محمود حاجی نصیری

ایران صفوی، مصادف با مینگ و چینگ (قرون16، 17 و 18 میلادی) در چین است. در این دوره فرش دستباف به لحاظ طراحی و تولید جایگاه خاصی در تاریخ این دو کشور داشته است. جاده ابریشم نیز که ایران را به چین متصل می کند، موجب تبادلات گسترده ای در مسیر این جاده می شد. با توجه به این که فرش های قدیمی چینی کمتر توسط پژوهشگران مورد بررسی قرار گرفته، تاثیرات متقابل در طراحی فرش دستباف بین ایران و چین مورد توجه قرار نگرفته است. در پژوهش حاضر سعی شده تا با روش تطبیقی تاثیرات متقابل فرش دستباف در ایران و چین در دوره مذکور بررسی شود. به این ترتیب با گردآوری داده ها به صورت اسنادی فرش های دستباف ایرانی و چینی تطبیق داده شد تا اشتراکات آن ها مشخص شود. در این پژوهش این سوال مطرح می شود که: طراحی و نقوش مشترک بین ایران و چین در فرش دستباف کدام است؟ با وجود اندک بودن نمونه های چینی که جزیی از محدودیت های تحقیق به شمار می رود مشخص شد فرش های دستباف ایرانی با تاثیر از چین به تولید فرش هایی با نخ های طلا و نقره پرداختند. فرش های چینی هم به استفاده از الگو های باغی ایرانی و طراحی فرش هایی که توازن و تعادل داشتند اقدام کردند. تاثیراتی که از چین وارد ایران شده بود نیز با ذایقه ی ایرانی ها بافته شد و دوباره به چین سفر کرد. همچنین نقشمایه های گوناگونی مشخص شد که به سه دسته اصلی تقسیم می شوند: 1. نقوش مشترک ایران و چین. 2. نقوش تاثیرگذار چین بر ایران. 3. نقوش تاثیرگذار ایران بر چین.

هنر- صنعت بافت فرش شاید ابتدا در میان جوامع کوچ نشین و عشایر به عنوان نیاز مادی انسان به زیرانداز آغاز شده، و سپس در اقوام و طوایف مختلف، چه در شیوه های بافت، چه در نقوش و چه در نوع و کیفیت مواد اولیه دستخوش تغییر و تحول شده است. قالی بافی هنری است که تار و پودش آیینه فرهنگ و سنتها و ذهنیات و باورهای مردم بوده است. این هنر مانند سایر هنرهای سنتی ایران ریشه در فرهنگ دارد که در درجه نخست کالایی کاربردی محسوب می گردد و عشایر و ایلات از مهمترین حامیان و تولیدکنندگان هنرهای کاربردی در ایران به شمار می آیند. قالی عشایری سندی معتبر برای مطالعه هنر و فرهنگ ایران به شمار می آید و مهمترین عرصه بروز سلیقه مردمان و اقوام مختلف، به ویژه زنان روستایی و عشایری ایران است. به علاوه آگاهی از رسوم و سنتهای نهفته در آن، باعث گشایش پنجره های افزون تری به دنیای پیرامون ما می گردد. تاکنون بیشترین توجه محققان در حوزه فرش روستایی و عشایری به نشانه های تصویری و نقوش فرش ایران بوده، و این بخش از فرش های ایران بیشتر توجه را به خود معطوف داشته است. حال فارغ از مفاهیم پنهان در کیفیت بافت و نقوش، نفس بافت فرش نیز می تواند به عنوان یک سند پراهمیت مورد کنکاش و بررسی قرار گیرد.