به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه "منشایابی" در نشریات گروه "تاریخ"

تکرار جستجوی کلیدواژه «منشایابی» در نشریات گروه «علوم انسانی»
جستجوی منشایابی در مقالات مجلات علمی
  • اکبر عابدی*، رعنا بهره مندی پورفرد، افراسیاب گراوند، فاطمه ملک پور، مهدی رازانی

    با توجه به اهمیت ابزارهای سنگی و به خصوص ابزارهای ابسیدینی به جای مانده از دوران پیش ازتاریخ و کمبود مطالعه برروی منابع ابزارهای ابسیدینی در شمال غرب ایران، این پژوهش درنظر دارد تا به منشایابی ابزارهای ابسیدینی 9 محوطهی پیش ازتاریخ دشت خوی بپردازد. با توجه به ساختار شیمیایی ابسیدین قابل منشایابی بوده و از طریق آن می توان تجارت های دوربرد و چگونگی مبادلات اقوام پیش از تاریخ را در بخش های مختلف غرب آسیا که مورد نظر این تحقیق است، بازسازی نمود. از آنجایی که تنها معادن ابسیدین شناسایی شده در غرب آسیا، در نواحی آناتولی و قفقاز مستقر است و برخی نمونه های به دست آمده از نواحی دیگر، به خصوص ایران به دلیل عدم مطالعات منشایابی و شناسایی منابع اصلی و دیگر معادن بومی موجود تاکنون به صورت مجهول باقی مانده اند، در این پژوهش سعی بر آن است تا با آنالیز نمونه های به دست آمده از محوطه های پیش ازتاریخ دشت خوی، به قسمتی از ابهامات موجود در زمینه ی منشایابی ابسیدین در شمال غرب ایران از جمله پرسش هایی نظیر این که، منشا اصلی ابزارهای ابسیدینی محوطه های پیش ازتاریخی دشت خوی از کدام منابع تامین می شده است؟ و آیا معدن سیونیک و میدان داغ منبع اصلی تامین ابسیدین منطقه بوده است یا خیر؟ و چرایی استفاده از این منابع اصلی پاسخ داده شود. مطالعات انجام شده در این پژوهش به روش تجربی-آزمایشگاهی است که به صورت انجام آنالیزهای علمی (با روش XRF) برروی نمونه های برداشت شده حاصل از بررسی های میدانی انجام شده است. به دلیل سرعت بالای آنالیز عنصری، روش آنالیز فلورسانس اشعه ی ایکس XRF برروی 38 نمونه ی ابسیدین محوطه های دشت خوی انجام پذیرفت و روشن ساخت که از کدام منابع به صورت غالب در هر محوطه استفاده شده و منبع عرضه کننده ی ابسیدین در هر یک از محوطه ها و در هر دوره کدام منابع هستند. همچنین این پژوهش نشان داد که نمونه های ابسیدین مورد آنالیز، از 9 معدن متفاوت به دست آمده اند که عبارتنداز: میدان داغی، سیونیک، ساخونیات، سوپحان داغ، قوتانسر، آرتنی، تندورکداغ و نمرودداغ و تنها یکی از معادن ناشناخته است. براساس نتایج حاصله از داده های تحقیق می توان گفت؛ معدن میدان داغی با 15 نمونه و سپس معدن سیونیک با 8 نمونه، منابع اصلی تامین ابسیدین محوطه های پیش ازتاریخ دشت خوی بوده اند. نتایج حاصل از منشایابی نهایی ابسیدین های دشت خوی نشان دهنده ی شبکه ای گسترده از تجارت فرامنطقه ای در دوران مس وسنگ و مفرغ شمال غرب ایران با شرق آناتولی و منطقه ی قفقاز است.

