عبدالرضا کاظمی نیا
-
نشریه شهر ایمن، پیاپی 23 (پاییز 1402)، صص 82 -96
یکی از گام های اساسی در برنامه ریزی های آموزشی، انتخاب مکان های بهینه برای مدارس با توجه به اهداف و معیارهای مختلف است؛ به گونه ای که ضمن برخورداری مراکز از توزیع فضایی مناسب و تخصیص متعادل، ناسازگاری بین کاربری ها نیز در سطح منطقه کاهش یابد. همچنین قرارگرفتن مدارس در محل های امن و با آسیب پذیری کمتر نیز از اهمیت بسزایی برخوردار می باشد. در این تحقیق تلاش شده است ضمن تدوین بانک جامع اطلاعات مکانی مدارس شهر کرمان، با توجه به حساسیت این مراکز، وضعیت آسیب پذیری و تحلیل عملکرد آنها در زمان قبل از بحران زلزله مورد ارزیابی قرار گیرد. برای این هدف از معیارهای سازه ای مدارس، مقاومت زمین و فاصله از مراکز انفجاری مانند پمپ گاز- بنزین استفاده گردید. هر کدام از این معیارها بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس در محیط GIS وزندهی و به یک لایه اطلاعاتی تیدیل شده و نقشه های حاصله با هم تلفیق و مدارس آسیب پذیر شهر کرمان مشخص گردیدند. نتیجه این تحقیق نشان داد که23درصد مدارس شهر کرمان دارای آسیب پذیری بالا، 46درصد آسیب پذیری متوسط و 31 درصد آسیب پذیری پایین می باشند. مدارس با آسیب پذیری بالا عمدتا" در مرکز و منطقه 1 شهر کرمان واقع شده اند. دلیل این امر را می توان با توجه به تحقیق حاضر، قدیمی بودن و بالا آمدن آبهای زیرزمینی در این منطقه دانست که باید در برنامه ریزی ها مد نظر قرار گیرد.
کلید واژگان: کرمان, مدارس, تحلیل سلسله مراتبی معکوس, GIS, آسیب پذیری -
سنجش از دور فناوری کلیدی برای ارزیابی وسعت و مقدار تغییرات پوشش اراضی است که اطلاع از این تغییرات به عنوان اطلاعات پایه برای برنامه ریزی های مختلف اهمیت ویژه ای دارد . در این بررسی تغییرات سطح زیر کشت پوشش گیاهی پسته بررسی شده است و امکان پیش بینی آن در آینده با استفاده از مدل زنجیره مارکوف برای منطقه زیدآباد ، مورد ارزیابی قرار گرفته است. در این پژوهش ، تصاویر سنجنده لندست 7 و لندست 8 به ترتیب برای سال های 1379 ، 1389 و 1398 ، استفاده شده است. تصاویر هر سه مقطع زمانی به دو طبقه کاربری اراضی : پوشش گیاهی (محصول پسته) و فاقد پوشش گیاهی (مسکونی ، بستر رودخانه ، بایر ، مرتع) ، طبقه بندی شده است. بنا بر نتایج ، کشاورزی و لزوما سطح زیر کشت پسته که پویاترین کاربری موجود در منطقه است و وسعت آن طی 1379 تا 1389 روندی صعودی داشته است ، به طوری که مقدار1888/83 هکتار (15/04درصد) به این اراضی اضافه شده است. روند تغییرات سطح زیر کشت محصول پسته نیز طی سال های 1389 تا 1398 نیز روندی صعودی بوده ، به طوری که مقدار1685/07 هکتار (11/66 درصد) به این اراضی افزوده شده است. نتایج حاصل از آنالیز زنجیره مارکوف در دوره 1389 تا 1398 برای پیش بینی تغییرات کاربری اراضی سال 1408 استفاده شده است. که نتایج حاصل از افزایش سالانه سطح زیرکشت پسته در این منطقه خبر می دهد.
