amir bahreinizadeh

بهورزان به عنوان یکی از ارکان نظام سلامت در طول دوران همه گیری کووید-19، مسئولیت سنگین پیشگیری در جوامع روستایی بر عهده دارند که این موضوع باتوجه به اهمیت و تاثیرات بالقوه شیوع همه گیری بر سلامت روان، می تواند بر سطح اضطراب ناشی از کووید-19 در آنان نقش داشته باشد. علاوه بر این فرسودگی شغلی احتمال دارد بر میزان این اضطراب بیفزاید. مطالعه حاضر باهدف تعیین اضطراب ناشی از کووید-19 و ارتباط آن با فرسودگی شغلی بهورزان استان بوشهر در سال 1400 انجام شده است.

مطالعه حاضر از نوع توصیفی بود که در سال 1400-1401با جامعه پژوهشی که شامل بهورزان شاغل در خانه های بهداشت تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی استان بوشهر بود به روش تمام شماری انجام شد. اشتغال در خانه های بهداشت و داشتن حداقل 1 سال سابقه کار به عنوان معیارهای ورود به مطالعه درنظر گرفته شدند. 341 نفر از 365 بهورز شرایط ورود به مطالعه را داشتند و 308 نفر از آن ها به پرسش نامه پاسخ دادند. نرخ پاسخگویی 3/84 درصد بود. جمع آوری داده ها با استفاده از یک پرسش نامه شامل سه بخش جمعیت شناختی (10 گویه)، مقیاس اضطراب کرونا (علیپور و همکاران) با 18 گویه و پرسش نامه فرسودگی شغلی مسلش با 22گویه انجام شد و 5 نفر از اساتید روایی پرسش نامه را تایید کردند. پس از کسب مجوزهای لازم، پرسش نامه در قالب یک پیوند اینترنتی در پلت فرم «پرس لاین» از طریق اتوماسیون اداری به کارتابل بهورزان ارسال شد. قبل از انجام این مطالعه، در یک مطالعه پایلوت پایایی ابزارها مجدد با تکمیل پرسش نامه توسط 10 نفر از نمونه های پژوهش و محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ارزیابی شد. مقدار ضریب پایایی برای مقیاس اضطراب کرونا 95 درصد و برای پرسش نامه فرسودگی شغلی 84 درصد محاسبه شد. برای تجزیه وتحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 16 و آزمون های مختلف براساس اهداف پژوهش استفاده شد.

نتایج پژوهش نشان داد بیشتر بهورزان (69/5) زن و متاهل (85/7) بودند. میانگین سن آنان 8/15±37/02 سال و میانگین سابقه کار آنان 9/06±13/36 سال بود. به طورکلی اضطراب ناشی از کووید-19 اغلب بهورزان (70/8) در سطح خفیف (10/81±12/58) بود. یافته ها همچنین نشان داد 31/8 درصد از بهورزان خستگی عاطفی متوسط تا شدیدی را تجربه کرده اند (11/95±14/52) و مسخ شخصیت در 82/1 درصد آنان در سطح پایینی (4/24±2/78) بود. بااین حال حدود نیمی از بهورزان (49/7) موفقیت شخصی پایینی را گزارش کردند (11/22±36/32). نتایج همچنین نشان داد بین اضطراب ناشی از کووید-19 و خستگی عاطفی (001/P<0؛ 0/667=r)، مسخ شخصیت (001/P<0؛ 472/r=0) و موفقیت شخصی (0/001=P؛ 0/188-=r) رابطه آماری معنی داری برقرار است. همچنین میانگین نمره اضطراب در افرادی که از وسایل حفاظت فردی رضایت داشتند و سابقه بیماری جسمی نداشتند پایین تر از سایرین بود. خستگی عاطفی با رضایت از وسایل حفاظت فردی (001/P<0)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام بخش (027/P=0) و همچنین سابقه بیماری جسمی (001/P<0) ارتباط معنی دار آماری داشت. مسخ شخصیت با رضایت از وسایل حفاظت فردی (04/P=0)، سابقه مصرف داروهای اعصاب یا آرام بخش (029/P=0)، سابقه بیماری جسمی (013/P=0) و همچنین سابقه ترک خدمت یا مرخصی بدون حقوق (022/P=0) ارتباط معنی دار آماری داشت. موفقیت شخصی با هیچ کدام از متغیرهای جمعیت شناختی ارتباط معنی دار آماری نداشت.

بادرنظر گرفتن اصل تقدم پیشگیری بر درمان، یافته های مطالعه حاضر بر ضرورت توجه جدی تر سیاستگذاران به تاثیرات سوء ناشی از همه گیری در کارکنان حوزه پیشگیری ازجمله بهورزان تاکید دارد. ارتباط معنی دار اضطراب ناشی از کووید-19 و فرسودگی شغلی، این واقعیت را بیش ازپیش برجسته می کند که گرچه همه گیری کووید-19 به تهدید سلامت روان در بهورزان منجر نشده است، اما می تواند کاهش ظرفیت عاطفی و خودکارآمدی بهورزان را تسریع بخشد و بی تردید در عملکرد آنان اختلال به وجود می آید. اهتمام کافی در تقویت حمایت های روانی در حوزه فردی و خانواده و همچنین پشتیبانی های شغلی موثر در افزایش انگیزه با در نظر گرفتن اصل عدالت سازمانی، باید از اولویت های سیاستگذاران حوزه سلامت باشد.