    کلید واژگان: دشت خوی, ابسیدین, منشایابی, XRF, میدان داغ, سیونیک, تجارت فرامنطقه ای
    Akbar Abedi *, Rana Bahremandi Poorfard, Afrasiab Garavand, Fatemeh Malekpour, Mehdi Razani

    There are many uses of obsidian by prehistoric peoples that includes a long period from Paleolithic until the Bronze Age and before the invention of metal. Due to its chemical structure, obsidian has special potential for fingerprinting and provenance studies, and it allows for the reconstruction of long-distance trade and the history of prehistoric exchanges in various parts of the Western Asia. Until now, only obsidian mines have been identified in Anatolia (northeast, southeast, central, western) and the Caucasus, and based on experimental analysis of the obsidian tools of the ancient sites of the northwest of Iran, however, some samples obtained from various parts of Iran, have remained unexploited due to lack of studies on the origins and identification of major mines and other indigenous mines. This research is trying to analyze 38 samples of obsidian artifacts belong to Chalcolithic and Bronze Age (Kura-Araxes) cultures, from 9 different prehistoric sites in Khoy region with using the XRF analysis method for identification of Chalcolithic and Bronze Age provenance sources, and to clarify that in which period which sources have been used predominantly and whether changes to the source have been made by changing in each period or not they used only the same sources in different periods. Our analysis show that 53 artifacts from the prehistoric sites of Khoy came from nine different sources. The sources are: Meydan Dag (15 artifacts), Syunik (8 artifacts), Tsakhunyats (4 artifacts), Suphan Dag (3 artifacts), Gutansar (3 artifacts), Arteni (2 artifacts) and Nemrut Dag and Tendurek (1 artifact) and unassigned (1 artifact). According to analysis results Meydan Dag and Syunik could be suggested as two main obsidian sources of prehistoric sites of Khoy region. Keywords: Obsidian, Kul Tape, Hadishahr, Obsidian Mines, XRF Portable. Introduction & Method Obsidian is a material widely used by prehistoric groups and found in abundance on archaeological sites in the Taurus-Zagros region. Provenance studies have been the focus of intense research and debate among archaeologists and geologists over the past 60 years, especially those focusing on the Anatolian plateau and the Caucasus. However, obsidian studies in Iran have remained in an early stage, and only recent research on obsidian outcrops, carried out in parallel with prehistoric obsidian provenance studies, has provided the first opportunity to develop a database (Abedi et al., In press; Khademi Nadooshan et al., 2013; Abedi, 2015) and to outline a horizon and a perspective for obsidian studies in this country. In the mid-1960s, Renfrew and his colleagues (Renfrew et al., 1966; 1968; Renfrew and Dixon, 1976) used geochemical methods to study obsidian collections from the Zagros Mountains, the Urmia basin and the Central Plateau. Later, Blackman (1984) and other researchers demonstrated that long-distance trade existed between ancient sites in Iran and the obsidian sources located in Anatolia and the Caucasus during prehistoric periods (Bigazzi et al., 1998; Chataigner et al., 1998; Poidevin, 1998; Frahm, 2010). Recently, additional sourcing and provenance studies have been carried out by Iranian scholars (Agha-Aligol et al., 2015; Khademi et al., 2007, 2010; Ghorabi et al., 2008; Niknami et al., 2010; ; Khademi Nadooshan et al., 2013; Abedi, 2015). Some of these articles (Ghorabi et al., 2010; Niknami et al., 2010) suggest that obsidian tools may have come from an unknown source located in Iran (perhaps Sahand and Sabalan Mountain). Some of the results provided by these studies were inconclusive: characterizations presenting sometimes clear parallels with Armenian sources, or providing values (on SiO2, for instance) never found in obsidian (Agha-Aligol et al., 2015; Ghorabi et al., 2010; Khademi et al., 2007). In order to add new data to this discussion, this paper presents the results of the analysis of 38 obsidian artifacts from the Late Neolithic/Transitional Chalcolithic and Chalcolithic to Early Bronze Age periods in Khoy plain of NW Iran. This is the first time archaeometrical analysis will done on prehistoric obsidian artifacts of the region. After collecting obsidian assemblages from all prehistoric sites of Khoy, fundamental questions have been raised: what is the main obsidian source of the region? It is mono source or multiple source? Can we consider Syunik and Meydan Dag as main obsidian sources of Khoy region during prehistory? According to analysis possible answer to this questions will make it