محمود شمس الدینی نژاد
-
کانسار مس پورفیری درآلو در 130 کیلومتری جنوب استان کرمان و در زون متالوژنی دهج- ساردوییه واقع شده است. میزان ذخیره اقتصادی تخمین زده شده برای کانسار تا سال 1398، 294 میلیون تن با متوسط عیار مس 35/0 درصد می باشد. مطالعه شاخص های منطقه بندی در تشخیص نوع کانسار، موقعیت و تعیین عمق توده معدنی کاربرد دارد. در این مطالعه شاخص های منطقه بندی استانداردی که در شناخت وضعیت قرارگیری کانسار های مس پورفیری جهان کاربرد دارد، در کانسار مس درآلو با یکدیگر مقایسه گردیدند. از میان این شاخص ها، شاخص منطقه بندی Cu/Mo و پس از آن شاخص های (Zn) (Pb)/ (Cu) (Mo) رفتار قانونمندی در مقایسه با شاخص های دیگر از خود نشان می دهند که روند آن ها به طورر پیوسته نزولی از سطح به عمق کاهش پیدا می کنند. بر اساس مقادیر عددی شاخص منطقه بندی (Zn) (Pb)/ (Cu) (Mo) کانسار های استاندارد مس پورفیری، توده معدنی درآلو در ارتفاع مطلق 2950 تا 2750 متری و عمق هاله های زیر کانساری از ارتفاع 2750 تا 2550 متری تعیین گردید درحالی که بر اساس مقادیر عددی شاخص Cu/Mo، عمق نهایی هاله های زیر کانساری 2425 متر تخمین زده شد که البته نتایج هر دو شاخص یکدیگر را تایید و با یکدیگر همپوشانی دارند. همچنین با استفاده از قدرت تولید خطی عناصر در افق های مختلف ردیف زونالیته عناصر به صورت Mo- (V, Co)- Au- Ag- Ni- Pb- As- Sb- Cu- (Zn,Cd,Mn) از سطح به عمق محاسبه گردید به گونه ای که بیشترین مولیبدن متعلق به ارتفاع مطلق 2550 متر در عمیق ترین بخش کانسار و بیشترین مقدار روی در ارتفاع 2950 متری (سطح کانسار) ثبت شد. با برسی شاخص ها و توالی عناصر مشخص گردید که هاله های فوق کانساری شسته شده و از بین رفته اند و توده معدنی نزدیک سطح زمین قرار گرفته است.
کلید واژگان: ردیف زونالیته, شاخص منطقه بندی, کانسار مس پورفیری, توده معدنی درآلوThe porphyry copper deposit of Daralu is located 130 km south of Kerman province and in the metallogenicall zone of Dehaj-Sardouiyeh. The estimated Mineral storage of the deposit until 2019 is 294 million tons with an average grade of 0.35% Cu. The study of lithogeochemical zonality indicators is used to identify the type of deposit, determine the location and depth of the ore body. In this study, standard lithogeochemical zonality indicators that are used to identify the position of the world's porphyry copper deposits were compared with each other in the Daralu porphyry copper deposit. Among these indicators, the Cu/Mo zonality index and then the (Zn*Pb)/(Cu*Mo) show legal behavior Compared to other indicators, and their trend is steadily declining from surface to depth. Based on the numerical values of the zonality index (Zn*Pb)/(Cu*Mo) for the standard porphyry copper deposits, the ore body in Daralu deposit is located at an absolute height of 2950 to 2750 meters and the depth of the sub ore primary lithogeochemical haloes of the deposit were determined from 2750 to 2550 m. However, based on the numerical values of the Cu/Mo index, the final depth of the sub ore primary lithogeochemical haloes was estimated at 2425m, although the results of both indicators confirmed each other and overlapped. Also, by using the linear lithogeochemical productivity of the elements in different horizons, the lithogeochemical zonality sequence of the elements was calculated in the form of Mo-(V,Co)-Au-Ag-Ni-Pb-As-Sb-Cu-(Zn,Cd,Mn) from the depth to surface. The highest molybdenum value belonging to the absolute height of 2550 meters (the deepest part of the deposit) and the highest amount of lead were recorded at absolute height of 2950 meters (deposit surface). Indices and sequence of elements was determined that the supra ore is washed away and mineral mass is close to the surface.
