به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

تنها با پرداخت 70 هزارتومان حق اشتراک سالانه به متن مقالات دسترسی داشته باشید و 100 مقاله را بدون هزینه دیگری دریافت کنید.

برای پرداخت حق اشتراک اگر عضو هستید وارد شوید در غیر این صورت حساب کاربری جدید ایجاد کنید

عضویت

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « هیئت » در نشریات گروه « تاریخ »

تکرار جستجوی کلیدواژه «هیئت» در نشریات گروه «علوم انسانی»
  • زهرا توکل، امیرمحمد گمینی*

    اثیرالدین مفضل بن عمر ابهری منجم ، فیلسوف و ریاضی دان قرن هفتم هجری، دارای آثار فراوان در حوزه های مختلف علوم و به ویژه هییت است. از جمله این آثار مجموعه ای است مشتمل بر سه رساله در هییت و نجوم که در نسخه شناسی ها با نام ثلاث رسایل شناسانده شده است. در این نوشتار رساله فی الهییه، اولین رساله از مجموعه ثلاث رسایل بر پایه تک نسخه موجود از این مجموعه تصحیح شده است. این رساله از جمله آثار مختصر هییت محسوب می شود و کمتر نامی از آن در میان دیگر آثار مشابه دیده می شود. مولف در این رساله تلاش کرده است تا خلاصه ای از مطالب علم هییت را بدون داشتن رویکرد انتقادی نسبت به سنت بطلمیوسی ارایه دهد.

    کلید واژگان: اثیرالدین ابهری, کتب مختصر هیئت, نجوم بطلمیوسی, نجوم نظری, هیئت
    Zahra Tavakkol, Amir-Mohammad Gamini *

    Athīr al-Dīn Mufaḍḍal ibn ‘Umar Abharī, an astronomer, philosopher and mathematician (13th century) wrote many masterpieces in different domains as well as Hay’a or theoretical astronomy. There exists a manuscript including a set of there treatise under the title Thalāth Rasā’il. The first member of the set is Risāla fī al-Hay’a, an edition of which is presented here acconding to the only extant manuscript. This treatise could be categorise as an abridged hay’a book. The author presents a summary of theoretical Ptolemaic astronomy whithout argumentation. The text is followed by a commentary of the text and a biography of the author.