possible to draw local and long-distance trade between Khoy and Lake Urmia in one hand and southern Caucasus and Eastern Anatolia on the other hand. The present research is qualitative-quantitative based on methodology, after field archaeological sampling (38 artifacts from 9 different prehistoric sites), X-ray Fluorescence Analysis (XRF) method has been used to determine quantitatively the amount of main and rare elements. The Obsidian Analysis Results of Khoy Archaeological Sites The characterizations were determined using a XRF Philips PW1410 model. Some of the most reliable element concentrations in obsidian that can be obtained using XRF are Rb, Sr, Y, Zr and Nb, if the concentrations are above the detection limit (Darabi and Glascock, 2013; Maziar and Glascock, 2017). The compositional data measured for the 38 artefacts by XRF are listed in Table 2-3. A scatter plot of the Zr versus Rb concentration (Fig. 4-5) allows recognition of nine clusters from nine different archaeological site (Ghardash Khan, Shorshorik, Pirkandi, Dava Goz, Ali Sheikh (Kooshish), Maran, Doozdaghi (Amirbeigh), Kul Tepe Ghoharan and Chirkandi) which match the composition of the well-known sources: Meydan Dag (15 artifacts), Syunik (8 artifacts), Tsakhunyats (4 artifacts), Suphan Dag (3 artifacts), Gutansar (3 artifacts), Arteni (2 artifacts) and Nemrut Dag and Tendurek (1 artifact) and unassigned (1 artifact). (Table. 3-4). During the Late Neolithic to the end of Early Bronze Age periods a polysource model operated, as at least six sources (Meydan, Syunik, Tsakhunyats, Suphan, Gutansar and Arteni) are heavily represented across a large assemblage (N= 33), whereas the whole data results indicates a bi-source model heavily dominated by the Meydan Dag and Syunik obsidians. According to the interpretation of two seasons of excavations and obsidian studies, the inhabitants of Kul Tepe and Dava Goz and Khoy plain in general, at least in the Chalcolithic and Bronze Age, were agro-pastoralists who spent most of their times at the plain sites like Kul Tepe and Dava Goz or mentioned prehistoric sites engaged in farming and other household activities and moved seasonally in summer in search of pastures with their herds to the highlands. New research at the Chalcolithic site of Godedzor indicates a seasonal summer campsite in the highlands near the Syunik (Sevkar) obsidian source. This site showed good evidence of material known from sites in the Lake Urmia Basin, especially ceramic types. It presents Chalcolithic signs of Dalma and Pisdeli cultures. Excavators at Godedzor (Chataigner et al., 2010) suggest that this site was a summer seasonal campsite for inhabitants from Kul Tepe, Dava Goz and Khoy prehistoric sites and the Lake Urmia Basin (wintering region), using the obsidian from Syunik. They also suggest that obsidian was used only for local trade and personal use, not for extensive trade, because it did not diffuse beyond the Lake Urmia Basin. Obsidian appears to have been a byproduct of the pastoral lifestyle for local trade between the Lake Urmia basin and the Caucasus region. Analysis of Kul Tepe artifacts suggests that sites like Kul Tepe and Dava Göz and Khoy prehistoric sites (Abedi, 2017; Abedit et al., 2018 a-b) had an intermediate role in transferring obsidian raw materials to NW Iran and the Lake Urmia Basin during Chalcolithic and Early Bronze Age periods. Conclusion The chemical analysis of 38 obsidian artifacts from the Khoy archaeological sites (Ghardash Khan, Shorshorik, Pirkandi, Dava Goz, Ali Sheikh (Kooshish), Maran, Doozdaghi (Amirbeigh), Kul Tepe Ghoharan and Chirkandi) proved that the main source of obsidian was Meydan Dag (15 samples) and Syunik (8 samples) but obsidian from other sources Tsakhunyats (4 artifacts), Suphan Dag (3 artifacts), Gutansar (3 artifacts), Arteni (2 artifacts) and Nemrut Dag and Tendurek (1 artifact) and unassigned (1 artifact) were also utilized. Only one specimen had an unassigned source. In addition, according to the study of obsidian artifacts, analysed by XRF, it can be suggested, that from 38 samples, 15 specimens belong to the Meydan Dağ source and 8 samples come from Syunik. The results suggested that the main source used by Khoy prehistoric inhabitants during the Late Neolithic, Chalcolithic and the Early Bronze Age was Meydan Dağ and Syunik, although Tsakhunyats, Suphan Dag, Gutansar, Arteni and Nemrut Dağ and Tendurek have been used in a limited portion also. The intermediate role of Khoy and The importance of pastoral groups in transferring the raw material like obsidian from southern Caucasus and eastern Anatolia to the Lake Urmia Basin identified by the analyzing of the obsidian samples during this research.