Keywords: Elemental sequence, Zonality index, porphyry copper ore, Daralu ore -
در این پژوهش به بررسی کارایی روش سونداژزنی ژئوالکتریکی در تشخیص لایه معدنی در ذخایر بوکسیت کارستی دارای توپوگرافی شدید سطح زمین پرداخته می شود. بدین منظور 21 سونداژ ژئوالکتریکی در کنار نقاط حفاری شده در یکی از ذخایر بوکسیت جاجرم در طول یک خط، طراحی و برداشت گردید. داده های برداشت شده نخست به وسیله منحنی های استاندارد تفسیر شده و سپس نتایج حاصله به عنوان مدل اولیه به وسیله نرم افزارIX1D ، مدل سازی یک بعدی شد. نتایج مدل سازی یک بعدی، وجود حداقل چهار لایه ژئوالکتریکی را در منطقه مورد بررسی نشان می دهد. جهت درک بهتر و جامع تر، این نتایج به صورت یک مقطع دوبعدی نشان داده شد. بررسی نتایج وارون سازی یک بعدی نشان داد که به دلیل تباین کافی مقاومت ویژه بین بوکسیت و سنگ کف دولومیتی، تشخیص کمر پایین لایه معدنی ممکن است؛ اما از آنجایی که اختلاف مقاومت ویژه بوکسیت کائولنی با لایه های بالایی آن اندک است؛ تشخیص کمر بالای ماده معدنی و در نتیجه تعیین ضخامت لایه معدنی مشکل است. به منظور بررسی صحت و دقت نتایج حاصل از برداشت های ژئوفیزیکی در محدوده معدنی، این نتایج با نتایج حاصل از حفاری های اکتشافی در منطقه مذکور مورد مقایسه قرار گرفتند. در این مقایسه مشخص شد 5 سونداژ دارای خطای تخمین بالای 50 درصد، 10 سونداژ خطای تخمین بین 10 تا 30 درصد و 6 سونداژ خطای تخمین کمتر از 10 درصد دارند. ضریب همبستگی رتبه ای کندال تائو بین تخمین عمق لایه ها به روش ژئوالکتریکی و عمق به دست آمده از حفاری، مقدار 0. 486 به دست آمد؛ که نشان دهنده همبستگی نسبتا خوبی بین عمق تشخیص کنتاکت دولومیت و بوکسیت در تفسیر نتایج سونداژ و نتایج حاصل از داده های حفاری اکتشافی در منطقه است.کلید واژگان: ژئوالکتریک, مدل سازی, بوکسیت کارستی, حفاری, مقاومت ویژهSummary: In this research, the efficiency of electrical sounding method in recognizing the mineral layer in karstic bauxite deposits having coarse topography is investigated. For this purpose, 21 electrical sounding locations beside drilled points along a survey line in one of Jajarm bauxite deposit have been designed and surveyed. First, the acquired data have been interpreted using standard curves, and then, the obtained results have been modelled by IXID software. Because of enough resistivity contrast between the bauxite and dolomite bed rock, the recognition of basement is possible. Despite this, due to low resistivity contrast between the bauxite and upper layers, the recognition of upper layers, and thus, determination of the bauxite layer thickness is difficult. In order to investigate the accuracy of the results of the geoelectrical surveys in the mineralized area, these results were compared with the results of exploration drilling in the study area. After comparison, it was identified that estimation error of the results of 5 sounding locations were above 50%,, estimation error of the results of 10 sounding points were between 10% and 30%, and estimation error of the results of 6sounding locations was less than 10%. Kendall rank correlation coefficient between estimated depth of basement by geoelectrical method and the achieved depth of drilling results was 0.486 that revealed a good correlation between contact of recognized dolomite depth and bauxite from the interpretation of sounding results and from the results of drilling data in the study area.
Introduction: Bauxite exploration methods like exploration of most of minerals have divided into direct and indirect methods. Different drilling methods such as borehole drilling, core drilling and trench drilling are different kinds of direct methods, which are expensive and taking very much time. Among indirect exploration methods, we can refer to geophysical methods, which their applications are spreading because they are cheaper and faster, i.e. have higher operation speed. The major question of this research is whether electrical resistivity method is effective in bauxite exploration or not? and also, how much is the accuracy of modeling results and interpretation of electrical sounding surveys in determination of the depth and thickness of bauxite layer in the study area?
Methodology and Approaches: In this research, resistivity method has been used for recognition of bauxite layer in Jajarm bauxite mine. After preliminary studies and inspection of Jajarm bauxite mine, one part of that area has been selected as an area for planning and acquisition of geoelctrical surveys. This area has coarse topography that limits the planning of survey network. Finding the depth and thickness of the bauxite layer is the purpose of this research. As the resistivity in vertical direction changes more than resistivity in horizontal direction in the area, vertical changes in resistivity represent the properties of bauxite layer in the vertical direction, and thus, the Schlumberger electrode array was used for geoelectrical sounding surveys. The distance between successive sounding points in survey lines according to exploration boreholes was considered 25 meters. Geological and exploration reports as well as the positions of the bauxite outcrops show the dip of bauxite layers. Considering this point, 21 electrical sounding points having 25 m distances from each other were surveyed. In this research, first, electrical sounding data were interpreted by standard curves, and then, the achieved results as the primary model were modeled by IXID software. Kendall rank correlation coefficient between estimated depth of basement as a result of modeling electrical sounding data and the achieved depth of drilling results was 0.486 that revealed a good correlation between the basement depth from the interpretation of sounding results and from the results of drilling data in the study area.
Results and Conclusions: Five geoelectrical layers have generally been recognized in the study area as a result of the interpretation of all the acquired electrical sounding data, and also, the geological evidences from the area. Insufficient resistivity contrast between the bauxite unit and its overlying layer cause that these two units cannot be separable, and thus, determination of the thickness of the bauxite layer using geoelectrical method seems to be difficult. Although there is sufficient resistivity contrast between the bauxite unit and its underlying karstic dolomite basement, the estimated contact depths between these two layers from the interpretation of sounding data in 5 sounding locations, based on the drilling results in these locations, are not acceptable because of artificial noises from different human factors such as drilling equipment, drilling debris and other human installation, and also, because of geological noises such as varying thickness and dip of soil and rock layers and the existence of coarse topography in the study area. In general, based on the obtained results from the interpretation of the electrical sounding data, we can say that the accuracy of the geophysical method in estimation of subsurface information in this research is acceptable. We can also conclude that the geoelectrical method in the estimation of bauxite and basement layers has high accuracy.Keywords: Geoelectric , Modeling , Karstic Bauxite , Drilling , Resistivity -
کانسار مس درآلو در فاصله 120 کیلومتری جنوب شهر کرمان و 35 کیلومتری شمال شرقی رابر در منطقه ای کوهستانی، بین کوه هزار به ارتفاع 4465 متر و کوه لاله زار به ارتفاع 4351 متر قرار دارد. یکی از تاسیسات مورد نیاز برای بهره برداری از معدن، احداث سد باطله برای کارخانه فرآوری می باشد. محل احداث سدهای باطله تاثیر به سزایی بر سرمایه گذاری اولیه و هزینه تمام شده در عملیات معدنکاری می گذارد. در گذشته فرآیند انتخاب محل سدها مبتنی بر مسائل اقتصادی و معیارهای تسهیل در عملیات اجرایی بوده؛ ولی امروزه به علت لحاظ شدن ملاحظات زیست محیطی، فرآیند انتخاب محل سدهای باطله پیچیده شده است. در این مطالعه برای مکان یابی سد باطله معدن مس درآلو از سامانه اطلاعات جغرافیایی به عنوان نرم افزار پشتیبان تصمیم گیری استفاده شده