soil erodibility factor by different methods in three land uses including forest, grassland, and cropland at two depths in Sidasht of Guilan province. Soil quality index was calculated for evaluation of effects of land use on soil quality degradation.

    Materials and Methods

    The study area is located in Tootkabon in Guilan province (latitude 36º 50' 10" N, longitude 49º 39' 15" E). Parent material is limestone and geomorphologic units that are comprised of hill land and plateau. The soil moisture and temperature regimes are xeric and thermic, respectively. In order to reach the goals of the study, samples were collected from three land uses of forest, grassland, and cropland at two depths of 0 to 10 and 10 to 20 cm in regards to parent material, slope class, and equal slope aspect. Soil samples were prepared in two categories: the disturbed soil and the undisturbed ones. After becoming air drying, the disturbed samples were sieved by a 2 mm sieve. Soil properties such as soil texture, bulk density, soil organic carbon, CaCO3, and soil stability were measured. Soil erodibility factor is calculated by nomograph, Vaezi and Ostovari methods. Also sensitivity index and stratification ratio were taken into account. Soil quality index was determined using linear and nonlinear scoring methods based on minimum data set. All soil parameters were tested using one-way analysis of variance and the differences among means were analyzed using Duncan's significant difference test at the probability level of 0.05.

    Results and Discussion 

    Results showed that the effects of land use and soil depth on bulk density, soil texture and soil erodibility factor using nomograph method were non-significant (p ≤ 0.05). The amount of organic matter, soil structure stability index and soil erodibility factor of Vaezi method were significantly decreased by increasing the depth. MWD and GMD at forest were higher than cropland, and CaCO3 and soil erodibility factor of Ostovari method at forest were lower than cropland. In comparison with other methods, soil erodibility factor of Ostovari method demonstrated that the effect of land use was significant (p ≤ 0.05). Soil properties including bulk density, MWD, organic matter, and soil erodibility factor of Ostovari method were selected as the minimum data set. Results of nonlinear scoring method were better than linear scoring method because the linear scoring method just showed the effects of soil depth on soil quality index (p ≤ 0.05). The soil quality index using linear scoring method was decreased by increasing the depth. However, soil quality index using nonlinear scoring method in forest was higher than cropland, and it was decreased by increasing the soil depth. It was found that non linear scoring methods are superior to linear and soil quality index using the nonlinear scoring method showed better the soil quality among different land uses.

    Conclusion 

    Sensitivity index and stratification ratio values showed that land use change and soil depth effect on soil properties including CaCO3, organic matter, structure stability index and MWD. The stratification ratio values more than 1.5 for organic matter and soil structure stability index can be stated that these properties can show the degradation of soil quality due to land use change. Soil quality evaluation showed that in relation to the effect of land use on soil quality index, nonlinear scoring method is superior to linear scoring, so that forest and agricultural land use had the highest and lowest soil quality index by nonlinear scoring method, respectively. Therefore, due to the high sensitivity of soil quality to land use change, preventing land use change is one of the necessary measures for sustainable soil management in the study area.

    Keywords: Soil erodibility factor, Sensitivity index, Stratification ratio, Soil quality index, minimum data set
  • مهدی شفقتی*، عطاء الله مصلحت جو

    وقوع زمین لغزش در مناطق شمالی کشور، به دلیل بارشهای فراوان، کاربری های ناصحیح و سازندهای حساس به فرسایش، در حال افزایش است. یکی از راهکارهای مهم برای کاهش خسارت ناشی از وقوع زمین لغزش ها، ارزیابی و پهنه بندی مناطق مستعد به زمین لغزش ها از طریق تهیه نقشه های پهنه بندی خطر زمین لغزش است. روش های متعددی برای پهنه بندی وجود دارد که از میان آنها روش آنبالاگان برای منطقه مورد مطالعه استفاده شد. در  این روش نقشه های مورد نیاز مانند نقشه های شیب، جهت شیب، کاربری اراضی، زمین شناسی، زمین شناسی ساختمانی، آبهای زیرزمینی و واحدهای کاری در محیط GIS با استفاده از نرم افزار Arcmap تهیه و پس از امتیازدهی به عوامل مورد نیاز در روش آنبالاگان، در نهایت نقشه پهنه بندی منطقه ارایه شد. در پایان برای ارزیابی صحت مدل یاد شده، نقشه پراکنش زمین لغزش حوضه مورد مطالعه تهیه و آنگاه از مقایسه نقشه پراکنش زمین لغزش با نقشه پهنه بندی زمین لغزش به روش آنبالاگان، مشخص شد که اکثر زمین لغزشهای وقوع یافته در این حوضه در پهنه خطر زیاد قرار دارند که توسط مدل ارایه شده بود.