    Keywords: Obsidian, Kul Tape, Hadishahr, Obsidian Mines, XRF Portable
  • اکبر عابدی *، وحیده دیباذر، دنیل آشتاینیگر
    با توجه به یافت شدن 2013 قطعه ی ابزارسنگی ابسیدینی در فصل دوم کول تپه و از آن جایی که ابسیدین منبع بیش از 85% مصنوعات سنگی در محوطه ی کول تپه است و از طرفی دیگر، نزدیکی این محوطه به منابع اصلی تجارت ابسیدین در مناطق قفقاز و شرق آناتولی، ضرورت پرداختن به منشایابی و تجارت سنگ ابسیدین را در این محوطه ایجاب می نماید. از آن جایی که براساس مطالعات ابسیدین فصل اول، اغلب منابع ابسیدین کول تپه از منطقه ی حوضه ی دریاچه ی سوان و مخصوصا معدن سیونیک بوده است، چگونگی تجارت و مسیرهای تجاری احتمالی و نیز شناسایی معادن ابسیدینی مورد استفاده با استفاده از منشایابی ابزارهای به دست آمده از فصل دوم کول تپه از سوالات اصلی پژوهش حاضر است. از ابزارهای ابسیدینی فصل اول، 53 نمونه از دوره های مختلف با استفاده از روش فلورسانس اشعه ی ایکس XRF جهت منشایابی معادن زمین شناسی آن ها مورد آنالیز قرار گرفت که نتایج به دست آمده حاکی از چند منبعی بودن معادن ابسیدین استفاده شده توسط ساکنان کول تپه است. معادنی که از لحاظ ساختار شیمیایی مورد شناسایی قرار گرفتند عبارتند از: سیونیک1 که 41 قطعه از نمونه ها که عمدتا هم نمونه های دوره ی مس و سنگ و مفرغ قدیم میشدهاند از این معدن استخراج شدهاند؛ به غیر از سیونیک، معادن میدان داغ (4 قطعه ی ابسیدینی)، نمرودداغ (2 قطعه ی ابسیدینی)، گگام2 (2 قطعه ی ابسیدینی) و معادن بازنک3، چورافور4 و گوتانسر5 نیز هر کدام با یک قطعه ی ابسیدینی، دیگر معادن ابسیدین کول تپه را تشکیل می دهند و تنها یک نمونه از مجموع 53 قطعه دارای منشاء نامشخص است. همچنین 32 نمونه از ابزارهای ابسیدینی فصل دوم نیز مورد آنالیز قرار گرفتند که 24 نمونه متعلق به معدن سیونیک، 5 نمونه متعلق به معدن گگاسر و 3 نمونه نیز متعلق به معدن نمرودداغ حوضه ی دریاچه ی وان هستند. نتایج به دست آمده نشان داد که نزدیک ترین و پراستفادهترین معدن که در کولتپه مورد استفاده قرار گرفته است، معدن سیونیک با فاصله ی تقریبی 75 کیلومتر و دورترین معدن، نمرودداغ با فاصله ی تقریبی 300 کیلومتر است. نتایج حاصل از منشایابی ابسیدین های کول تپه یک شبکه ی گسترده ای از تجارت فرامنطقه ای را در دوران پیش ازتاریخ شمال غرب ایران به نمایش گذاشت.