کلید واژگان: پسته, تغییرات اراضی, تصاویر ماهواره ای, زنجیره مارکوف, سیرجانRemote sensing is the key technology used to assess land use changes that serve as basic information in all planning. The current study uses the Markov chain model to investigate changes in the area under pistachio cultivation and explores its potential for predicting future variations in land use in Zeidabad, Sirjan. For this purpose, use is made of ETM+ Landsat 7 and OLI Landsat 8 sensor images taken in the years 2000, 2010, and 2019, all of which are classified into the two land use classes of vegetation (pistachio plantations) and non-vegetation (residential areas, riverbeds, barren land, and pastures). The results obtained indicate an upward trend in agricultural development, particularly in pistachio cultivation as the most dynamic land use, in the study region so that an increase of 1888.83 hectares (15.04%) is recorded for the total cultivated land. Similarly, an upward trend is recorded for changes in pistachio plantations during the years 2010 to 2019 so that 1685.07 hectares (11.66%) of land is shown to be added to the total land area under pistachio cultivation. Markov chain analysis of the period from 2010 to 2019 indicates a steady increase in pistachio cultivation in the study region by 2029.
Keywords: pistachio, land change, Satellite imaging, Markov Chain, Sirjan -
تخریب اراضی در واقع کاهش اکولوژیکی، بیولوژیکی و تخریب زمین می باشد که ممکن است عوامل طبیعی یا غیر طبیعی در ایجاد آن دخالت داشته باشند، بدنبال تخریب اراضی و فرسایش خاک پدیده گرد و غبار رخ خواهد داد. مناطق غربی و جنوب غربی و حتی مرکزی کشور از جمله مناطقی هستند که تحت تاثیر این پدیده قرار دارند. این پژوهش با انتخاب منطقه ای در غربی ترین ناحیه کشور تلاش دارد که نقش تخریب پوشش گیاهی و خاک را در ارزیابی شدت تخریب اراضی و پیدایش ریزگردها بررسی نماید. به این ترتیب با استفاده از تصاویر ماهواره ای و نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی و خاک شناسی منطقه همراه بازدیدهای صحرایی و نمونه برداری، نقشه های پوشش گیاهی مانند درصد تاج پوشش، مقاومت در برابر خشکی، محافظت خاک در مقابل تخریب و مقامت در برابر آتش سوزی، نقشه های منابع خاک شامل فرسایش، زهکشی خاک، مواد مادری، عمق خاک، شیب خاک، درصد سنگریزه، نفوذپذیری و بافت تهیه گردید و سپس هرکدام از این نقشه ها براساس مدل مدالوس وزن دهی و در محیط سیستم اطلاعات مکانی، به صورت ساختار رستری آماده شدند. در نهایت با استفاده از عملگرهای منطق فازی، نقشه پهنه بندی شدت تخریب اراضی منطقه در مقیاس صفر تا یک تهیه شد. نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که شدت تخریب اراضی منطقه به پنج کلاس خیلی زیاد، زیاد، متوسط، کم و خیلی کم قابل طبقه بندی است. ناحیه ای که در کلاس خیلی زیاد و زیاد قرارگرفته بیشترین نقش در تولید ریز گردهای وارده به کشور را دارد. لذا بر این اساس، پیشنهاد می شود بایست اقدامات بازدارنده و مدیریتی برای کنترل تخریب اراضی و ورود ریز گردها به کشور را در نواحی با شدت زیاد و خیلی زیاد متمرکز نمود. همچنین برای استفاده از مدل مدالوس در سایر مناطق جهت حفظ کارایی مدل، باید در تعداد، نوع شاخص ها و دامنه آنها تجدید نظرکرد.
کلید واژگان: تخریب اراضی, نقشه پوشش گیاهی و منابع خاک, تصاویر ماهواره ای, منطق فازیThis paper with the selection of regional in the western part of the country (the border of the Iraqi state), seeks to examine the role of soil and vegetation degradation in the emergence of dusts. That way, by using satellite imagery and topographic maps, geology and soil ecology, along with field visits and sampling, vegetation maps (canopy percentages, drought resistance, soil protection against degradation And fire authority), soil resources maps (erosion, drainage of soil, maternal materials, soil depth, soil gradient, percentage of gravel, permeability and texture). Then each of the maps was weighted according to the MEDALUS model and in the GIS software, it was prepared as a raster structure and finally by using the fuzzy logic operators, the zoning map of the land degradation scale was prepared on a scale of 0 to 1.The results show that the area can be classified into four very high, medium, low, and very small classes. The area that is in high class has the largest role in the production of dusts in the country, which should focus on deterrence and management in this area.
