seyed jalal rajaei
-
جهان اسلام در قرون سوم تا ششم هجری دورانی از شکوفایی علمی و تمدنی را به همراه داشت. یکی از مباحث مهم در حیطه علم آموزی در قرون میانه ایران، توجه به سفرهای علمی دانشمندان است. در این پژوهش به بررسی سفرهای علمی تعدادی از عالمان بلخی در قرون سوم تا ششم هجری جهت فراگیری و یا تکمیل مباحث علمی پرداخته شده است. نوشتار حاضر به روش توصیفی تحلیلی، این هدف را دنبال می کند تا مشخص نماید بیشترین سفرها از شهر بلخ به چه سرزمین هایی بوده و دلیل انتخاب این شهرها چه بوده است؟ اینکه دانشمندان در سفر به این شهرها به دنبال کسب کدام علم بوده اند نیز بسیار مهم است. سرزمین عراق (بغداد و بصره) و سوریه (شام و حلب) و حجاز و نیشابور بیشترین توجه را از نظر علمی به خود جلب کرده اند. وجود مراکز علمی ازجمله مساجد جامع و نظامیه ها و کتابخانه های ارزشمند این سرزمین ها مهم ترین عوامل در جذب دانشمندان بوده است.
کلید واژگان: بلخ, رحله های علمی, فضای علمی قرون سوم تا ششم هجری, سفرهای علمی عالمان بلخThe History of Islamic Culture and Civilization Quarterly Journal of Research, Volume:11 Issue: 39, 2020, PP 101 -124The Islam world in the third to sixth centuries (AH) has enjoyed a period of scientific and civilized prosperity. One of the important issues in the field of science education in the Middle Ages of Iran is paying attention to the scientific travels of the scientists. In this research, the scientific travels of a number of Balkhi scholars in the third to sixth centuries (AH) to study or complete their scientific research have been studied. The present article uses a descriptive-analytical method to determine to what lands they have traveled the most from Balkh and what was the reason for choosing these cities? It is also very important to see what scientists have been looking for in traveling to these cities. The lands of Iraq (Baghdad and Basra) and Syria (Sham and Aleppo) and the Hejaz and Neishabour have attracted the most scientific attention. The existence of scientific centers such as comprehensive mosques and Nizamiyyahs and invaluable libraries in these lands have been the most important factors in attracting scientists.
Keywords: Balkh, Scientific Journeys, Scientific Atmosphere of the Third to Sixth Centuries (AH), Scientific Travels of Balkhi Scholars -
دوره ی حکومت پیروز ساسانی را باید یکی از پرتنش ترین دوره های تاریخ دانست؛ خشک سالی، جنگ های پی درپی و طولانی، تصرف ایران از دو جناح مختلف، و درنهایت خراج گذاری ایرانیان به هپتالیان را باید عوامل این تنش های سیاسی-اقتصادی دانست. به طورکلی سکه های پیروز ساسانی در چهار گونه ی مختلف در چهار بازه ی متفاوت زمانی از حکومت وی، در ضرابخانه های مختلف به ضرب رسیده اند؛ بنابراین، تجزیه ی عنصری فلزات این سکه ها اطلاعات با ارزشی در مورد شرایط اقتصادی-سیاسی، نوع معادن و طریقه ی آماده سازی سکه را در اختیار قرار می دهد. در پژوهش حاضر، جهت تجزیه ی عنصری این سکه ها از روش آزمایش غیرمخرب پیکسی استفاده شده است. پرسش های پژوهش عبارتنداز: حال قدرت اقتصادی ایران در چهار بازه ی زمانی حکومت پیروز ساسانی با شاخصه ی عیار سکه ها چگونه است؟ با توجه به تجزیه عنصری این سکه ها، می توان نوع معادن، نحوه ی استحصال فلز از سنگ معدن، و عیارکردن سکه ها را مشخص نمود و شرحی از آن ارائه داد؟داده های این مقاله را 41 سکه ی غیرتکراری از 183 سکه ی گنجینه ی پیروزگت که در سال 1380 در تیس چابهار کشف شده را تشکیل می دهد. اما برخلاف این تصور که عیار سکه ها به علت تنش های سیاسی این دوره، باید پایین می آمد؛ چنین نشده و با آزمایش پیکسی ثابت گردید که عیار این سکه ها به طور میانگین همیشه بالاتر از 96 درصد بوده است. مقدار طلای موجود در این سکه ها همواره به طور میانگین 1 درصد بوده است و چون این مقدار میان 0.2 تا 1.5 درصد بوده، نشانگر استفاده از معادن سروسایت در آن دوره است که وجود سرب در برخی از سکه ها نیز این نظر را تایید می کند؛ فقط یک سکه (120,GOM) مقدار پایینی از طلا به اندازه ی 0.15 درصد داشته است که می تواند علتی بر استفاده از معادن گالنا در بازه ی چهارم حکومت پیروز باشد. اما مقدار پایین مس، به علت آلیاژ نشدن در این سکه ها و همچنین وجود مقدار سرب و تنوع عنصری، به خصوص در دوره ی دوم و سوم، می تواند نشانگر تعجیل در ضرب سکه ها و عدم دقت کافی در استحصال نقره باشد.
کلید واژگان: باستان سنجی, پیکسی, سکه شناسی, پیروز ساسانی, پیروزگتAbstract The ruling era of Piruz, the Sassanid king, must be considered one of the most challenging historical periods. The reasons of political-economic tensions could be traced in drought, successive and long wars, the capture of Iran from two different directions, and, ultimately, the tribute paid by Iranians to Hephthalites. Generally speaking, the coins belonging to Piruz ruling era were minted in four different forms throughout four different periods of time in various places; therefore, the elemental analysis of the metal used in these coins provides us with valuable information about the economic-political conditions, the type of mines, and the minting process of the coins. Hence, to conduct an elemental analysis of these coins, the non-destructive PIXE test was employed. The data of the present study is extracted from 41 non-repetitive coins out of 183 coins belonging to Piruzgat Treasure discovered in Tis, Chabahar, in 1380. However, unlike the supposition that the coins alloy must have been low due to the political tensions of that era, PIXE proved that the alloy has always been above 96 percent on the average. The amount of gold in these coins has always been at an average of one percent. Since this value ranged from 0.2 to 1.5 percent, the use of Cerussite mines in that period is proved which is also confirmed by the presence of lead in some coins. Only one type of coin (120,GOM) had a low amount of gold (0.15 percent) which could be the sign of using Galena mines in the 4th period of the ruling era. But the low amount of copper could signify a hurry in minting and inadequecy of silver extraction as a result of not using copper in these coins, existence of lead, and elemental variety especilly in the second and third periods. Keywords: PIXE; Numismatics; Piruz, the Sassanid King; Piruzgat; Sassanian.
Keywords: PIXE, Numismatics, Piruz, the Sassanid King, Piruzgat
- در این صفحه نام مورد نظر در اسامی نویسندگان مقالات جستجو میشود. ممکن است نتایج شامل مطالب نویسندگان هم نام و حتی در رشتههای مختلف باشد.
- همه مقالات ترجمه فارسی یا انگلیسی ندارند پس ممکن است مقالاتی باشند که نام نویسنده مورد نظر شما به صورت معادل فارسی یا انگلیسی آن درج شده باشد. در صفحه جستجوی پیشرفته میتوانید همزمان نام فارسی و انگلیسی نویسنده را درج نمایید.
- در صورتی که میخواهید جستجو را با شرایط متفاوت تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مطالب نشریات مراجعه کنید.