    کلید واژگان: کول تپه ی جلفا, ابسیدین, منشایابی, pXRF, تجارت فرامنطقه ای, چراگاه تابستانی سیونیک ارمنستان
    Akbar Abedi *, Vahideh Dibazar, Daniel Steiniger
    Obsidian artifacts were frequently used in prehistory and are widely found on archaeological sites around the world. Provenance studies of obsidian have been an issue of intense research and debate between archeaometry and geology. Different provenance studies were carried out in Anatolia and the Caucasus since the 1960s, but obsidian research in Iran is still at a very early stage and can be considered as terra incognita. Recent research on obsidian sources in Iran accompanied by prehistoric obsidian provenance studies gave the opportunity to establish a database, and to outline a horizon and perspective for future obsidian studies in Iran (Abedi et al., in prep.). Two seasons of excavation in Kul Tepe revealed the important material from Late Neolithic/Early Chalcolithic (Dalma) to Achaemenid periods. For the measurements a portable ED-XRF device (Thermo Scientific Niton XL3t) was used, equipped with an Ag anode at max. 50 kV, silicon drift detector. Some of the most reliable element concentrations in obsidian that can be obtained using portable ED-XRF are Rb, Sr, Y, Zr and Nb, if the concentrations are above the detection limit. Analysis by X-ray fluorescence of 53 obsidian artifacts from first season proved that the main source of obsidian for the workshops in Kul Tepe was Syunik (41 samples) but obsidian sources as far as west as the Lake Van region (Nemrut Dag (2) and Meydan Dag (4) and as far north as Gutansar (1), Bazenk (1), Choraphor (1) were also utilized and only one specimen had an unassigned source. In addition, according to second season obsidian artifacts analysis by pXRF it should be suggested that from 32 samples, 29 specimens belong to Syunik and only three samples come from Meydan Dag obsidian mine. A scatter plot of the Zr versus Y concentration allows recognition of three clusters which match the composition of the well-known sources: Syunik (24 artifacts), Geghasar (5 artifact) and Meydan Dağ (3 artifacts). Syunik is the closest source in the vicinity of Kul Tepe, not more than 75km far from the site (as the crow flies). Syunik material was used in all prehistoric periods at Kul Tepe but Geghasar obsidian obviously only in the Early Chalcolithic (Dalma) (2 samples), Kura-Araxes I (2 samples) and Kura-Araxes II (1 sample) periods. Meydan Dağ obsidian only in the Early Chalolithic (Dalma) (2 samples) and Late Chalcolithic 3 (Chaff-Face Ware) (1 sample) periods. Our results show that the site of Kul Tepe was involved in a broad network of trade and exchange of obsidian. The main and closest source of obsidian supplying the workshops at Kul Tepe was Syunik but obsidian sources as far as west as the Lake Van region (Nemrut Dag and Meydan Dag) and as far north as Gutansar were also utilized. The distances from Syunik and Nemrut Dag to Kul Tepe are about 75 km and 300 km, respectively. During the Early Chalcolithic Dalma period, two main obsidian supply zones are identified: Syunik-Gegham and Meydan Dag, whereas Syunik predominates. From LC1, a refocus on Syunik is attested. This could be explained, as indicated in the first season results, by a development of transhumans towards the Vorotan Valley. Such a development is suggested by the Kul Tepe excavations, where obsidian is imported in the form of pebbles, similar to those found in the Vorotan River at Godedzor.
    Keywords: Kul Tepe, NW IRAN, Obsidian, XRF, Provenance, Syunik, Prehistoric Trade
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال