جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « gharan-kooh » در نشریات گروه « تاریخ »

تکرار جستجوی کلیدواژه «gharan-kooh» در نشریات گروه «علوم انسانی»

انتخاب همه

تحلیل باستان شناختی فرآیند شکل گیری، توسعه و فروپاشی کهن شهر پریم (فریم) براساس مطالعه تطبیقی متون و یافته های باستان شناختی

الهام شیرزادی آهودشتی، حسن هاشمی زرج آباد*، عابد تقوی، مهدی عابدینی عراقی

مجله مطالعات باستان شناسی پارسه، پیاپی 26 (زمستان 1402)، صص 227 -255

دشت میان کوهی فریم از توابع بخش دودانگه، در 60کیلومتری جنوب شهرستان ساری واقع است. کهن شهر فریم از آغاز دوران اسلامی، از جایگاه شهری و اهمیت سیاسی و نظامی برخوردار بود. اشاره منابع به مقام فریم در جایگاه تختگاه و انتساب عناوینی مانند: شهر، قصبه و دارالملک، از موقعیت سیاسی این شهر طی سده های نخستین حکایت دارند. عوامل ژئوپلیتیکی، قابلیت های نظامی و سیاسی را باید از علل مکان یابی فریم به شمار آورد. الگوی شهرسازی فریم را باتوجه به حیات سنت های پیشااسلامی طی سده های نخستین، باید وام دار شهرسازی تاریخی دانست. طبق شواهد و مستندات، وجود بناهای حکومتی و یادمانی، سازه ها و محلات شهری از رواج نظام سه گانه شهری در فریم نشان دارد. نظر به اهمیت فریم، تاکنون پژوهش های متمرکزی باهدف شناخت ساختارهای شهری آن صورت نگرفته است؛ از این رو، با استناد به منابع تاریخی و اندک شواهد باستان شناختی، تلاش شد تا مهم ترین متغیرهای موثر در شکل گیری، شکوفایی و زوال شهر موردشناسایی قرارگرفته و پیشنهادهایی پیرامون سازمان فضایی آن مطرح شود. دستیابی به داده های مذکور با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و تحلیل تاریخی صورت گرفت. نقش فریم در تحولات سیاسی منطقه با تکیه بر شواهد باستان‎شناختی و قرائن تاریخی دیگر پرسش این پژوهش است. موقعیت فریم به عنوان تختگاه اسپهبدتبرستان و نقش حاکمان آن در کنار دیگر قدرت های سیاسی به هنگام تصمیم گیری های مهم، از مرتبه پراهمیت فریم در نظام سیاسی تبرستان آن روز حکایت دارد. تعامل اسپهبدان تبرستان با یک دیگر و نیز با استنداران رویان در تصمیمات سیاسی-حکومتی، حاکی از نقش تعیین کننده فریم، در سازمان سیاسی تبرستان آن روزگار است؛ علاوه بر این، نزدیکی به مراکز مهم سیاسی مانند: ساری، تمیشه، آمل و ولایت استارآباد موجبات اعزام سریع نیروهای نظامی به شهرهای مذکور یا شهرهای جنوب البرز را به هنگام تهدید فراهم می کرد. نتایج مطالعات بیانگر آن است موقعیت طبیعی و توپوگرافی مناسب، موقعیت ژئوپلیتیکی، موقعیت سیاسی، نزدیکی به دیگر مراکز مهم سیاسی، رواج اقتصاد کشاورزی و دامپروری از مهم ترین عوامل شکل گیری و توسعه فریم محسوب می شوند. طبق شواهد، مرکز شهر قدیم فریم منطقه ای به وسعت هزارمترمربع به مرکزیت شاه نشین را دربر می گیرد. شکوه فریم متاثر از عوامل سیاسی و طبیعی، از پایانی سده پنجم هجری قمری رو به افول گذاشت. سرانجام ظهور دولت صفویه در سده 10ه‍.ق.، به حیات شهرهای ملوک الطوایفی تبرستان، ازجمله فریم پایان داد.

کلید واژگان: فریم, قارن کوه, اسپهبدان, تختگاه, برج رسکت, شاه نشین}

چکیده مشاهده متن مقاله پژوهشی/اصیل زبان: فارسی

Archaeological Analysis of Formation, Development and Collapse of the Ancient City of Perim (Ferim) Based on Comparative Study of Historical Texts and Archaeological Findings

Elham Shirzadi Ahoodashti, Hasan Hashemi Zarj Abad*, Abed Taghavi, Mehdi Abedini-Araghi

Parseh Journal of Archaeological Studies, Volume:7 Issue: 26, 2024, PP 227 -255

Ferim, of the outskirts of Dodangeh district, is located south of Sari. Ferim had a political and military importance in the early Islamic era. Geopolitical factors, military and political capabilities should be counted among the causes of Ferim positioning. The existence of government and memorial buildings, structures and urban areas show the prevalence of the triple urban system in Ferim. No focused research has been performed on Tabaristans old cities. The historical sources not matching with the archaeological findings, has motivated the present study to be done. The following questions are posed in this article: What factors have involved in the formation, development and fall of the Ferim? What role did Ferim play in the political developments of the region? The following assumptions can be raised: A geographic location, being central to the surrounding villages and equipped with the due productive and economic capacities have been among the influential factors in the formation and development of the Ferim. The political and natural factors are counted in Ferims waning. he political capital of Ferim as the ruling hub and the existence of defense and military structures indicate the strategic political and military status of Ferim. Natural and geopolitical boundary, strategic status and political-military position are the most effective factors in the formation and development of the city. The location of Resket Tower and the Shahneshin site covering an area of 1000 m2 and the discovery of surface cultural evidence demonstrates that the dynamism and urban life of the old city should be searched in the mentioned site. Comparing the plan of the Shahneshin with some contemporary and more ancient constructions implies that this state building played a dual role, that is called “mosque-house” in the architecture of early Islam in Iran. The political and natural factors are the reasons behind Ferims fall in the end of the 5th and 10th century of Hijri calendar.

Keywords: Ferim, Gharan-Kooh, Espahbadan, Capital, Resket Tower, Shahneshin}

Abstract View Paper Research/Original Article Original: Persian

نکته

نتایج بر اساس تاریخ انتشار مرتب شده‌اند.
کلیدواژه مورد نظر شما تنها در فیلد کلیدواژگان مقالات جستجو شده‌است. به منظور حذف نتایج غیر مرتبط، جستجو تنها در مقالات مجلاتی انجام شده که با مجله ماخذ هم موضوع هستند.
در صورتی که می‌خواهید جستجو را در همه موضوعات و با شرایط دیگر تکرار کنید به صفحه جستجوی پیشرفته مجلات مراجعه کنید.

به جمع مشترکان مگیران بپیوندید!

جستجوی مقالات مرتبط با کلیدواژه « gharan-kooh » در نشریات گروه « تاریخ »