    کلید واژگان: زمین لغزش, پهنه بندی خطر, آنبالاگان, ArcGIS, چاکرود
    Mehdi Shafaghati *, Ataolah Maslehatjo

    In drainage basin of the northern part of Iran, landslide hazard is increasing because of sensitive formation, incorrect land use, and more rain. One of main strategies for restricting the damage caused by the activity of landslides is assessment and zonation of different region in the term of susceptibility to landslide by prepare landslide zonation hazard map. There are different methods for zoning, Anbalagan method purposed to gain the results. In this method, the required map (slope, aspect, land use, litology, structural litology, ground water, landform and facet map) provided with GIS softwares, Arcmap, then weighted with Anbalagan method. The landslide zonation map is prepared. Finally, for the accuracy evaluation of the Anbalagan method, the landslide distribution map provided for the area. Then compared with landslide zonation map. The results have shown that most of landslides are occurred in HHzone which were predicted by this method.

    Keywords: Landslide, Hazard Zonation, Anbalagan, ArcGIS, Chakrood
  • بررسی و اولویت بندی عوامل مؤثر بر فرسایش توده ای مناطق کوهستانی استان گیلان
    عطاءالله مصلحت جو، *مهدی عاکف
    حرکت های توده ای خاک از بلایای طبیعی مهم بوده و علاوه بر بروز فرسایش های شدید، موجب خسارت های جانی نیز می شوند. لذا بررسی علل و عوامل مؤثر بر چگونگی وقوع این پدیده بسیار مهم و اجتناب ناپذیر است. اکوسیستم کوهستانی گیلان از شکنندگی خاصی برخوردار بوده، به طوری که بستر اصلی فرسایش های توده ای را تشکیل می دهد. بارش های سنگین، توپوگرافی غالبا برجسته و پرشیب، عوامل زمین ساختی و نیز کاربری ها و فعالیت های عمرانی غیر اصولی از عواملی هستند که باعث بروز حرکات توده ای گسترده شده اند. بررسی های صحرایی بیانگر بیش از 250 مورد حرکت دامنه ای کوچک و بزرگ در منطقه است. در این مقاله برخی عوامل از قبیل عوامل زمین شناسی، ژئومورفولوژی، فیزیوگرافی، هیدرولوژی، کاربری اراضی، اقلیم، نوع و تراکم پوشش گیاهی دامنه های لغزشی قبل و بعد از وقوع لغزش در دو مقوله عوامل زمینه ساز و عوامل تشدید کننده از طریق مطالعات صحرایی مورد بررسی قرار گرفته است. آنگاه با استفاده از اطلاعات به دست آمده، بین عوامل فوق و تعداد زمین لغزش های موجود در منطقه تجزیه و تحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار SPSS انجام شد. این بررسی ها نشان داد که مهمترین عوامل زمینه ساز در بروز زمین لغزش ها به ترتیب بارندگی سالیانه و فاصله نسبی گسل تا محل زمین لغزش بوده است. از عوامل مهم دیگر در وقوع حرکت های توده ای، کاربری های غیر اصولی اراضی بوده که از عوامل تشدید کننده زمین لغزش ها محسوب می شود. وضعیت رطوبتی دامنه لغزشی، نوع و تراکم پوشش گیاهی، توزیع بارندگی ماهانه نیز در وقوع زمین لغزش ها مؤثر بوده اند. همچنین قابلیت زهکشی و ریخت شناسی دامنه لغزشی در وقوع زمین لغزش ها تاثیر معنی داری داشته اند.
بدانید!
  • در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو می‌شود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشته‌های مختلف باشد.
  • همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته می‌توانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال