فهرست مطالب نسرین فنا فی الهی

هر جامعه ای برای  دستیابی به نظم و ثبات اجتماعی و سیاسی، نیازمند پای بندی افراد به قوانین و هنجارهای مورد تایید موجود در آن جامعه است؛ از این رو می توان از مفهوم تعهد به عنوان یکی از محوری ترین ارکان سرمایه اجتماعی یاد کرد. سرمایه اجتماعی مجموعه ای از هنجارها، ارزش ها و تعهدات اخلاقی است که رفتارهای متقابل افراد در چارچوب آن ها شکل می گیرد و موجب تسهیل روابط اجتماعی می گردد. این مفهوم از دیرباز در جامعه ایران مطرح بوده و انعکاس آن را می توان در آثار ادبی برجای مانده از ادوار گذشته مشاهده کرد. «هزار و یک شب» از جمله متون پیش از دوره هخامنشیان است که علاوه بر مسایل ادبی و سیاسی به لحاظ مسایل اجتماعی و اخلاقی از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در حوزه سرمایه اجتماعی حاوی عناصر و مولفه های قابل توجهی است. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی  و با تکیه بر داده های منابع کتابخانه ای انجام شده است. در این پژوهش یکی از شاخصه های اصلی سرمایه اجتماعی (تعهد) بررسی شده و عملکرد این شاخص در زمینه سازی مشارکت و رفع مشکلات سیاسی و اجتماعی در ژرفای حکایات متن تبیین شده است که بدون تردید آگاهی از این یافته ها می تواند به عنوان راهکاری در برقراری روابط اجتماعی مناسب و دست یابی به سرمایه اجتماعی مفید باشد. نتایج حاصل در این پژوهش تعهد به تامین امنیت، تعهد به عدالت و تعهد به مشارکت است. این مقوله را می توان در نگاره های داستان های هزار و یک شب نیز مشاهده کرد.

بازشناسی مفهوم تعهد در داستان های هزار و یک شب.بررسی مفهوم تعهد در نگاره های مروبط به داستان های هزار و یک شب.

مفهوم تعهد در نگاره های «داستان های هزار و یک شب» چه انعکاسی یافته است؟مفهوم تعهد چه بازتابی در «داستان های هزار و یک شب» دارد؟

در سالهای اخیر شاهد ورود اصطلاح سرمایه اجتماعی در گفتمانها و اسناد علمی در قلمروهای مختلف بوده ایم. سرمایه اجتماعی بعنوان عاملی برای موفقیت در عرصه‌های گوناگون زندگانی با برخورداری از سلامت اجتماعی مورد بحث قرار میگیرد. توجیه این تمرکز بر مقوله‌های سرمایه اجتماعی مبتنی بر نقشی است که آنها در تولید و افزایش سرمایه های انسانی ایفا میکنند و به همین دلیل امروزه در بررسی و تدوین شاخصهای اجتماعی و توسعه توسط سازمانهای معتبر جهانی جایگاه خاصی را به خود اختصاص داده است.

روش مطالعه در این جستار توصیفی - تحلیلی بوده است. در ابتدا مطالعه کامل داستانهای هزارویک شب از نسخه عبداللطیف طسوجی انجام گرفته، سپس به مطالعه منابع مربوط به سرمایه اجتماعی از نظرگاه پیر بوردیو پرداخته شده، آن گاه سطح فکری داستانهای هزارویک شب از این منظر مورد بررسی قرار گرفته است.

 «هزارویک شب» از جمله کتب پیش از دوره هخامنشیان است که علاوه بر مسایل ادبی و سیاسی، بلحاظ مسایل اجتماعی و اخلاقی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و در حوزه‌ سرمایه اجتماعی حاوی عناصر و مولفه‌های قابل توجهی میباشد. با توجه به پیشرفت دانش و تیوریهای جدیدی که در زمینه سرمایه اجتماعی توسط صاحبنظران ارایه گردیده است، در این پژوهش سطح فکری نگاره‌های هزارویک شب از دیدگاهی نوین و بر مبنای نظریه‌های پیر بوردیو، جامعه‌شناس فرانسوی سده بیستم، مورد بررسی قرار گرفته است.

 نتایج حاصل در این پژوهش حاکی از آن است که شاخصهای سرمایه اجتماعی بکاررفته در این داستانها از منظر سطوح سه‌گانه خرد، میانی و کلان شامل اعتقادات دینی، اعتماد، امید، بخشش و بخشایش، صبر، همکاری و تعاون میباشد.