است. در تعیین محل سد باطله پارامتر های زیادی موثر هستند، که این امر باعث پیچیدگی در انتخاب محل سد باطله می شود. در این تحقیق از روش تحلیل سلسله مراتبی (AHP) - که بر اساس وزن دهی به پارامتر ها از سوی کارشناسان می باشد - استفاده شده است. پس از بررسی نظرات کارشناسان، لایه های اطلاعاتی در پنج گروه شامل زمین شناسی، زیست محیطی، هیدرولوژی، مورفولوژی و اقتصادی طبقه بندی شد. سپس، مقایسه زوجی بین لایه ها برای وزن دهی انجام شد. پس از تعیین وزن هر یک از معیارها، با استفاده از زوش مجموع وزنها، نقشه نهایی در سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه گردید. در نهایت با انجام عملیات کنترل صحرایی، چهار ناحیه جهت مطالعات تکمیلی در مناطق پیشنهادی مشخص گردید. این چهار ناحیه با استفاده از مدل تاپسیس با هم مقایسه شدند و گزینه مطلوب پیشنهاد شد.کلید واژگان: سد باطله, مکان یابی, سامانه اطلاعات جغرافیایی, تحلیل سلسله مراتبی, تصمیم گیری چند معیاره, تاپسیسDeralu Copper Mine in 120 Km of south of city Kerman and 35 Km of north Eastern Baft in mountain area, are rested between Hezar with high of 4465 meters and Lalehzar by high 4351 m mountains. Tailings dam for the processing plant, is a required facility for mining operation. Site selection of tailings dams has a great impact on the initial and final investment of the mining operations. The dam site selection process was based on economic issues and of ease of operation criteria in the past, but for now, due to the importance of the environmental issues, tailings dam site selection is a complicated process. In this study, determination of location of the copper mine tailings dam Deralu using GIS software as a decision support software is used. Many parameters affect the localization of tailings dam, which these parameters cause complexity in choice of localization of tailings dam. In this research, the Analytic Hierarchy Process (AHP) - based on weighting parameters by the experts, will attempt to locate - is used. The opinions of experts, consisting of five layers of geological, environmental, hydrological, and economic and morphology was classified. Then, paired comparisons were performed between the layers to weight. Simultaneously the weighted sets analyzes were inconsistent judgments. Finally, By field control operations, the four proposed areas for further research were identified. The four regions were compared using TOPSIS method and preferred option was chosen.Keywords: Tailing Dam, Site Selection, GIS, AHP, Multi Criteria Decision Making, TOPSIS
-
تلفیق اطلاعات اکتشافی متنوع (زمین شناسی، سنجش از دور، ژئوفیزیک، ژئوشیمی، حفاری و غیره) مساله مهمی در شناسایی دقیق تر ذخایر معدنی است. هدف از این تحقیق، پردازش و تفسیرداده های زمین شناسی، سنجش از دور و ژئوفیزیک در منطقه معدنی بوکسیت جاجرم، تلفیق نتایج این داده های اکتشافی در سیستم اطلاعات جغرافیایی(GIS) و تهیه نقشه پتانسیل معدنی منطقه است. پردازش و تفسیر داده های ماهواره ای و ژئوفیزیکی در محدوده مورد مطالعه به صورت جداگانه انجام شد؛ که از هر یک، نتایج جداگانه ای حاصل شد و هر کدام مناطق خاصی را به عنوان مناطق بی هنجار (آنومالی) پیشنهاد کردند. در مطالعات سنجش از دور انجام شده، روش نسبت گیری باندی برای شناسایی دولومیت ها و سنگ های سیلیسی در منطقه استفاده شد. داده های ژئوفیزیکی منطقه نیز شامل 82 سونداژ ژئوالکتریکی در طول 3 خط برداشت با فاصله 25 متر از هم و فاصله بین خطوط برداشت 10 متر بود. بعد از انجام مدل سازی یک بعدی سونداژها، یک مدل سه بعدی با کمک مدل های مذکور و با استفاده از نرم افزار Rock work تهیه شد. در نهایت لایه های اطلاعاتی حاصل از داده های اکتشافی مختلف با استفاده از روش منطق فازی و عملگر گاما، در GISبا یکدیگرتلفیق شده و نقشه پتانسیل کانی سازی بوکسیت در منطقه تهیه شد. نقشه های پتانسیل کانی سازی مربوطه، مناطقی را که ارزش فازی بالاتری دارد، به عنوان مناطق مستعد برای حضور کانی سازی بوکسیت پیشنهاد کرده است.
کلید واژگان: بوکسیت, سنجش از دور, ژئوفیزیک, مدل سازی, سامانه اطلاعات جغرافیایی, منطق فازی
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.