علی اکبر کارگر

برداشت از میادین نفتی مشترک به دلایل سیاسی و حاکمیتی همواره در اولویت بوده است. این اولویت در اسناد بالادستی کشور درج شده است. برنامه سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، برنامه ششم توسعه و نهایتا برنامه هفتم که «افزایش حداکثری تولید نفت خام و گاز طبیعی در میادین مشترک» و «افزایش ضریب بازیافت در میادین مستقل» در آن تصریح شده است. روش های متعدد ازدیادبرداشت برای افزایش ضریب بازیافت در میادین در حال تولید اجرا می شوند. در کنار عوامل فنی توسعه میدان، تامین مالی توسعه ای میدان نیز عامل اثرگذار در میزان پیشرفت فازهای توسعه ای میدان است. از مهم ترین عوامل موثر در تامین مالی پروژه های افزایش برداشت از مخزن، نظام مالی قراردادهای نفتی است. در مطالعه حاضر، یکی از میادین واقع در جنوب غربی ایران شبیه سازی شده، با متغیرهای نرخ تولید نفت و تزریق گاز و موقعیت چاه های جدید، دو تابع فنی تولید تجمعی و مهاجرت نفت در مخزن مورد بررسی قرار گرفت. بهینه سازی متغیرهای موجود برای نیل به توابع فنی مطلوب با روش تکاملی NSGA-II صورت گرفته است. NSGA-II یک الگوریتم بهینه سازی ژنتیکی است که برای حل مسائل بهینه سازی چندهدفه استفاده می شود. ابتدا با یک جمعیت تصادفی شروع می کند سپس این جمعیت را از طریق ترکیب و جایگزینی اعضا بهبود می بخشد. این فرآیند تا رسیدن به مجموعه ای از حل های بهینه که به آن ها جبهه پارتو می گویند ادامه می یابد. بعد از دست یابی به مجموعه ای از پاسخ های بهینه هم ارز (جبهه پارتو)، دو تابع اقتصادی ارزش خالص فعلی  و عایدی مالی دولت در سه مدل قراردادی بیع متقابل، نوین نفتی و مشارکت در تولید مورد بررسی قرار گرفت. پس از پایان فرایند بهینه سازی توابع هدف فنی، صد سناریو بهینه مختلف پیشنهاد داده شده است. پس از بررسی های فنی و مالی، در مقایسه بین سه قرارداد، مشخص شد ارزش خالص فعلی قراردادهای نوین نفتی ایران بیشتر از دو نوع قرارداد دیگر بوده است. همچنین عایدی مالی نهایی میدان به طور کلی از سناریوهای با تاکید بر تولید تجمعی به سمت سناریوها با تاکید بر مهاجرت کمتر، روند کاهشی داشته است. در قرارداد بیع متقابل، ارزش خالص فعلی مستقل از توابع فنی بوده و با تغییر متغیرهای فنی در سناریوهای مختلف تغییری نکرده است. دو نوع قرارداد دیگر در سناریوهای مختلف ارزش خالص فعلی و عایدی دولت مختلفی تولید کرده اند.