maryam sadat hejazi

نظریه ساختار بلاغی رویکردی علمی است که در حوزه مطالعات زبان‌شناسی‌رایانشی مطرح شده است و ابزاری کارآمد برای توصیف متن در اختیار پژوهشگران قرار می‌دهد. در این ساختار هر بخش از متن نسبت به دیگر بخش‌های متن نقشی بر عهده دارد. متداول-ترین رابطه متنی، رابطه هسته-وابسته است. در این رابطه بخشی از متن برای بخش دیگر نقش مکمل ایفا می‌کند. نظام روابط این بخش‌ها با خواندن متن و ترسیم نمودارهای درختی به ‌تصویر کشیده می‌شود. در تحقیق حاضر نتایج به‌دست‌آمده حاکی از آن است که روابط پرکاربرد در ساختار متن پیام‌های بازرگانی مورد بررسی، رابطه‌هایی چون «بسطی»، «انگیزشی»، «ربطی»، «پس‌زمینه-ای»، «ممکن‌سازی»، «مشکل-راه‌حلی» و «شواهدی» است. طی بررسی به‌عمل‌آمده درصد فراوانی روابط «بسطی» و «انگیزشی» بیشترین نمود را در میان دیگر روابط دارا است و روابط بعدی، بسته به موضوع آگهی، متغیر بوده است. با شناخت روابط فوق در متن آگهی، می‌توان به کارکرد زبان بر مبنای نقش ترغیبی آن دست یافت؛ چراکه تمرکز پیام به سمت مخاطب است و به‌کارگیری چنین روابطی مخاطب را به خرید کالا و استفاده از خدمات ترغیب می‌کند. آمار و اطلاعات مورد نیاز در این پژوهش به صورت داده‌های مقطعی و به‌ وسیله تکمیل پرسش‌نامه و مصاحبه با تعداد 100 نفر دانشجو به شکل تصادفی به دست آمده و با در اختیار قراردادن تعدادی از 268 نمونه متن پیام‌های بازرگانی جمع‌آوری گردیده است؛ سپس 7 رابطه بلاغی مورد اشاره به روش OLS (حداقل مربعات معمولی) که روشی متداول برای برآوردهای خطی است، به منظور تخمین میزان تاثیرگذاری بر مخاطبان با به‌کارگیری نرم‌افزار SPSS مورد پردازش قرار گرفته است. نتایج حاصل از تخمین روابط مذکور بر میزان تاثیرگذاری بر مخاطبان نشان می‌دهند روابط «بسطی» و «ممکن‌سازی» اثری منفی بر مخاطبان داشته و موجب کاهش تاثیرگذاری بر ایشان شده است. از طرفی در دیگر روابط، تاثیرات مثبتی در جذب مخاطبان مشاهده شده است.