Keywords: land destruction, vegetation, soil resources map, satellite images, Fuzzy logic -
استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی برای مدیریت داده های املاک دو مزیت دارد؛ یکی ذخیره سازی داده های ارزشمند با استفاده از نمایه فضایی از دنیای واقعی و دیگری توانایی تجزیه وتحلیل و تصویرسازی این داده ها به روشی نوین از طریق جمع آوری منابع اطلاعات بی شمار. در این تحقیق با استفاده از برنامه جانبی Survey Analyst و ابزار Cadastral Editor نرم افزار ARC GIS به تهیه نقشه ثبت املاک محدوده ای از شهر کرمان، به عنوان نمونه، اقدام شد. ابتدا نقشه های مورد نیاز جمع آوری شد. سپس بانک اطلاعاتی زمین مرجع قطعه زمین های املاک منطقه مورد مطالعه طراحی و توپولوژی آ ن ها تعریف شد. در مرحله بعد لایه Cadastral fabric dataset، که خود نقطه شروع کار با داده های مربوط به املاک است، ایجاد شد. با انتقال قطعه زمین ها به Cadastral fabric می توان آن ها را ویرایش یا حتی قطعه زمینی جدید ترسیم کرد. همچنین، با وارد کردن اطلاعات توصیفی هر قطعه زمین مانند نام مالک، نوع کاربری، شناسه کاداستری، تعداد طبقه، و غیره می توان به مشخصات هر قطعه زمین (پارسل) دسترسی داشت. در این تحقیق سپس ابزار تفکیک خودکار املاک به منزله یک ابزار در سیستم اطلاعات جغرافیایی، جهت تقسیم خودکار قطعات زمین، اجرا شد. این ابزار قابلیت تفکیک خودکار املاک را بر اساس شکل و اندازه و جهت دارد. این ابزار می تواند تقسیمات را از نظر بصری و آماری بسیار مشابه با تقسیمات در دنیای واقعی انجام دهد.کلید واژگان: املاک, تفکیک خودکار املاک, توپولوژی, قطعه زمین, کرمانUsing a spatial information system to manage real estate data has two advantages: one is the storage of valuable data using a real-world spatial index, and the other is the ability to analyze and visualize this data in a new way by collecting numerous information sources. In this research, using the Survey Analyst extension and the Cadastral Editor tool of ARC GIS software, a property registration map (cadastre) of an area of Kerman city has been prepared as an example. First, the required maps were collected, and then the geo-database of the study parcels of the studied area and their topology were designed. In the next step, the Cadastral Fabric Dataset Layer was created, which is the starting point for working with data related to parcels. By transferring parcels to Cadastral fabric, they can be edited or even drawn as a new parcel. In addition, by entering the descriptive information of each parcel, such as owner’s name, type of use, cadastral ID, number of floors, etc., the specifications of each plot of land (parcel) can be accessed. Then, the Automatic Parcels Division tool was implemented as a tool in GIS for automatic division of land plots. This tool has the ability to automatically separate parcels based on shape, size, and direction. This tool can perform divisions visually and statistically very similar to real-world divisions.Keywords: Real Estate, parcel, topology, Automatic estate division, Kerman
-
کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر سوانح طبیعی از جمله زلزله، به منزله ی یکی از اهداف اصلی برنامه ریزی کالبدی، شهری و طراحی شهری محسوب می گردد. لذا، اولین گام، شناسایی مناطق ایمن شهری برای احداث مکا نهای اسکان اضطراری در برابر زلزله است. بنابراین این تحقیق سعی دارد باهدف شناسایی نواحی ایمن شهر کرمان را در برابر زلزله و در راستای مدیریت بحران، با استفاده از سیست مهای اطلاعات جغرافیایی، مشخص و پهنه بندی نماید. با توجه به اینکه ایمن بودن نواحی شهری خود تابعی از چندین معیار است، لذا مدل مدنظر تحقیق از نوع مد لهای چند معیاره است و با توجه به ماهیت مکانی معیارها پیاد هسازی مدل در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS صورت گرفته است. استخراج معیارهای ایمن بودن نواحی شهری با روش دلفی و تهی هی پرسش نامه هایی از کارشناسان شهرسازی، سازه، معماری و مطالع هی کارهای گذشته انجام پذیرفت. این معیارها عبارتنداز: معیارهای ماتریس مطلوبیت مقاومت زمین، معیارهای ماتریس سازگاری 1. همجواری با کاربری های سازگار: پارکها و فضای سبز، فاصله از مراکز درمانی - امدادی و فاصله از معابر اصلی، 2. عدم همجواری با کاربری های ناسازگار: صنایع عمده انفجاری مانند پمپ گاز- بنزین و مراکز نظامیو معیارماتریس ظرفیت تراکم جمعیتی. هر کدام از این معیارها بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس رتبه بندی شده و سپس در محیط سیستم اطلاعات جغرافیایی GIS مد لسازی و با ب هکار بردن توابع تحلیلی نقشه مکان های مناسب برای ایجاد اسکان اضطراری شهر کرمان تهیه گردید. نتایج حاصل حاکی از آن است که مکان های بسیار مناسب احداث مکان های اسکان اضطراری به ترتیب در مناطق 2،3 شهر کرمان بیشتر به چشم می خورد که دربرنامه ریزی ها باید در اولویت قرار گیرند. در نهایت بعد از تعریف پایگاه داده زمین مرجع برای شبکه ی حمل و نقل شهری، برای خدما ترسانی و رسیدن سریع تر آسیب دیدگان در زمان و یا بعد از بحران به مکان های اسکان اضطراری، شبکه ی هندسی معابر منطقه طراحی گردید. با طراحی شبکه ی هندسی معابر و تعریف محدودیت های مورد نظر برای هر خیابان مانند طول خیابان و وجود چراغ راهنما، می توان با به کار بردن تحلیل های شبکه در زمان مورد نیاز، به راحتی مناسب ترین خیابان رسیدن به نزدیک ترین مکان اسکان اضطراری را تعیین نمود.
کلید واژگان: مکان یابی, مکا ن های اسکان اضطراری, سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS), تحلیل شبکه, کرمانReducing the vulnerability of cities to natural disasters such as earthquakes is considered as one of the main goals of urban and urban planning. Hence, the first step is to identify the safe areas of the city for the construction of a shelter against earthquakes. This research aims to identify and zonate safe areas of the Kerman city during earthquakes and to manage the crisis using spatial information systems. Because the safety of urban areas depends on several criteria, the model of the research is a multi-criteria model and according to the spatial nature of the criteria, implementation of the model was done in the GIS environment. Safety criteria of urban areas were determined by the Delphi method and preparing questionnaires from urban planners, constructors, architects and studying past works. These criteria areutility matrix (ground resistance) criteria, criteria of adaptation matrix (1- neighborhood to compatible uses: parks and green space, and distance from health centers & urgent cares 2- Non-adherence to incompatible uses: major explosive industries such as gas-petrol stations and military centers) and the matrix of capacity (population density). Each of these criteria was ranked according to the inverse hierarchical analysis method and then modeled in the GIS environment. Finally, by using analytical functions maps of safe shelters in Kerman were prepared. Our results indicate that the mostsuitable places for the construction of shelters are in regions 2 & 3 in the Kerman city, which should be prioritized in the city plans. Finally, after the definition of the land reference database for urban routes, the geometric network of the distances of the area was designed to react more quickly to shelters to provide services to injured people after the crisis. By designing the geometric network of passages and defining the limits for each path, such as the length of the route and the presence of the traffic lights, it is possible to determine the best route to the closest shelter by using network analysis at the time it is needed.
Keywords: Site Selection, Temporary Sheltering, GIS, Network Analysis, Kerman -
مقدمهتوزیع غیرمتعادل مراکز درمانی-امدادی هر منطقه شهری در زمان بحران ها مشکلات زیادی را به همراه داشته و سبب هدر رفت منابع مادی و انسانی شده و همچنین مشکلات شهرنشینی شهروندان را به دنبال دارد. مهم ترین هدف این پژوهش ارزیابی توزیع فضایی مراکز امدادی-درمانی و مکان یابی ایجاد مراکز جدید به همراه طراحی شبکه هندسی معابر شهری برای تعیین نزدیک ترین مرکز و بهترین مسیر رسیدن به محل حادثه در شهر کرمان می باشد.روشدر این تحقیق برای ارزیابی کیفی توزیع فضایی مراکز درمانی-امدادی از ماتریس های چهار گانه مطلوبیت، سازگاری، ظرفیت و وابستگی با توجه به ماهیت مکانی معیارهای آنها، استفاده شده است. استخراج معیار های ارزیابی مراکز درمانی-امدادی با روش دلفی انجام پذیرفت. این معیارها عبارتند از: معیارهای ماتریس مطلوبیت (مقاومت زمین) ، معیارهای ماتریس سازگاری (1- همجواری به کاربری های سازگار: پارک ها و فضای سبز، زمین های باز، مراکز مذهبی و فاصله از معابر اصلی، 2- عدم همجواری با کاربری های ناسازگار: صنایع عمده انفجاری مانند پمپ گاز- بنزین و مراکز نظامی) ، معیار ماتریس ظرفیت (تراکم جمعیتی) و معیار ماتریس وابستگی شامل فاصله از مراکز درمانی – امدادی موجود. هر کدام از این معیارها بر اساس روش تحلیل سلسله مراتبی معکوس رتبه بندی شده و سپس در محیط GIS مدلسازی و با به کاربردن توابع تحلیلی نقشه مکان های مناسب ایجاد مراکز درمانی-امدادی شهر کرمان تهیه شد. در نهایت بعد از تعریف پایگاه داده زمین مرجع برای مسیرهای شهری، با طراحی شبکه هندسی معابر و تعریف محدودیت های مورد نظر برای هر مسیر مانند طول مسیر و وجود چراغ راهنما، با به کار بردن تحلیل های شبکه در زمان موردنیاز، به راحتی بهترین مسیر رسیدن نزدیک ترین مرکز درمانی-امدادی به محل حادثه تعیین شده است.یافته هاتعداد مراکز درمانی-امدادی موجود در شهر کرمان کافی بود، اما از لحاظ استقرار مکانی (شعاع دسترسی) در وضعیت مناسبی قرار ندارند که با استفاده از تلفیق نقشه های حاصل از معیارهای ماتریس مطلوبیت، سازگاری، ظرفیت و وابستگی، بهترین مکان برای احداث مراکز درمانی-امدادی مشخص شد.نتیجه گیرینتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که مکان های بسیار مناسب احداث مراکز درمانی-امدادی به ترتیب در مناطق2و3 شهر کرمان واقع شده اند که در برنامه ریزی ها باید این مناطق در اولویت قرار گیرند. همچنین تعیین اهمیت نسبی (وزن) معیارها به کمک فرایند سلسله مراتبی معکوس یا IHWP نشان داد، معیار ماتریس مطلوبیت بیشترین اهمیت را دارد و از بین معیارهای مطلوبیت معیار خطر حرکت های دامنه ای از کمترین اهمیت در تعیین مکان های جدید مراکز درمانی- امدادی برخوردارست.کلید واژگان: بهترین مسیر, کرمان, تحلیل سلسله مراتبی معکوس, مراکز درمانی-امدادیBackgroundHistorical textures have become one of the most vulnerable urban textures during the crisis due to the severe physical decay, structural instability, and lack of proper accessibility; therefore, site selection of the crisis management bases is essential for these textures. In this research, site selection of crisis management bases in the historical texture of Shiraz city is investigated.MethodIn this applied and descriptive-analytical research, the combination of GIS and FAHP model, the paired comparison of the criteria, the determination of the weight of the criteria, and the provision of the information layers maps has been used for site selection of the bases. In addition, Gogos and Boucher's method have been used in order to calculate the consistency rate in the judgments. Findings: Four criteria were identified as the effective factors in site selection of crisis management bases including physical desirability (grain, stability, land use), accessibility (closeness, straightness, gravity, betweenness and reach/access), adjacency to compatible land uses (green space, health centers, police stations, fire stations) and finally non-adjacency with incompatible land uses (hazardous installations, high-rise buildings). Physical desirability and adjacency with incompatible land uses criteria with the weight of 0/356; then, accessibility measures with the weight of 0/195 and adjacency to compatible land uses with the weight of 0/114 had respectively the most importance in the site selection of the crises management bases.ConclusionsThe results showed that because of the lack of desirable accessibility, it is appropriate to consider the accessibility criteria for the site selection of the crisis management bases in the historical textures. After overlaying the maps of the information layers, two options such as the library of Holy Shrine of Shahecheragh and Pars Museum were introduced as the location of crisis management bases in the historical texture of Shiraz.Keywords: historical urban textures, site selection, crisis management bases, fuzzy analytical hierarchy process, historical texture of Shiraz
- این فهرست شامل مطالبی از ایشان است که در سایت مگیران نمایه شده و توسط نویسنده تایید شده‌است.
- مگیران تنها مقالات مجلات ایرانی عضو خود را نمایه می‌کند. بدیهی است مقالات منتشر شده نگارنده/پژوهشگر در مجلات خارجی، همایش‌ها و مجلاتی که با مگیران همکاری ندارند در این فهرست نیامده‌است.
- اسامی نویسندگان همکار در صورت عضویت در مگیران و تایید مقالات نمایش داده می شود.
©2000-2024 magiran.com All Rights Reserved.