    Keywords: Athīr al-Dīn Abharī, abridged hayʾa book, Hayʾa, Ptolemaic astronomy, theoretical astronomy
  • فرشاد کرم زاده *، حنیف قلندری، غلام حسین رحیمی
    منظور از جغرافیای ریاضی بخشی از آثار نجومی است که موضوع آن تحدید و توصیف بخش آباد زمین، روش تقسیم آن براساس عرض جغرافیایی و چگونگی پدیداری آسمان در عرض های جغرافیایی مختلف آن است. این بخش در مجسطی در فصل پایانی مقاله اول و در مقاله دوم آمده است و مطالب آن در قالب محاسبات ریاضی و بر پایه هندسه کره، تدوین شده اند. در آثار نجومی دوره اسلامی، حسب تقسیم آنها به زیج ها و کتاب های هیئت، این بخش را ذیل عنوان کلی «هیئه الارض» می توان جستجو کرد. تفاوت عمده میان این دو دسته در آن است که در زیج ها این مطالب مشابه مجسطی مدون شده اند اما در کتاب های هیئت این مطالب صورت توصیفی به خود گرفته است و از آوردن برهان های هندسی و حل مسائل نمونه عاری شده است. در این مقاله با تکیه بر نخستین آثار نجومی نوشته شده توسط دانشمندان اسلامی -منظور آثار نوشته شده در سده های سوم تا پنجم هجری است- تکوین موضوع جغرافیای ریاضی در این آثار بررسی شده است.
    کلید واژگان: جغرافیا, جغرافیای ریاضی, زیج ها, نجوم, هندسه کره, هیئت
    farshad karamzadeh*, Hanif Ghalandari, G.H. Rahimi
    Mathematical geography is part of astronomical works in which is described the habited world, its division based on geographical latitudes and the way the sky appears in different latitudes. The last chapter of the Book I and the whole of the Book II of Almagest are devoted to mathematical geography based on mathematical computation and spherical geometry. In astronomical works of the Islamic period, in both Astronomical tables (Zījes) and cosmological works (Hayʾa books), one can find this subject in a separate part entitled “Hayʾa al-ʾArḍ”. The main difference between these two groups of texts is that Zījes are similar to Almagest whereas Hayʾa works are free from geometric demonstrations and examples. This paper investigates mathematical geography based on the first astronomical works in Islamic period written between 3rd to 5th centuries AH
    Keywords: Astronomy, Geography, Hay?a, Mathematical geography, Spherical geometry, Z?j(es)
  • حنیف قلندری *
    عنوان کلی «هیئت» به آن دسته از آثار نجومی دانشمندان اسلامی اطلاق می شود که هدف از نگارش آنها عرضه توصیف کلی از جهان با استفاده از مدل های هندسی است. این آثار که بیشتر آنها در دوره اسلامی با ساختار و ترتیب فصول مشابهی نوشته می شده اند احتمالا متاثر از کتاب فرض های سیاره ای بطلمیوس، یا آن طور که دانشمندان اسلامی آن را می نامیدند، الاقتصاص، هستند. هر چند آغاز نگارش آثار مستقل هیئت بر پایه این تعریف را باید مربوط به زمانی پس از سده ششم هجری دانست، اما دسته ای از آثار نجومی متقدم هستند که می توان آنها را مقدمه هیئت نویسی به حساب آورد. جوامع علم النجوم فرغانی و مقاله سوم از زیج جامع کوشیار گیلانی از جمله این آثار متقدم هستند که شباهت بیشتری به رساله های هیئت مستقل بعدی دارند. در این مقاله با در نظر گرفتن ساختار چهار بخشی مقدمات ریاضی و طبیعی، اوضاع آسمان، اوضاع زمین و ابعاد و اجرام برای آثار هیئت محتوای این دو رساله را با یکدیگر مقایسه کرده ایم و میزان شباهت هر یک از آنها را با آثار هیئت سنجیده ایم. این مقاله مدعی است که «باب فی الهیئه» از زیج جامع کوشیار گیلانی بیش از جوامع علم النجوم فرغانی به آثار هیئت شبیه است و احتمالا بر آنها موثر بوده است.
    کلید واژگان: کوشیار گیلانی, زیج جامع, جوامع علم النجوم, فرغانی, هیئت
    H. Ghalandari *
    Hayʾa works is a general name for the astronomical works which provide a geometrical description of the configuration of the world. Most of this kind of astronomical works were written by Islamic scholars probably under the influence of Ptolemy’s Planetary Hypotheses. Most of Islamic hayʾa works have a similar structure and order of chpters and have been written in 6AH/12AD century. Nevertheless, we have some astronomical works in 3-4AH/9-10AD centuries which have some similarities with the hayʾa works so that we can call them the “predecessors of hayʾa works”. Al-Farghānī’s Jawāmiʿ Ilm al-Nujūm and the third chpter of Kūshyār’s al-Zīj al-Jāmiʿ are two important works among these predecessors. Concidering the four chpter organization for Hayʾa works, i.e. mathematical and physical introduction, configuration of the heavens, mathematical geograpgy and masses and distances (Abʿād wa Ajrām), we compare in this article these two treatises with each other and other hayʾa works. This article claims that the third chapter of Kūshyār’s al-Zīj al-Jāmiʿ is more similar to the next Hayʾa works and probably it is more impressive.
    Keywords: Fargh?n?, Haya, Jaw?mi Ilm al-Nuj?m, K?shy?r G?l?n?, al-Z?j al-J?mi
  • امیرمحمد گمینی
    ستاره شناسی یونانی از طریق کتاب مجسطی بطلمیوس به زبان عربی وارد شد و توانست منشا آثار گوناگون علمی در عالم اسلام شود. هیئت که نماینده وجه کی هان شناسانه نجوم در تمدن اسلامی است، آهسته آهسته از دیگر رشته های نجوم مجزا شد و تبدیل به یک رشته خاص و مستقل از دانش نجوم گردید. در این مقاله تلاش شده، بیشتر آثار شناخته شده که در زمینه علم هیئت در تمدن اسلامی نوشته شده اند معرفی گردیده و طبقه بندی شوند. ویژگی های هر کدام از این آثار با مراجعه به نسخ خطی به جا مانده از این آثار ذکر می شود و خصوصیات علمی مهم ترین آنها با یکدیگر مقایسه می شود. در انتها جامع ترین آثار هیئت را که بیشتر آنها در قرن هفتم هجری نوشته شدند، با تفصیل بیشتری بررسی خواهیم کرد.
    کلید واژگان: افلاک مجسم, بطلمیوس, خواجه نصیرالدین طوسی, قطب الدین شیرازی, مویدالدین عرضی, هیئت
    Amir Mohammad Gamini
    Once the Greek astronomy's most worthy masterpiece, Ptolemy’s Almagest, was translated into Arabic, many scientific works were produced in Islamic civilization. The genre known as Hayʾa, which deals with the cosmological aspect of astronomy, gradually seperated itself from other astronomical branches. While these branches were in relation with each other, their goals were different. Computational astronomy, known as science of “Zijes”, was developed to produce arithmetical tables to forecast the position of the heavenly bodies in any given time. The science of astronomical instruments and science of timekeeping were two of the other branches of astronomy. Science of Haya uaully presents a non-technical descrpition of the large scale structure of the universe, i.e. the Earth and its position, configuration and size of the celestial spheres and the planets. In this article almost all of the Hayʾa books of Islamic civilization are listed and classified. Based on their manuscripts we mention their scientific specifications and compare them with each other. The golden age of these works in 12th century is studied in more details.
    Keywords: Almagest, Solid Orbs, Hayʾa, Ṭūsī Shīrāzī ʿUrḍī
  • حنیف قلندری
    تبیین فیزیکی گردش سیارات در آسمان و توضیح آنکه افلاک در کجای آسمان قرار دارند از پرسش های اصلی نجوم پیشینیان است. از جمله آثاری که در آنها تلاش می شد تا به این پرسش پاسخ داده شود آثار هیئت دوران اسلامی است. نظر نویسندگان این آثار در این باره ریشه در دو نظریه دارد: نظریه ارسطو درباره «عنصر پنجم» و نظریه «منشورات» بطلمیوس. این عنصر مبدا حرکت مستدیر است و بنا بر خاصیت عناصر حرکت آن همواره یکنواخت است. اما به نظر چنین نمی رسد و اجرام آسمانی در دوره های مختلف حرکات متفاوتی دارند، از این رو برای توضیح بساطت آن باید وجود عامل های محرک متعدد را پذیرفت و این موجد نظریه افلاک است. بطلمیوس نیز در توجیه نظامی که برای جهان آورده در الاقتصاص درباره محل افلاک و چگونگی گردش آنها سخن گفته است. پرداختن دانشمندان مسلمان به این موضوعات در کتاب های هیئت نشانی از ادامه تلاش برای توضیح این موضوعات است. در این مقاله تلاش شده است با بررسی آرای ارسطو و بطلمیوس و فیلسوفان و منجمان مسلمان پاسخ های موجود درباره فلک، چیستی آن و چگونگی حرکت سیارات در آن، بررسی شود.
    کلید واژگان: اثیر, منشورات, فلک, ارسطو, عبدالجبار خرقی, ابن سینا, بطلمیوس, هیئت, ابن هیثم
    Hanif Ghalandari
    Physical explanation of the planets’ place in the heaven is one of the principal questions in the ancient astronomy which the authors of hay􁦦 a (cosmology) works tried to find an answer for it. Their opinion is in fact a compilation from Aristotle’s “fifth element” theory and Ptolemy’s “prisms” theory. Aristotle’s fifth element theory assumes that the substance of the heavens is different from the other four substances; i.e. Fire, Air, Water and Earth, and Aristotle named this substance fifth element. Moreover since emptiness doesn’t exist in the world it should be the fifth element that fills the heavens. This substance is the origin of the circular motion and its motion must be uniform but it doesn’t appear and the heavenly bodies have different motions in different periods. Because of this, we must accept the existence of several falaks (orbits) for the heavenly bodies. Ptolemy has discussed about the falaks place and their motions in his Planetary Hypotheses too. Muslim scientist’s attention to this subject in hay􁦦 a books shows their attempt to answer these questions. This article wants to survey the viewpoints of Aristotle, Ptolemy, Islamic philosophers and astronomers about the falaks of the heavenly bodies. Moreover we discuss the nature of the falaks and their motion in the heaven.
نکته
  • نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
  • کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
  • در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.
درخواست پشتیبانی - گزارش اشکال